Je zal maar in Amsterdam wonen. En dan nog bij het Centraal Station, aan het Rokin, de Vijzelgracht, de Ferdinand Bolstraat of bij de RAI. Al jaren liggen daar voor de stoep gapende bouwputten. Kraan- en vrachtwagens rijden af en aan, het verkeer wordt gehinderd of is helemaal afgesneden en er wordt dag en nacht gewerkt met gierende machines, stampende pompen en wat dies meer zij. En de putten worden steeds groter, de werkzaamheden lopen steeds langer uit en hoe groter het gat waar de metro eens door moet, hoe groter dat andere gat dat zich alleen met belastinggelden laat dempen.
Nadat het afgrijselijke litteken van de oostlijn Amsterdam voor het leven had getekend, nadat de SPQA, senaat en volk der stad, in 1978 ‘dat nooit meer’ had gezworen, nadat in 1997 68% van de stemmers tijdens een referendum ‘nee’ had gestemd, werd naar goed Amsterdams gebruik door het doorluchtige en verlichte bestuur van de stad besloten dat de noord-zuidlijn er zou komen. Ja, want het zou allemaal anders worden: er zijn nieuwe tunnelboortechnieken, er zal geen bestaande bebouwing sneuvelen omdat het stratenpatroon wordt gevolgd en het zaakje zal reeds in 2011 worden opgeleverd, na nog geen tien jaar dus al. Bovendien betaalde het Rijk het leeuwendeel, een ‘cadeau’ dus. Ja, dat wel, als er tegenvallers zijn dan moet de gemeente die betalen en als het niet afgemaakt wordt, moet de rijkssubsidie terug.
Iedere rechtgeaarde Amsterdammer wist dat dit weer heel veel geld en heel veel ellende betekende. Moderne ‘boor’-techniek? ‘Boren’ door modder? Inmiddels is duidelijk dat van een opening vóór 2015 geen sprake zal zijn. De zaak is zo lek als een mandje, huizen die al honderden jaren (voor Amsterdamse begrippen) recht stonden zijn onherstelbaar verzakt, mensen komen op straat. Maar, niet getreurd, rechters laten zich keer op keer ervan overtuigen dat dit de gewone overlast en hinder is die nu eenmaal met grootschalige bouwprojecten gepaard gaat. Want als er gehakt wordt met "aanzienlijke economische en maatschappelijke belangen", dan duiken ook rechters voor de spaanders.
Wat moet het toch heerlijk zijn om advocaat van de gemeente te zijn. Je adviseert en onderhandelt voor de gemeente met aannemers over een miljardencontract, dat als puntje bij paaltje komt nog lekker blijkt dan de tunnel die de bouwers opleveren. En als er dingen misgaan mag je voor die zelfde gemeente de rechter imponeren door te wijzen op de evidente importantie van het project die uiteraard wat hinder meebrengt. Een kniesoor het kleingeestige burgertje dat daarover valt.
Klep dicht en betalen moeten die burgertjes. Veel, heel veel belasting betalen, opdat de gemeente een overschrijding van € 600 miljoen op een begroting van € 300 miljoen kan dichten, opdat de gemeente haar adviseurs kan betalen die hebben gezegd dat die technische haalbaarheid wel snor zat, opdat de gemeente haar juristen en advocaten kan betalen die geen waterdichte contracten hebben afgeleverd.
Het heeft geen zin lekken in de tunnels te onderzoeken, zolang niet eens grondig wordt onderzocht hoe het mogelijk is dat de gemeente steeds maar weer moet opdraaien voor de tegenvallers. Het blijft voorlopig nog dweilen met de kraan open in Amsterdam.
Dr. mr. C.B. Schutte is advocaat bij Schutte Heide-Jørgensen advocaten te Amsterdam.
