Nog niet iedereen kent de voordelen van het eerst inschakelen van een mediator boven direct procederen. Na een recente uitspraak van de voorzieningenrechter zijn twee maatschappelijke organisaties zich weer bewust van de nadelen van het snel via de rechter je gelijk willen halen.
Chocoladeletters in de Telegraaf in maart: Goede Doelen krijgen pak slaag van rechter. Een publicitaire nachtmerrie voor twee gerenommeerde Nederlandse stichtingen. In het artikel komen twee goede doelen en hun advocaat er niet best vanaf na een smadelijk verloren kort geding.
Uit het vonnis van 19 maart 2019 volgen de feiten: een gefortuneerde Zeeuw zonder partner of kinderen had in zijn voorlaatste testament bepaald dat twee goede doelen zijn substantiële vermogen zouden erven. Maar in de laatste versie van zijn testament heeft de weldoener een wijziging doorgevoerd: een echtpaar dat jarenlang zijn mantelzorger was geweest zou zijn woning erven. Het restant van zijn vermogen zou nog steeds toevallen aan de twee goede doelen.
De kwestie ging schuren toen duidelijk werd dat de vrijgevige bejaarde in zijn laatste levensfase in toenemende mate dement was geworden. Bij de twee Goede Doelen was de zorg ontstaan dat de man door zijn afnemende geestelijke gesteldheid de laatste wijziging in zijn testament niet had kunnen overzien. En als een erflater zijn testament wilsonbekwaam wijzigt, dan geldt die wijziging niet. In deze zaak hadden de Goede Doelen de indruk dat hun doelgroep benadeeld werd doordat de mantel-zorgende buren ten onrechte het huis toebedeeld kregen.
Op zich is de zorg te volgen: een goed doel moet zich inzetten voor haar doelgroep, dus ook als er bij een erfenis iets verkeerd lijkt te gaan. Onnavolgbaar werd het toen de Goede Doelen er voor kozen de kwestie op te lossen door (via de rechter) beslag te leggen bij de mantelzorgers. Voor die juridische stap waren vast tactische redenen te verzinnen, maar er lijkt weinig rekening te zijn gehouden met twee omstandigheden. Ten eerste: rechtszaken en vonnissen zijn openbaar. Ten tweede is de uitkomst van een rechtszaak nooit zeker. ‘Gewonnen zaken’ bestaan dus niet, hoe rooskleurig partijen en advocaten het ook inzien. Ook dit bleek geen gewonnen zaak: de rechter gaf in een publiek vonnis de Goede Doelen onderuit de zak en een proceskostenveroordeling.
En daarop volgde de krant. In het artikel waren de feiten uit het vonnis verrijkt met beeldende toevoegingen, iets dat de Telegraaf wel is toevertrouwd: De ‘hoogbejaarde’ mantelzorgers verzorgden ‘jarenlang’ ‘hun zieke, kinderloze buurman’, ‘zij namen hem mee naar concerten en regelden zijn zaken, aangezien geen enkel familielid zich over hem bekommerde’. ‘Uit dankbaarheid’ liet de man zijn ‘bescheiden’ woning na aan zijn buren. Hoe integer de Goede Doelen hun doelgroep wellicht ook hebben willen dienen, na zulke beeldvorming blijven die intenties onbelicht.
President Trump meent dat slechte publiciteit niet bestaat, maar in de filantropie ligt dat anders. Goede doelen zijn voor hun bestedingsbudget afhankelijk van de vrijgevigheid van donateurs. Voor de geefbereidheid is vertrouwen en is reputatie cruciaal. Niet alleen de uiteindelijke doelstelling moet nuttig en liefst herkenbaar zijn. Ook verlangen gevers dat de fondsenwervende organisatie een nette club is die het donatiegeld de uiteindelijke doelgroep efficiënt laat bereiken. Ondanks de ideële doelstelling zijn (ook) goede doelen niet perfect. Wrijving en conflict komen ook daar voor, binnen de organisatie of met derden. De vraag is dan: hoe los je het op? In die situatie kunnen betrokkenen in het vertrouwelijk proces van mediation zelf de oplossing vormgeven. Zo behoudt de organisatie zelf de controle: over het probleem, maar ook over de zorgvuldig opgebouwde reputatie.
Het krantenartikel eindigde als volgt: bekend werd dat partijen na het vonnis elkaar hebben gevonden en samen werken aan een oplossing. Goed en verstandig, maar rijkelijk laat – en na een fikse portie leergeld. Hopelijk lukt het in de toekomst om eerder serieus te onderhandelen, discreet en met een ervaren mediator, om zo reputatieschade door chocoladeletters (ver na de feestdagen) te voorkomen.
