Rechtzoekenden in mijnbouwschadezaken zijn tevreden over hoe rechtbank Noord-Nederland hun zaak ter zitting behandelt: deskundig en onpartijdig (een 6,6 op een tienpuntenschaal) maar ze zijn minder tevreden over de snelheid van de behandeling van hun zaak (een 5,8). Het rapportcijfer voor de procedure bij de rechtbank als geheel is gemiddeld een 5.
Relatief toegankelijk
Over de uitspraak van de rechtbank bestaat ook niet al te veel tevredenheid (een 3,6), maar de verschillen zijn groot tussen de rechtzoekenden voor wie de uitspraak gunstig uitpakte (een 7,8) dan wel ongunstig (een 2,8). De procedure wordt als relatief toegankelijk ervaren. Het lage griffierecht, het feit dat er geen verplichte procesvertegenwoordiging nodig is en dat rechtszoekenden geen financieel risico lopen, spelen daarbij een rol.
Meer geld beschikbaar
Bijzonder is, zo schrijft onderzoeker Bert Marseille op LinkedIn, de ambitie van de rechtbank om zaken met voorrang op zitting te agenderen en daar ruim de tijd te nemen. “Dat laatste is gelukt, het eerste niet. Mijnbouwschadezaken komen niet sneller op zitting dan vergelijkbare niet-mijnbouwschadezaken.” En heel bijzonder is dat de behandeling van deze zaken wordt gesubsidieerd door de minister van Economische Zaken. “Die heeft dermate royaal budget toegekend – in 2023: € 422.842 – dat er voor een mijnbouwschadezaak bijna drie keer meer geld beschikbaar is dan voor een vergelijkbare niet-mijnbouwschadezaak.”
Telefonisch contact
Dat geld biedt ruimte om op een creatieve manier werk te maken van snelheid, meent Marseille. De onderzoeksgroep doet een aanbeveling: zo snel mogelijk na het instellen van het beroep contact leggen met partijen om hun wensen over de wijze van behandeling van hun zaak te vernemen. “De rechtbank zou daartoe binnen een week na het indienen van het beroep telefonisch contact moeten opnemen. Vragen voor in zo’n telefoongesprek: stelt u er prijs op dat uw zaak snel op een comparitie of zitting wordt behandeld? Op welke locatie? Vindt u dat de rechter ter plaatste moet komen kijken? Moet de rechter een deskundige benoemen? Of wilt u eerst kijken of u er samen met het Instituut Mijnbouwschade Groningen uit kunt komen?” Volgens Marseille moet “in ieder geval de wens om de zaak zo snel mogelijk op een comparitie of zitting te behandelen in beginsel worden gehonoreerd”. Dan kan ook de ervaren procedurele rechtvaardigheid toenemen. “Blijken deze ervaringen positief, dan kan de werkwijze ook in andere dan mijnbouwschadezaken worden toegepast, en zodoende zorgen voor verbetering van de kwaliteit van rechtspraak.”
Regiezittingen
De rechtbank Noord-Nederland zelf erkent dat deze het vertrouwen van rechtzoekenden in de afhandeling van mijnbouwschade niet of nauwelijks kan beïnvloeden. Wel kan de rechtbank invloed uitoefenen op de waardering voor de procedure als geheel, die onder meer wordt bepaald door de snelheid waarmee een uitspraak wordt gedaan. De rechtbank gaat onderzoeken op welke wijze regiezittingen in mijnbouwschadezaken een structureel onderdeel kunnen vormen van de procedure, voor zaken waarin dit mogelijk is, met oog voor het tekort aan rechters waarmee de rechtbank te kampen heeft.
