Een rechter in opleiding functioneerde onvoldoende en werd uit het programma gehaald. Ze probeerde haar gelijk te halen bij het College voor de Rechten van de Mens (‘seksediscriminatie’) en bij de Centrale Raad van Beroep. Dat lukte nergens.
Lang werkte ze niet als rechter in opleiding (rio): van 1 oktober 2016 tot 1 juli 2017. Als de beoordelingscommissie een onvoldoende geeft voor haar functioneren, wordt de opleiding weer beëindigd. Bij welke rechtbank dat was, is niet bekendgemaakt.
Enkele dagen nadat het beëindigingsbesluit is genomen stapt de rio naar het College voor de Rechten van de Mens (CRM) en vraagt daar om na te gaan of het rechtbankbestuur verboden onderscheid op grond van geslacht heeft gemaakt door haar opleiding tot rechter, en als gevolg daarvan haar benoeming als rio, stop te zetten. Ook stuurt ze een brief naar het rechtbankbestuur waarin ze schrijft dat ze moeite heeft met het beoordelings- en het beëindigingbesluit. Een directe gevolg van dit besluit is dat zij haar zetels in het College van Afgevaardigden bij de Raad voor de rechtspraak en in de Rio-raad verliest. Zij verzoekt daarom de uitvoering van dit besluit op te schorten. Zo niet, dan begint ze een voorlopige voorzieningenprocedure.
Ook al kent het rechtbankbestuur haar ‘bezwaren’, toch wordt ze in de gelegenheid gesteld de gronden van het bezwaar in te dienen. Daarvoor krijgt ze enkele weken de tijd: tot 28 december, bepaalt het bestuur. Het verzoek om opschorting van de tenuitvoerlegging van het bestreden besluit wordt niet ingewilligd. Het bezetten van de zetels is immers geen vereiste om de opleiding tot rechter met goed gevolg af te ronden.
Te laat
Op 28 december 2017 dient de rio de gronden van haar bezwaar in. Te laat, zegt het rechtbankbestuur. De termijn eindigde op 27 december 2017 (‘tot 28 december 2017’) en niet ‘tot en met 28 december’. Wél op tijd, vindt de rio. Er geldt een termijn van zes weken, vanaf 28 november, en die eindigt op 9 januari 2018. En áls ze al ze laat zou zijn, dan is die termijnoverschrijding verschoonbaar.
Zelfs al de bezwaren ontvankelijk zouden zijn geweest, zouden deze ongegrond zijn verklaard, vindt het rechtbankbestuur. In die periode oordeelt het CRM ook nog eens dat het bestuur geen verboden onderscheid op grond van geslacht heeft gemaakt. Allemaal voldoende redenen voor de rio om naar de Centrale Raad van Beroep te stappen.
Pro forma
Die vindt, net als het rechtbankbestuur, dat de brieven van de rio geen concrete, feitelijke bezwaargronden bevatten. Het zijn niet meer dan pro forma bezwaarschriften. Ook de Raad vindt dat het hebben van die zetels geen overweging is in de bestreden besluiten.
Het standpunt van de rio dat het bestuur al op de hoogte was van de inhoudelijke bezwaren tegen het beoordelings- en beëindigingsbesluit, volgt de Raad niet. De procedure bij het CRM was een geheel andere dan de bestuursrechtelijke, want die kan alleen leiden tot een rechtsoordeel over een verboden onderscheid, en niet tot vernietiging van de twee besluiten.
Strikt
Was de rio dan op tijd met haar bezwaarschrift? Nee, ook niet. De laatste dag van de verleende termijn is naar het oordeel van de Raad 27 december 2017, gelet op de woorden ‘tot 28 december 2017’, en niet tot en met. Deze uitleg is in overeenstemming met het gangbare taalgebruik.
Is de termijnoverschrijding dan verschoonbaar? Die beoordeling staat los van de inhoudelijke beoordeling van de zaak, zodat er geen ruimte is voor het maken van een belangenafweging. Het is vaste rechtspraak dat zelfs een heel kleine termijnoverschrijding een termijnoverschrijding is – daarin is de Raad heel strikt. Dat het beoordelings- en beëindigingsbesluit mogelijk voor de rio ingrijpend is of grote financiële gevolgen heeft, kan geen rol spelen bij de niet-ontvankelijk verklaring.
In zijn uitspraak op 12 september is de Centrale Raad van Beroep duidelijk: de gronden van het bezwaar van de rio zijn te laat ingediend, en dat is niet verschoonbaar. De rio kan niet anders dan accepteren dat ze de rechtersopleiding heeft moeten verlaten.
