De Rechtspraak kan zijn financiële problemen niet zelfstandig oplossen. Dit blijkt uit een doorlichtingsonderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van de Raad voor de rechtspraak. De onderzoekers schatten het tekort van de Rechtspraak op ongeveer 50 miljoen euro per jaar. Bij de komende gesprekken over de bekostiging van rechtspraak wil de Raad voor de Rechtspraak deze onderzoeksresultaten op tafel leggen.
Volgens de onderzoekers worden de financiële problemen vergroot omdat rechtszaken steeds complexer worden zonder dat daar extra geld tegenover staat.
Bedrijfsvoering
De Rechtspraak heeft te maken met forse tekorten op de begroting, mede veroorzaakt door een geflopt digitaliseringsproject en de afname van het aantal rechtszaken. Minister Dekker (voor Rechtsbescherming) wil de Rechtspraak houden aan de bezuinigingen van kabinet Rutte II (ongeveer 9 procent van de totale Rechtspraakbegroting) tenzij objectief vast komt te staan dat dit niet haalbaar is.
Om uit de impasse te komen liet de Raad de hele organisatie door onafhankelijke onderzoekers doorlichten. Hierbij werd onder meer gekeken naar mogelijke besparingen op de bedrijfsvoering en werd onderzocht of het veelgehoorde geluid dat rechtszaken steeds complexer worden, klopt.
Zwaarder
Uit het onderzoek blijkt, voor het eerst, dat rechtszaken in vrijwel alle rechtsgebieden de afgelopen jaren zwaarder en daarmee tijdrovender zijn geworden. De vergoeding die de Rechtspraak van de overheid per zaak krijgt, is daarvoor niet volledig aangepast. De Rechtspraak moet dus meer werk verzetten terwijl er geen extra geld tegenover staat.
Op de bedrijfsvoering is wel geld te besparen, stellen de onderzoekers. Maar het gaat hierbij om relatief kleine besparingen, die er niet voor zullen zorgen dat de Rechtspraak zijn hoofd boven water kan houden. Daarnaast gaat het vaak om maatregelen die de Rechtspraak niet alleen kan nemen, maar waarbij ook andere organisaties moeten worden betrokken.
Afstoten van locaties
De Raad ziet niets in de aanbeveling van de onderzoekers om geld besparen door rechtbanken te sluiten. “De discussie hierover is enkele jaren geleden binnen en buiten de Rechtspraak al breed gevoerd, met als slotsom dat het afstoten van deze locaties de toegang tot de rechter voor burgers beperkt en daarmee niet wenselijk is. Ook heeft de politiek zich meerdere malen tegen dit soort maatregelen uitgesproken,” schrijft de Rechtspraak in een persbericht.
Naast het vandaag verschenen onderzoek liet de Raad eerder het financieringssysteem van de Rechtspraak onderzoeken. Het blijkt dat ook de manier van financiering de financiële problemen verergert. Op dit moment krijgt de Rechtspraak per zaak betaald. Bij een forse terugloop van het aantal rechtszaken betekent dit dat er veel minder geld binnenkomt terwijl vaste kosten gelijk blijven. Ook biedt het huidige systeem geen ruimte voor innovatie. De Raad is samen met minister Dekker op zoek naar een oplossing voor dit probleem.
