In hoeverre zijn AI-gebruik en digitalisering in uw ogen van potentieel belang voor de sociale advocatuur?
Iedere advocaat is gebaat bij een digitale werkwijze en efficiënte(re) bedrijfsprocessen. Artificial intelligence kan daar een onderdeel van zijn, als je het veilig gebruikt. Dit geldt in het bijzonder voor sociaal advocaten, vanwege de combinatie van de grote hulpvraag, het relatief lage basistarief en het feit dat een deel van de werkzaamheden niet wordt vergoed.
Net als 60 procent van de sociale advocaten in Nederland bent u een eenpitter. Hoe lastig is het dan om onderzoek te doen naar, en investeringen te doen in, nieuwe digitale hulpmiddelen zoals AI-tools?
De omschakeling naar een volledig digitale werkwijze kan voor een advocaat lastig zijn. Daarvoor is namelijk niet alleen bereidheid nodig, maar ook nog tijd. De ruimte om financiële en/of tijdsinvesteringen te doen is vrijwel onmogelijk voor veel sociaal advocaten, ongeacht overigens het type samenwerkingsverband waarin zij werken.
Staatssecretaris Struycken maakte onlangs bekend wat extra geld voor de gesubsidieerde rechtsbijstand vrij te maken, maar kijkt ondertussen ook naar onder meer AI-inzet om de sociale advocatuur te versterken. Wat vindt u van die visie?
Ik zie veel mogelijkheden om de sociale advocatuur te versterken door een veilige AI-tool en middelen om vaardigheden en digitale fitheid te trainen beschikbaar te stellen. Met digitale fitheid bedoel ik bijvoorbeeld ook zoekvaardigheden, want ik weet inmiddels dat daar meer mogelijk is dan ik eerst dacht. En de beschikbare veilige AI-tools zijn op dit moment niet te betalen voor een sociaal advocaat. Daarnaast is het mogelijk waardevol om na te denken over een AI-tool die de toegang tot het recht vergroot. Tegelijkertijd kan dit in de praktijk lastig zijn, omdat veel van mijn cliënten geen digitale vaardigheden en/of middelen hebben, de taal niet spreken of analfabeet zijn. Dat vraagt om extra creativiteit en maatwerk.
Sociale advocatuur gaat bij uitstek om persoonlijk contact en de menselijke factor. Is het dan wel logisch om te automatiseren, digitaliseren en AI in te zetten?
Technologie kan een advocaat op het menselijke aspect niet vervangen, maar wel assisteren bij bijvoorbeeld het repeterende werk. Denk bijvoorbeeld aan een format dat de gegevens van jouw cliënt automatisch invult, zodat je niet iedere keer de brief opnieuw hoeft te schrijven en met drie klikken op de knop een brief de deur uit hebt.
Sommige advocaten zijn huiverig om AI in te zetten omdat ze zich zorgen maken over de veiligheid van vertrouwelijke, privacygevoelige data. Wat is uw advies aan hen?
Het uitgangspunt is onze kernwaarde ‘vertrouwelijkheid’. Het is belangrijk dat advocaten begrijpen dat je bijvoorbeeld niet hele dossiers kunt uploaden in ChatGPT+, omdat je dan niet kan garanderen dat de vertrouwelijkheid is gewaarborgd. Maar gebruik dit niet als een reden om de ontwikkeling te negeren of weg te zetten als een “hype”. Je gaat dan op een bepaald moment namelijk wel verschil merken tussen een advocaat die deze ontwikkeling wel in de gaten heeft gehouden en iemand die dit niet heeft gedaan.
Ziet u een toekomst waarin AI juridische professionals deels vervangt?
De professionals zelf zijn niet vervangbaar door AI, wel een deel van het werk dat zij doen. Bij een juiste en veilige inzet van artificial intelligence kun je samenvattingen krijgen, een brief laten herschrijven in bijvoorbeeld lekentaal, of de technologie laten meedenken over een juridisch vraagstuk. Het is wel belangrijk om zelf te blijven nadenken als je AI gebruikt. Er wordt vaak de vergelijking gemaakt met het werk van een paralegal, want dat werk moet je ook controleren.
Welk advies zou u geven aan juristen die AI willen gaan gebruiken?
Houd de ontwikkelingen in de gaten en zorg ervoor dat je veilig blijft werken. Enthousiasme is goed, maar onze kernwaarden zijn belangrijker.
AI en het Recht is een achtdelige serie die deze zomer elke vrijdag verschijnt op Mr. Online.
Eerder in deze rubriek:
Katja van Kranenburg (CMS) over transparantie over AI-inzet
Elgar Weijtmans (HVG Law) over experimenteren en kennis delen
Mark Zijlstra (ICTRecht) over training en dataselectie
Martin Woodward (Randstad) over efficiëntie en de kritische blik
Sarah Zadeh (Zadeh Legal) over ‘responsible AI’ en verantwoording afleggen
