Mr.

Mr. 4 2019 / 27 ten. Daarin kwam enige verandering met de komst van de Vietnamese bootvluchtelingen en de Tamils uit Sri Lanka. In de Eerste Wereldoorlog namen wij hier vrij veel Belgen op die hun land ontvluchtten. Na de Hongaarse opstand van 1956 kwamen er Hongaren. Die mensen ken- den wij, ze leken op ons. Maar Tamils? Die kwamen uit een totaal andere cultuur. Bovendien ging het om grote groepen, waardoor het meer om een collectief probleem ging in plaats van om een individu dat zich had verzet te- gen een bepaald regime. “Het Vluchtelingenverdrag is weliswaar internationaal recht, maar dat regelde de materie heel globaal. De rest van het vluchtelingenrecht was lange tijd Nederlandse regelgeving. Op het moment dat we Europese afspraken gingen maken, veranderde het karakter van het recht. Alles is geharmoniseerd, we hebben richtlijnen waarin precies staat wie vluchteling is, wat de criteria zijn, hoe je vluchtelingen moet opvangen… En we hebben natuur- lijk afspraken gemaakt over de verdeling van vluchtelin- gen conform de Dublin-Verordening, waarin staat dat iemand maar in één lidstaat van de daarbij aangesloten Europese staten asiel kan aanvragen, om te voorkomen dat mensen blijven zwerven en nergens terechtkunnen en ook om te voorkomen dat ze aan forum shopping gaan doen. Dublin werkt echter niet, want het gaat uit van het land van eerste binnenkomst. In de praktijk zijn dat nu Griekenland, Italië en in toenemende mate Spanje. Die landen worden overbelast. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft in het M.M.S. arrest in 2011 bepaald dat België geen asielzoekers mocht terugstu- ren naar Griekenland, omdat België er niet op mocht ver- trouwen dat de procedure in Griekenland op orde zou zijn. Dat was een bom onder de Dublin-Verordening. En in het Tarakhel-arrest uit 2014 heeft het Europese Hof geoordeeld dat gezinnen met kinderen niet zonder garan- ties naar Italië mochten worden teruggestuurd. Het interstatelijk vertrouwen waar de Dublin-Verordening op is gebaseerd is daardoor op losse schroeven komen te staan.” EGOÏSTISCH EUROPA “Toen in 2015 grote aantallen vluchtelingen uit onder andere Syrië naar Europa kwamen en de Duitse bonds- kanselier Merkel zei Wir schaffen das , gingen landen als Hongarije prikkeldraad om hun land zetten. Zelfs Oos- tenrijk sloot tijdelijk de binnengrenzen. Het hele idee van open grenzen werd daarmee tenietgedaan. Mijn aan- vankelijke reactie was er een van verbijstering: dat men- sen op de vlucht voor oorlog worden tegen gehouden door scheermesjesdraad. Het raakte me, ook omdat het aantal vluchtelingen nog steeds relatief klein was ten opzichte van het aantal mensen dat in de regio wordt opgevangen. Minder dan vijf procent van de wereldvluchtelingenpo- pulatie komt naar Europa. 95 procent bevindt zich in lan- den in de regio’s, zoals Libanon en Turkije. Het is zo ego- ïstisch van Europa. Maar vooral ook: waartoe dienen de juridische afspraken die we binnen de Europese Unie over de opvang en verdeling van vluchtelingen en de asielprocedure hebben gemaakt? Wat is het recht waard als het niet wordt ingezet? Waarom hebben we de Tijde- lijke beschermingsrichtlijn niet in werking gesteld op het moment dat het nodig was? Omdat het recht niet functioneert als de politiek het niet wil. Dat is een wran- ge conclusie. “Merkel vond ik moedig. Maar uiteindelijk heeft haar op- stelling een averechts effect gehad en is zij gedwongen in te binden. De angst voor de publieke opinie lijkt groot, maar is onterecht. Angst kan worden weggenomen door goed leiderschap, maar veel leiders wakkeren die angst juist aan en gebruiken hem. Dat was ook het onderwerp van mijn oratie: Angst en regelgeving . Angst is een slechte raadgever. Ja, we moeten rekening houden met wijken waar de problemen te groot worden. Daarvoor moeten en kunnen we oplossingen vinden. In de zorg of bij de politie hebben we een groot tekort aan arbeidskrachten. Het lijkt alsof we die realiteit niet willen onderkennen, omdat we geleid worden door angst. Dat blijkt ook uit de woorden die mensen gebruiken: een stroom vluchtelingen, een tsunami uit Afrika. Vreselijk negatieve framing die de werke- lijkheid geen recht doet. In vergelijking met andere pro- blemen, zoals de klimaatverandering, is het vluchtelin- genvraagstuk een relatief eenvoudig te hanteren probleem. Het is een kwestie van solidariteit. We hebben een mooi rechtssysteem. Ja, er zijn mankementen, zoals de Dublin-Verordening die niet goed functioneert, maar de bestaande asielrichtlijnen zijn over het algemeen goe- de instrumenten om het recht praktisch toepasbaar te maken. We hebben het recht voorhanden, maar de poli- tieke wil ontbreekt.” INTERVIEW ‘De meerwaarde van meervoudig’, tekening uit de serie Gens de la justice van Ashley Terlouw