Die maandag in maart 2019 zal de deurwaarder, werkzaam bij Hafkamp Gerechtsdeurwaarders in Venlo, niet snel vergeten. Op die dag betekent hij een stuk bij een debiteur in het Limburgse plaatsje Neeritter, gemeente Leudal. Hij wordt binnengelaten maar dan wordt direct de deur gesloten. De deurwaarder wordt gedwongen eerst de zaak over een betalingsachterstand ‘te regelen’ met de schuldeiser, eerder mag hij het pand niet verlaten. De deurwaarder probeert meerdere keren 112 te bellen maar dichtbij de Belgische grens heeft hij geen bereik. “Ik maak je dood als nu de politie komt”, roept de debiteur nog.
Als de deurwaarder eenmaal vrij komt, rijdt hij naar het politiebureau waar hij aangifte doet van bedreiging en gijzeling. Omdat de debiteur alles ontkent, seponeert de politie de zaak – al één dag na het voorval, zonder gedegen onderzoek te doen.
Artikel 12-procedure
De Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) reageert geschokt: de overheid roept keer op keer dat geweld tegen ambtenaren in functie onacceptabel is, maar als een deurwaarder wordt bedreigd worden de schouders opgehaald. En dit is zeker niet de eerste keer dat een aangifte in de lade verdwijnt.
De deurwaarder zelf laat het er niet bij zitten en start een artikel 12-procedure bij het gerechtshof. Daar boekt hij, samen en zijn advocaat Arjan Klaassen (BVD Advocaten) een eerste succes als de advocaat-generaal adviseert dat de bedreiger naar het hof moet komen om tekst en uitleg te geven, omdat de A-G inschat dat een succesvolle veroordeling mogelijk is. Onlangs besloot het gerechtshof dat de bedreiger moet worden vervolgd.
Steuntje in de rug
“Dit voelt als een eerste overwinning en als een begin van gerechtigheid”, zegt de deurwaarder, die anoniem wil blijven, tegen Mr. Ook algemeen directeur Mark Hafkamp, van het kantoor waar de deurwaarder werkt, is blij met de uitspraak. “Het seponeren van de zaak heeft bij de bedreigde deurwaarder een enorme kater veroorzaakt. Het feit dat een hogere instantie het wel nodig acht dat de dader wordt vervolgd, beschouw ik als een steuntje in de rug voor de deurwaarder, als een waardering voor de effort die wij als organisatie samen met de KBvG in het voorval hebben gestoken, maar zeker ook als een positief signaal voor de totale beroepsgroep. Hoewel ik geen hoge verwachting heb van de uiteindelijke straf zie ik de uitspraak van het hof als een terechte en passende overwinning.”Fdonk
Goed nieuws
Voorzitter Wilbert van de Donk van de KBvG wijst erop dat dit niet de eerste keer is dat een deurwaarder in de uitoefening van zijn functie wordt bedreigd, én het niet de eerste keer is dat het OM geen vervolging instelt. “Dat het hof nu tóch de vervolging gelast, is voor deze deurwaarder en al zijn collega’s goed nieuws. Ook goed nieuws is dat de advocaat-generaal zelf ook graag vervolging wenste. Ik hoop stellig dat dit intern bij het OM tot een goede discussie en wijziging van beleid zal leiden.”
Ondersteuning
Bedreigde deurwaarders kunnen juridische bijstand krijgen. De KBvG heeft enkele jaren geleden een paar kantoren verzocht vast aanspreekpunt te worden voor deurwaarders. Dat doen bijvoorbeeld Elpiniki Kolokatsi en Lisa Voskuilen van Kolokatsi Advocaten. Zij bieden deurwaarders ondersteuning bij het doen van aangifte en in het strafrechtelijk vervolgtraject. “Opdat hun zaken serieus worden genomen en er gedegen opsporingsonderzoek komt”, zegt Kolokatsi. “En indien mogelijk ook strafvervolging wordt opgestart.” Ook begeleiden zij deurwaarders bij het indienen van een vordering tot schadevergoeding benadeelde partij en bij het opstellen en indienen van een slachtofferverklaring.
