“Voordat het coronavirus toetrad, had ik een heel dynamische praktijk. Zo ontving ik cliënten op mijn kantoor in ’s-Hertogenbosch en reisde ik wekelijks door Nederland om naar zittingen en penitentiaire inrichtingen te gaan. Door de komst van het coronavirus is mijn praktijk veranderd. Ik ontvang geen cliënten meer op kantoor. Sterker nog, ik werk zelf ook niet meer op kantoor, maar ik heb nu een thuiskantoor. Cliëntgesprekken houd ik via videoconferences. In maart 2021, toen het coronavirus net opkwam, werden alle zittingen geannuleerd. Alleen de urgente strafzaken, zoals voorgeleidingen, vonden doorgang en dan ook via videoconferences. Al snel werden de gerechtsgebouwen ‘coronaproof’ gemaakt. Zo zijn er aparte ontvangsthallen gemaakt en is alles éénrichtingsverkeer geworden. Verder zijn er plastic schermen in de zalen geplaatst en is het dragen van een mondkapje verplicht.
Coronacriminaliteit
Het is niet alleen – de invulling van – mijn praktijk die is veranderd. Ook de vorm van criminaliteit, waarmee ik in mijn praktijk te maken krijg, is anders. Voor de komst van het coronavirus stond ik veelal cliënten bij die verdacht werden van diefstal, drugstransport, mishandeling of verkeersdelicten. Delicten dus die fysiek plaatsvinden. Door de komst van het coronavirus krijg ik te maken met cliënten die worden verdacht van heel andere strafbare feiten. Doordat men thuis zit en winkels minder toegankelijk zijn, blijkt er een nieuwe vorm van criminaliteit te ontstaan: coronacriminaliteit, delicten die niet fysiek plaatsvinden maar juist vanuit huis worden georganiseerd. Cybercriminaliteit is hier een goed voorbeeld van. Er worden phishing mails gemaakt en verzonden. Naast phishing mails worden er ook veel sms-berichten verzonden met daarin een betaalverzoek. Vaak gebeurt het één en ander uit naam van een bankinstelling of postorderbedrijf.
Oplichting
Maar het hoeft niet eens allemaal zo doordacht te zijn, zoals in de cybercriminaliteit. Ik sta sinds de komst van het coronavirus ook veel cliënten bij die worden verdacht van oplichting (artikel 326 Wetboek van Strafrecht). Zij hebben bijvoorbeeld producten te koop aangeboden op Marktplaats.nl, die zij wel hebben verkocht maar nooit hebben opgestuurd naar de koper. Dit komt sinds de komst van het coronavirus heel erg veel voor. Het varieert van het te koop aanbieden van audioapparatuur tot kleding. Alles valt te bedenken. Iedereen zit immers thuis en alles wordt via internet besteld. Dit opent de deuren voor een nieuwe vorm van criminaliteit: de coronacriminaliteit.
Bestraffing
In het begin, toen het coronavirus net in onze maatschappij kwam, viel het nog niet zo op dat er een nieuwe vorm van criminaliteit opkwam. Het leek eigenlijk gewoon of een cliënt een nieuw strafbaar feit had gepleegd, niets meer en niets minder. De eis van de officier was dan ook conform de richtlijnen en de bestraffing viel niet vaak heel anders uit. Toch begon al snel op te vallen dat een nieuwe vorm van criminaliteit was ontstaan. Cliënten die een documentatie hebben met daarop alleen maar fysieke delicten, zoals diefstal, mishandeling of verboden drugsbezit, worden ineens verdacht van het plegen van een niet-fysiek delict, zoals cybercriminaliteit of internetoplichting. Het valt mij op als advocaat, maar het valt ook op bij de officier van justitie en de rechter. Tijdens de zittingen wordt ook gevraagd waarom er ineens een ander strafbaar feit is opgekomen. Veel cliënten antwoorden – mits zij het feit bekennen – dat dit komt door het coronavirus. En dit is zelfs tweeledig.
Financiële problemen
Allereerst heeft de komst van het coronavirus voor financiële problemen gezorgd. Veel cliënten zijn hun baan kwijtgeraakt of werken minder uren. De vaste lasten daarentegen zijn wel hetzelfde gebleven. Verder heeft de komst van het coronavirus ervoor gezorgd dat het niet meer zo makkelijk is om bijvoorbeeld een winkeldiefstal te plegen. Winkels hebben strenge toegangsregels gekregen en de meeste winkels zijn nu door de lockdown zelfs gesloten. Ik merk dat in het geval van financiële nood er wel nog steeds conform de richtlijnen wordt geëist en voorts wordt bestraft.
Hogere straffen
Aan de andere kant merk ik dat er veel irritaties zijn ontstaan bij het Openbaar Ministerie en de rechterlijke macht door de komst van de coronacriminaliteit. Juist in tijden dat men elkaar hoort te helpen, hoort men niet het vertrouwen van andere burgers te beschadigen, hoor ik tijdens zittingen vaak. Ook omdat het steeds meer en vaker voorkomt, lijkt de tolerantiegrens bij zowel het Openbaar Ministerie als bij de rechterlijke macht steeds kleiner te worden. Er wordt sneller gestraft en er worden hogere straffen opgelegd indien sprake is van coronacriminaliteit en er geen aantoonbare hoge financiële nood daartoe was. Hierin ligt dan ook voor mij als strafrechtadvocate de uitdaging.”
