Mr. van de week is Renée van Schoonhoven. Zij is voor een periode van drie jaar benoemd tot hoogleraar onderwijsrecht aan de Vrije Universiteit (VU). Van Schoonhoven combineert haar aanstelling met werkzaamheden bij onderzoeks- en adviesbureau Actis.
Gefeliciteerd. Een hoogtepunt in uw carrière?
Jazeker. Het is de markering van het moment dat je na bijna dertig jaar ervaring met juridische en bestuurlijke vraagstukken in het onderwijs, die kennis ook mag gaan overdragen aan studenten en cursisten.
Bij onderwijsrecht denken wij aan assertieve ouders die geen genoegen nemen met een schooladvies. Terecht?
Dat soort zaken zijn inderdaad onderdeel van het onderwijsrecht. Het vakgebied gaat immers over de juridische relaties in en rond de school. Maar onderwijsrecht gaat ook over de bestuursrechtelijke connecties tussen school en overheid (ministerie, inspectie, gemeente). Dat alles dan tegen de achtergrond van de constitutionele aspecten: de vrijheid van en het recht op onderwijs.
Uw leerstoel is mogelijk gemaakt door katholieke en christelijke schoolbesturen. Verschaft dat voldoende academische ruimte? Kunt u bijvoorbeeld artikel 23 van de Grondwet (vrijheid van onderwijs) ter discussie stellen?
Onderwijsrecht is een relatief jong en nog klein vakgebied. Steun vanuit het onderwijsveld door deze facilitering is dan ook meer dan welkom. De benoeming zelf is echter gewoon aan de universiteit en er is een curatorium ingesteld. Dat garandeert academische vrijheid, ook als het gaat over constitutionele vraagstukken.
En nu we het daar toch over hebben. Wat vindt u: kan en moet het Cornelis Haga Lyceum op basis van de huidige regelgeving worden aangepakt?
Net als bij alle rechtspersonen in ons land het geval is, heeft het bestuur van het Haga Lyceum zich te houden aan wet- en regelgeving. Als het om de bekostiging van de school gaat, moet het bestuur bovendien de bijzondere onderwijswetgeving naleven. Als die naleving op orde is en er overigens niet wordt gehandeld in strijd goede zeden, openbare orde en veiligheid, dan zie ik geen juridische grond voor een specifieke aanpak van dit ene schoolbestuur. Dat er zorgen leven rond deze school, dat begrijp ik overigens wel. Maar dat betekent niet dat je als overheid tegen bepaalde rechtstatelijke beginselen in kunt handelen.
Wat is de grootste misstand die we in Nederland met het onderwijsrecht kunnen aanpakken?
Waar ik mij zorgen over maak is het bestaan van hardnekkige onderwijsachterstanden in combinatie met segregatie in het onderwijs. Er is daardoor ondanks het steeds sterker erkende recht op onderwijs niet voor alle kinderen een gelijke kans op kwalitatief goed onderwijs. Daar zouden onderwijsjuristen meer onderzoek naar kunnen doen: welke oorzaken liggen besloten in het juridisch kader en hoe zouden deze kunnen worden aangepast, zónder dat strijdigheid ontstaat met dat andere grondrecht: de vrijheid van onderwijs.
Als u het voor het zeggen had dan…?
…. zou er een master onderwijsrecht zijn. Onderwijs is immers één van de grootste posten op de rijksbegroting. Alleen al in ons land zijn dagelijks miljoenen mensen met onderwijs bezig: als docent, student, leerling, bestuurder enzovoorts. Toch is er nog geen master op dit zeer brede, functionele rechtsgebied. Ik wil mij er dus de komende tijd voor inzetten dat die master er echt komt.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Dat is mijn promotor Fons van Wieringen, die helaas in 2017 is overleden. Hij was altijd op zoek naar ‘de zone van naaste ontwikkeling’ van mensen en zette zich van daaruit in voor een goed onderwijsbestel. Hij zou nu wellicht tegen mij zeggen: “onderwijsrecht is interessant, maar onderwijs is interessanter.” Om ervoor te zorgen dat mijn juridisch werk vooral ook gericht blijft op het toewerken naar een beter onderwijsbestel. Dat blijft voor mij dus een belangrijk richtpunt.
Wat is over u niet bekend, wat wel interessant is?
Ik ben ooit opgeleid als socioloog en onderwijskundige.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Overheid.nl, omdat de wet- en regelgeving in het onderwijs nu eenmaal bijna dagelijks verandert.
Welk boek las u het laatst?
Ik lees nu het boek van Hub van Wersch, Grijpen naar lucht. Het is een spannend verhaal over fraude en zelfs moord in de wetenschappelijke wereld.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Met Max Goote, de ambtenaar die eind jaren vijftig, begin jaren zestig van de vorige eeuw het ontwerp maakte van de Mammoetwet. Hij wilde de scheiding tussen algemeen vormend onderwijs en beroepsonderwijs doorbreken, en was een groot voorstander van doorstroming in het onderwijs.
