Tenuitvoerlegging: ook een gevalletje van dikastocratie?

Delen:

Terwijl de discussie over een dikastocratie (rechtersregering) in Nederland in alle hevigheid wordt gevoerd, moet de Hoge Raad binnenkort weer aan de bak. De raadsheren moeten een beslissing nemen in een zaak waarin de regels onduidelijk of tegenstrijdig zijn.

Het gaat in dit geval om de tenuitvoerlegging van een eerder opgelegde straf wegens overtreding van de algemene voorwaarde. Die tenuitvoerlegging werd afgewezen door de rechtbank Gelderland, ook al achtte de rechtbank de nieuwe strafbare feiten bewezen.

Klem tussen rechtsregels

De procureur-generaal (PG) bij de Hoge Raad is nu voornemens cassatie in het belang der wet in te stellen tegen dit vonnis van de rechtbank.

Tegen de uitspraak waarbij een bevel tot tenuitvoerlegging is toegewezen staat geen gewoon rechtsmiddel open, zoals hoger beroep of cassatieberoep. De feitenrechter in Arnhem kwam hierdoor klem te zitten tussen twee rechtsregels. Aan de ene kant was het toewijzen van de vordering tot tenuitvoerlegging logisch omdat de strafbare feiten bewezen waren.

Onherroepelijk

Maar aan de andere kant zou toewijzing volgens de rechtbank in strijd zijn met de artikelen 5 en 6 van het EVRM (het recht op vrijheid en het recht op een eerlijk proces). Dat is een gevolg van een recente wetswijziging in de Wet herziening tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen (Wet USB). Sinds 1 januari 2020 bevat deze wet geen bepaling meer over hoger beroep tegen de beslissing tot tenuitvoerlegging van een eerder opgelegde voorwaardelijke straf. Door deze wetswijziging is die beslissing meteen onherroepelijk, waardoor die beslissing in stand blijft. Ook al wordt een verdachte in hoger beroep in de nieuwe strafzaak alsnog vrijgesproken.

Dilemma

In het vonnis signaleert de rechtbank een dilemma dat voortvloeit uit nieuwe wetgeving. Met de vordering tot cassatie in het belang der wet hoopt de PG duidelijkheid te krijgen over de gevolgen van de nieuwe wettelijke regeling op dit punt. Daaraan bestaat volgens de PG in de praktijk behoefte, ook omdat rechters verschillend omgaan met de nieuwe regeling.

Als een zaak wegens het ontbreken van de mogelijkheid tot hoger beroep of cassatie weg niet kan worden voorgelegd aan de Hoge Raad, kan de PG daar via ‘cassatie in het belang der wet’ toch voor zorgen. Daarvoor is nodig dat de rechtsvraag aan het algemeen belang beantwoordt. De PG vindt dat die situatie zich in deze zaak voordoet. Het gaat in hier onder meer om beantwoording van de vraag hoe het gevolg van de recente wetswijziging zich verhoudt met de artikelen 5 (vrijheidsbeneming) en 6 van het EVRM (eerlijk proces).

Geen rechtsgevolgen

Advocaat-generaal Edwin Bleichrodt zal namens de PG de vordering tot cassatie in het belang der wet instellen. De vordering wordt medio februari verwacht. De Hoge Raad streeft ernaar eind maart uitspraak te doen.

Een uitspraak van de Hoge Raad in een zaak waarin sprake is van een cassatie in het belang der wet heeft geen rechtsgevolgen voor de betrokken partijen. Voor de verdachte in kwestie betekent dit dat de uitspraak over de tenuitvoerlegging definitief is.

Magistrocratie

De discussie over de dikastocratie (Zitten rechters te veel op de stoel van de politiek?) is aangezwengeld door Thierry Baudet (Forum voor Democratie). De Tweede Kamer heeft een werkgroep ingesteld om ‘de toenemende invloed van de rechters’ onderzoeken. Baudet krijgt vooral tegengas van juridische prominenten als voorzitter Henk Naves van de Raad voor de rechtspraak (tijdens zijn nieuwjaarstoespraak), oud-president van de Hoge Raad Geert Corstens (in NRC spreekt hij over magistrocratie), de huidige president van de Hoge Raad Maarten Feteris (tijdens een redevoering op 7 januari), oud-vicevoorzitter van de Raad van State Herman Tjeenk Willink (in de Groene Amsterdammer) en de D66-Kamerleden Rob Jetten en Maarten Groothuizen In NRC.

Lees meer over:

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven