Al sinds 1985 staat er in artikel 28 e.v. van boek 1 Burgerlijk Wetboek dat een transgender persoon pas een nieuw identiteitsdocument krijgt, nadat hij of zij zich onherroepelijk onvruchtbaar heeft laten maken en een hormoonkuur heeft ondergaan. Het valt me op dat de advocatuur in Nederland de toelaatbaarheid van dit beginsel nooit ter discussie heeft gesteld. In Duitsland hebben advocaten zich tot de rechter gewend en uiteindelijk heeft het Bundesverfassungsgericht daar de bewuste Duitse bepaling die overeenkomt met het Nederlandse wettelijke vereiste, ongrondwettig verklaard.
Er zijn transgenders die geen moeite hebben met het operatie-vereiste dat de wetgever hen oplegt. Ze willen zich laten ombouwen om formeel tot het andere geslacht te behoren. Voor hen is het alleen vervelend dat er lange wachtlijsten voor de operatie bestaan. In de periode van transitie moeten zij door het leven met documenten die het geslacht vermelden dat bij hun geboorte werd aangegeven. Maar daarnaast is er ook een groep transgenders die helemaal niet gediend is van de door de Nederlandse wetgever verlangde medische ingrepen. Waarom zouden zij hun testikels of hun baarmoeder moeten laten weghalen? Toch leven ze met een diepgevoelde wens om hun nieuwe genderidentiteit op hun papieren te hebben staan. Voor de buitenwereld leven zij soms al jaren als iemand van het andere geslacht. De wet maakt een formele verandering voor hen dus voorgoed onmogelijk. Het gevolg ervan is dat zij dagelijks in vervelende en pijnlijke situaties terecht komen. Wanneer een transgender op een vacature solliciteert en op het sollicitatiegesprek verschijnt, is de kans groot dat de werkgever zich verbaasd afvraagt hoe het kan dat hij een man tegen over zich ziet, terwijl hij op grond van de papieren een vrouw verwachtte of andersom. De kans is groot dat het sollicitatiegesprek niet meer over het werk gaat, maar over de vraag hoe het is als transgender te leven. Transgenders worden vanwege de papieren die niet in overeenstemming zijn met hoe zij leven, in de situatie gebracht dat zij aan wildvreemden tekst en uitleg moeten geven over hun priveleven. Aan deze wrange patsstelling moet een einde worden gemaakt. De wet moet worden aangepast. Geen medische ingrepen mogen worden verlangd alvorens een nieuw identiteitsdocument te verstrekken. De overheid moet uit het ondergoed van transgenders blijven.
Human Rights Watch heeft de jrisprudentie onderzocht en ontdekt dat rechters verschillend reageren wanneer een transgender zijn of haar voornaam wil wijzigen. Sommige rechters vinden het ongepast als een transgender een voornaam wil die bij het andere geslacht hoort, terwijl hij of zij nog niet onherroepelijk onvruchtbaar is gemaakt. Andere rechters hebben er geen moeite mee. Geen eenduidigheid dus. Ook op dit punt is actie vereist.
Sinds 1985 zijn de mensenrechten van transgenders in ontwikkeling gekomen. Nu wordt allerwege aanvaard dat het fundamentele recht op lichamelijke integriteit en bescherming van het priveleven ook op de positie van transgenders van toepassing is. In Europa hebben landen als Portugal, Spanje en het Verenigd Koninkrijk het operatievereiste uit hun wetgeving geschrapt. Nederland dat in 1985 een van de eerste landen ter wereld was dat wetgeving voor transgenders introduceerde, heeft last van de wet van de remmende voorsprong en is in Europa achterop geraakt. Voor de tekortschietende wet is Nederland op de vingers getikt door de commissaris voor de mensenrechten bij de Raad van Europa. De Nederlandse regering heeft herhaaldelijk gezegd deze schending van mensenrechten ongedaan te maken. Maar het is bij woorden gebleven. Human Rights Watch hoopt met haar rapport druk op de ketel te zetten en een wetswijziging af te dwingen.