Kolokatsi (niet de advocaat van de deurwaarder in dit artikel) en Voskuilen treden zo’n tien keer per jaar op voor deurwaarders die het slachtoffer zijn geworden van (bedreiging met) geweld. “Hoewel het verminderen van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak door de regering tot speerpunt is gemaakt, bestaat er bij politie en justitie soms nog steeds onvoldoende animo om deurwaarders die slachtoffer zijn geworden van (bedreiging met) geweld de aandacht te geven die zij verdienen”, zegt Kolokatsi. Ze kent de problemen: ze worden niet serieus genomen als ze aangifte doen, het opsporingsonderzoek geschiedt oppervlakkig, er wordt snel tot een sepot overgegaan.
Teleurgesteld
Desondanks blijft KBvG-voorzitter Van de Donk terughoudend, ook nadat deze keer de bedreiger van een deurwaarder wel wordt vervolgd. “Eén zwaluw maakt nog geen zomer. Dit is een opsteker voor de branche, maar deze deurwaarder leeft al zestien maanden in onzekerheid. De behandeling bij het hof, waar hij ook nog eens zelf achteraan moest, dwingt hem de zaak weer opnieuw te beleven en oog in oog met zijn aanvaller te staan. Dat zijn heftige gebeurtenissen die onnodig zijn als het OM gewoon direct onderzoek en vervolging had ingesteld. De correct-wijzing van het hof zal de deurwaarder welkom zijn.”
Ondanks dit goede nieuws is Van de Donk teleurgesteld in de politieke aandacht voor de positie van de deurwaarder, ‘of juist het gebrek daaraan’. “In het thans bij de Tweede Kamer aanhangige wetsvoorstel met betrekking tot taakstraffen tegen hulpverleners worden de deurwaarders slechts in een voetnoot genoemd. Dat is uiterst teleurstellend, maar wellicht leidt deze beslissing van het hof tot nieuwe inzichten bij de Kamer en de minister.”
Ambtseed
Het nadeel van deurwaarders is dat zij in de uitoefening van hun werk doorgaans alleen op pad gaan. Daardoor ontbreekt vaak steunbewijs zodat het strafbare feit niet goed is aan te tonen. De uitzondering op de unus testis nullus testis-regel – die geldt voor de waarneming van een opsporingsambtenaar die is neergelegd in een ambtsedig opgemaakt proces-verbaal – geldt niet voor de deurwaarder, zegt Kolokatsi. “Hoewel de deurwaarder op ambtseed verbaliseert wat hij uit hoofde van zijn bevoegdheid als deurwaarder waarneemt en ondervindt, is hij geen opsporingsambtenaar en bezit dus geen specifieke bevoegdheden als het gaat om het verbaliseren van strafbare feiten waarvan hij zelf slachtoffer is.” Daar is steunbewijs voor nodig, net als bij een gewone burger, zo oordeelde het hof Amsterdam in 2015.
Steunbewijs
Kolokatsi vindt dat deze redenering wat geforceerd aandoet, en daarom voor deurwaarders niet altijd goed is te begrijpen. “Duidelijk is wel dat steunbewijs uit andere bron moet worden gegenereerd.”
Wat volgens Kolokatsi wel helpt: interventie van een advocaat bij ‘deurwaardersleed’. “Deurwaarders worden correcter bejegend als zij aangifte doen, mede omdat zij hun zaken completer aanleveren bij de politie. Onterechte of onnodige sepots worden regelmatig voorkomen door het indienen van bezwaarschriften tegen politiesepots bij de officier van justitie en klaagschriften tegen niet verdere vervolging bij het gerechtshof.”
Drie maanden voorwaardelijk
De bedreigde deurwaarder zelf wijst naar de situatie in België: daar leidt elke vorm van agressie, zelfs verbale, na een klacht van een deurwaarder meestal tot een veroordeling van drie maanden voorwaardelijke gevangenisstraf. “Dat is ook wat voor ons”, zegt hij.
Maar dan moet wel de bewijspositie van de deurwaarder verbeteren. “Het lijkt me raadzaam dat de deurwaarder in voorkomende gevallen alle relevante informatie met betrekking tot fysiek of verbaal geweld in zijn of haar ambtelijke stukken opneemt. Dan ligt het in elk geval vast. Dat zou bij een eventuele vervolgprocedure tot bewijs kunnen strekken, waarbij ik momenteel de kansen bij de civiele rechter hoger inschat dan bij de strafrechter.”
