De gang naar de rechter lijkt een luxeproduct te worden, aldus advocaat Channa Samkalden (Prakken d’Oliveira Human Rights Lawyers) in een interview in het nieuwe nummer van Mr. “Het principe dat iemand die geen advocaat kan betalen zijn rechten op gelijke wijze kan effectueren als iemand die dat wel kan, staat nu echt onder druk. Als we doorgaan op de koers die Sander Dekker nu heeft ingezet, zeggen we impliciet tegen een deel van de bevolking dat hun recht een beetje minder waard is dan dat van iemand met meer geld.”
Channa Samkalden, die zich in haar praktijk vooral bezighoudt met de aansprakelijkheid van bedrijven voor schendingen van mensenrechten, stelt dat mensenrechten de pilaren zijn waarop een moderne samenleving rust. Zonder die fundamentele rechten en vrijheden die vooral minderheden moeten beschermen tegen de dominantie van de meerderheid, raakt een samenleving ontwricht. In een politiek klimaat van polemiek en polarisatie is het beschermen van mensenrechten belangrijker dan ooit, zegt ze. Vanzelfsprekend is dat nooit.
“Ik heb veel geloof en vertrouwen in het recht”, aldus Samkalden. “We hebben in Nederland ons systeem zo ingericht dat fundamentele rechten niet snel beknot kunnen worden. Op heel moeilijke maatschappelijke momenten, met scherpe politieke tegenstellingen, blijft het uitgangspunt dat bepaalde vrijheden en rechten voor iedereen gelden. Dat behoedt ons tegen de waan van de dag en garandeert een zekere stabiliteit in de samenleving.”
Niet iedereen realiseert zich dat in dezelfde mate, geeft ze toe. Ze is weleens bang dat mensen het belang van verdragen als het EVRM onderschatten. “Mensenrechten worden soms gezien als belemmering van daadkracht. Maar we hebben het wel over de fundamentele uitgangspunten van onze rechtstaat. Die kunnen in sommige zaken concreter en urgenter zijn dan in andere, maar zul je steeds heel zorgvuldig moeten toetsen. Het is echt een misverstand om te denken dat mensenrechtenverdragen overbodig zijn omdat de fundamentele rechten en vrijheden toch wel in de samenleving zijn verankerd.”
Bedreiging
Al te makkelijk voorbijgaan aan de fundamentele beginselen die het hart van onze grondwet vormen, bedreigt de cohesie van de samenleving, vindt Samkalden. Niet voor niets schreef ze onlangs samen met advocaat Camillo Schutte een opiniestuk in NRC Handelsblad, waarin ze waarschuwt voor de voortgaande bezuinigingen op de rechtsbijstand. Haar kantoor merkt aan den lijve welke gevolgen het beleid van minister Dekker heeft. Vooral de straf- en migratieadvocaten zien de bekostiging van hun uren teruglopen. “De gang naar de rechter lijkt een luxeproduct te worden, niet alleen als het gaat om principiële zaken als de mijne, maar vooral ook als het gaat om zaken van gewone rechtszoekenden die keihard hulp nodig hebben. Voor ons maatschappelijke bestel is het echter cruciaal dat ook die mensen hun recht kunnen halen en toegang tot de rechter behouden. Dat ze hun rechten op gelijke wijze kunnen effectueren als iemand die wel een advocaat kan betalen. Dat principe staat nu echt onder druk. Als we doorgaan op de koers die Sander Dekker nu heeft ingezet, zeggen we impliciet tegen een deel van de bevolking dat hun recht een beetje minder waard is dan dat van iemand met meer geld.”
Kernwaarden
“Ten tweede maak ik me zorgen over de tendens dat rechterlijke oordelen niet serieus worden genomen”, gaat Samkalden verder. “Wie beweert dat een vonnis niet meer dan een mening is, stelt een fundamentele waarde van onze samenleving ter discussie. Onze rechters leveren in het algemeen goed werk. Natuurlijk krijg je wel eens een uitspraak voor je kiezen waar je niets mee kunt. Maar wie de autoriteit van de rechterlijke macht als onafhankelijke instantie miskent, vreet aan de kernwaarden van onze maatschappij. Ik heb het gevoel dat politici juridische beroepsgroepen als advocaten en rechters in toenemende mate als lastig ervaren. Eigenlijk bevreemd mij dat. Ik vind dat we blij mogen zijn met de manier waarop de rechtspraak in Nederland functioneert. Dat dat systeem onder druk staat, zoals uit het recente rapport van de visitatiecommissie blijkt, zou voor het kabinet en de Kamer reden moeten zijn om onmiddellijk in actie te komen. Onze samenleving rust op drie gescheiden machten, de politieke, de bestuurlijke en de rechterlijke. Zodra een van die pilaren wankelt, ontwricht je het systeem. De kwaliteit van de rechtspraak en de toegang tot het recht zouden daarom boven aan de agenda moeten staan van Kamerleden en van Sander Dekker, als ze ook hun eigen rol serieus nemen.”
Lees hier het hele interview.
