De procureur-generaal bij de Hoge Raad is positief over het functioneren van het Openbaar Ministerie, maar ook kritisch, vooral over de juridische grondslag van het Virtueel Parket. Dat heeft niet de bevoegdheid om achterstanden bij OM-beschikkingen weg te werken.
De PG bij de Hoge Raad, Jos Silvis, bood op 8 april zijn rapport Wordt vervolgd: beproefd verzet aan aan de minister van Justitie en Veiligheid. Het onderzoek is een vervolg op het onderzoeksrapport Beproefd Verzet, wat ging over de naleving van de wet door het OM bij de afhandeling van het verzet tegen een OM-strafbeschikking. Het (huidige) vervolgonderzoek richtte zich op de vraag of het OM de conclusies en aanbevelingen uit dit eerdere rapport serieus heeft genomen.
In 2015 deed de procureur-generaal bij de Hoge Raad onderzoek naar de naleving van de wet door het Openbaar Ministerie (OM) bij de afhandeling van het verzet tegen een OM-strafbeschikking. Dit onderzoek resulteerde in het rapport Beproefd verzet. Belangrijkste constatering: de lange tot zeer lange doorlooptijden. Maar ook werd ontdekt dat het verzet gebrekkig werd geregistreerd en dat de bij het zogeheten Virtueel Parket werkzame medewerkers zaken afhandelden in strijd de regeling van de (relatieve) competentie. Verder bleek dat de grote hoeveelheden geseponeerde zaken na een ingesteld verzet (deels) te wijten waren aan onzorgvuldigheid waarmee de initiële OM-strafbeschikking was uitgevaardigd.
Twee jaar later is er nog steeds ‘reden tot zorg’ bij de vraag of OM-strafbeschikkingen op goede gronden worden uitgevaardigd. Dat blijkt uit het rapport Beschikt en Gewogen (2017). Naar aanleiding hiervan zijn door het College van procureurs-generaal veranderingen in gang gezet. Zo kwam er een meerjarig kwaliteitsprogramma, waarvan interne audits deel uitmaken: steekproefsgewijze beoordelingen van zaken die door middel van een OM-strafbeschikking zijn afgedaan.
In het nieuwste rapport (Wordt vervolgd: beproefd verzet) wordt de vraag beantwoord of het OM de conclusies en aanbevelingen uit Beproefd Verzet serieus heeft genomen. Het antwoord is positief, schrijven G. Knigge (advocaat-generaal) en M. Peters (wetenschappelijk medewerker), die voor de PG het onderzoek uitvoerden. Lange doorlooptijden zijn aangepakt, evenals de praktijk van integrale herbeoordeling in de zaken waarin de verdachte verzet instelt.
Maar de onderzoekers zijn toch voorzichtig: van een kwaliteitsprogramma als dit mogen verbeteringen worden verwacht, maar niet is uit te sluiten dat het programma uiteindelijk onvoldoende zal blijken te zijn. Mogelijk zijn hogere opleidingseisen aan parketmedewerkers nodig, en aan meer zittingscapaciteit.
Een probleem blijft het ‘Virtueel Parket’: dat had niet de relatieve bevoegdheid om achterstanden weg te werken die bij de verschillende parketten zijn ontstaan. En de aangepaste mandaat- en detacheringsregeling heeft dat dat bevoegdheidsgebrek niet verholpen, oordeelt de procureur-generaal bij de Hoge Raad – het College van procureurs-generaal vindt van wel. Het OM heeft inmiddels op het rapport gereageerd.
Hoewel het Virtueel Parket per 1 januari 2018 blijkt te zijn opgeheven, biedt de op 1 januari 2019 in werking getreden wetswijziging geen bevoegdheidsgrondslag voor vergelijkbare constructies in de toekomst, constateert de PG. Voor de medewerkers die ‘uitgeleend’ waren aan het parket CVOM (Centrale Verwerking Openbaar Ministerie) geldt dat zeer de vraag is of de gehanteerde uitleenconstructie de toets der kritiek kan doorstaan.
