De protestacties tegen het programma ‘Tolken in de toekomst’ zijn georganiseerd door Orde van Registertolken en -vertalers (ORTV). Volgens voorzitter Fedde Dijkstra overtreedt Nederland Europese en Nederlandse wetten door toe te staan dat 30 procent van het juridische tolkenwerk nu gedaan door niet-gekwalificeerde tolken.
Dijkstra zegt dat de tarieven voor tolken en vertalers al respectievelijk 40 en 58 jaar niet zijn geïndexeerd. De tolken eisen nu dat er alsnog een indexering wordt toegepast. Dat zou voor hen neerkomen op een tarief van 95 euro per uur. “Dat klopt ongeveer met de tarieven in andere landen die wel hebben geïndexeerd,” zegt Dijkstra.
Voorrijkosten afgeschaft
De ORTV heeft zijn hoop gevestigd op de interventie van Tweede Kamerlid Michiel van Nispen (SP). Die heeft in een motie gevraagd om de tarieven van tolken en vertalers te indexeren. Minister Dekker heeft die motie ontraden.
De tolken staat het water aan de lippen, zegt Dijkstra. “Als je alleen gerechtstolk bent, is het niet meer mogelijk om een inkomen te genereren,” verklaart Dijkstra. Hij rekent voor: “Als je naar een zitting gaat, word je meestal voor een half uur opgeroepen. Voor dat halve uur krijg je de helft van het uurtarief van 43,89 euro bruto, dus 21,94 euro bruto. Vroeger kregen we ook nog 20,23 euro voorrijkosten, maar die zijn afgeschaft.”
Soms krijgt de tolk zelfs minder dan de 21,94 euro. “Als de verdachte niet komt opdagen, wordt het briefje na vijf minuten afgetekend, en dan krijgen we 3,75 euro. En we mogen ook nog eens een keer zelf de parkeerkosten betalen. Het komt er dus op neer dat we een negatief inkomen hebben als we gaan tolken.”
Tekort aan tolken
En dat is zuur, zeker omdat het hier in veel gevallen om universitair opgeleide mensen gaat. “Het ontbreekt aan waardering bij de overheid,” meent Dijkstra. “De minister zegt dat er een tekort aan tolken is, maar dat klopt niet. De tolken zijn er wel maar ze willen niet werken voor die tarieven.”
Dat de minister het register heeft opengesteld voor mensen die ongeveer havo- of vwo niveau hebben, is volgens de ORTV in strijd met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), waarin staat dat iedere verdachte recht heeft op een eerlijk proces. Ook de Europese richtlijn 2010/64/EU bepaalt dat de lidstaten gekwalificeerde tolken moeten inzetten.
Maar dat gebeurt niet altijd, en daar komen ongelukken van, zegt Dijkstra. “Er zijn al gevallen bekend waarin de tolk de plank missloeg en het tegenovergestelde tolkte van wat de Italiaanstalige verdachte zei,” licht hij toe. “Toevallig sprak de advocaat ook Italiaans, en die heeft de zitting toen laten stopzetten. Zo kunnen heel ernstige zaken ontstaan doordat Nederland artikel 6 van het EVRM schendt.”
Vertalers
De situatie van de vertalers is zo mogelijk nog beroerder. Die hebben sinds 1963 een vast tarief, en ze zijn er door nieuwe tarieven zelfs nog op achteruit gegaan. Dijkstra: “In de oude situatie werden vertalers per regel betaald. Het uitgangspunt was 79 cent per regel. Na een gerechtelijke uitspraak ging het OM de lettergrootte verkleinen, zodat vertalers minder kregen voor een tekst.”
Inmiddels is het tarief van 79 cent per regel veranderd in een woordtarief: 7,9 cent per woord in de doeltaal, wat een verlaging betekent. “En dat leidt tot oneerlijke uitkomsten,” meent Dijkstra. “Als je naar het Duits vertaalt, heb je 10 procent minder woorden. Als je naar het Frans vertaalt, heb je 30 procent meer woorden. Tolken Duits krijgen 40 procent minder voor een tekst dan tolken Frans.”
Die ongelijkheid roept weerstand op bij de ORTV. “Wij stellen daarom voor om een normregel in te stellen. In Duitsland is die 55 aanslagen plus spaties. Duitsland betaalt 2 euro per regel.” SP’er Van Nispen heeft aan de minister gevraagd om ook in Nederland die normregel in te voeren.”
De boel platleggen
De tolken en vertalers zijn strijdlustig: “Als de indexering er niet komt, zullen wij het werk moeten weigeren, en dan de hele boel platleggen. Dan zal justitie merken dat er geen interceptietolken (voor tapgesprekken), IND-tolken en gerechtstolken meer zijn,” waarschuwt Dijkstra.
Advocaat Robert Malewicz (Cleerdin & Hamer Advocaten) stak de tolken en vertalers vrijdag in Amsterdam een hart onder de riem. “Als advocaten zijn we monddood als we geen goede tolken aan onze zijde hebben,” zei de strafpleiter. “Blijkbaar ziet de minister dit niet, en daarom is het de hoogste tijd voor actie.”
Malewicz gaf een praktisch voorbeeld van wat er mis kan gaan. “Ik zit op het politiebureau in Den Haag. Er is geen tolk te vinden, het verhoor gaat niet door en de verdachte zit vervolgens lange tijd te wachten. Ik heb zelf een tolk gebeld die ik uiteindelijk zelf heb betaald om de verdachte weer naar huis te krijgen.”
