Mr.

MR. 6 2021 / 29 arrest van de maand Waarom 2G een pokkenwet is Het jaar 1862 was een pokkentijd. Victor Hugo publiceerde Les Misérables , en rechters deden wat ze altijd doen: de Staat gelijk geven. Over geschiedenis die zich herhaalt. door Jurjen Boorsma DE RAAD VAN STATE BESPRAK EEN VOORSTEL OM DESNOODS GEWELD TE GEBRUIKEN BIJ VACCINATIES Uiteindelijk kondigde een eigengereide minister van Onderwijs in 1823 een mi- nisteriële circulaire af buiten de Raad van State om. Scholieren moesten aan de meester een pokkenbriefje laten zien dat bewees dat zij waren ingeënt. De Raad van State zweeg daarna over dit regeren per decreet. Gossie. De maatregel kreeg uitwerking in allerlei provinciale dan wel gemeentelijke rege- lingen. Premier Thorbecke – zo’n gladde liberaal – was een groot voorstander van vaccinatie, maar burgers gebruikten hun nieuwverkregen grondrechten om te procederen. Alle bezwaren faalden, zo- wel petities aan de koning als procedu- res voor de rechter. Een hoofdonderwijzer uit Middelburg controleerde niet op pokkenbriefjes en werd door de gemeente beboet. Hij ging in cassatie. De Hoge Raad veroordeelde hem op 11 februari 1862 toch tot een boete van drie gulden en de kosten van het geding, omdat de Middelburgse ver- ordening niet in strijd was met de vrij- heid van onderwijs ( De vreselijkste aller harpijen , proefschrift W. Rutten, Wage- ningen 1997). 2G AVANT LA LETTRE De lokale regelgeving en de handhaving bleven ondertussen een lappendeken – de ene gemeente was streng, de andere laks. In 1872 nam het parlement de Epidemiewet aan, die onder meer be- paalde dat scholieren moeten kunnen aantonen dat ze gevaccineerd of genezen zijn – 2G avant la lettre . Door de invoe- ring van de leerplicht en onder een gere- formeerde premier (Abraham Kuyper) laaide de discussie over het pokkenbrief- je opnieuw op – moet dat nou, werkt het wel? – maar 2G bleef, uit angst dat de vaccinatiegraad onder druk zou komen te staan. Eind jaren twintig van de vorige eeuw bleken er toch bijwerkingen te zijn (her- D e historie begint in 1798, toen een Britse arts uitvond dat je mensen immuun kon maken te- gen pokken (een vooral voor kinderen behoorlijk dodelijke ziekte) door vroege vaccinatie met het onschuldige koepokkenvirus. Iedereen vocht tegen elkaar onder Napoleon, maar heel Europa begon onmiddellijk een vaccinatiecampagne. Vanaf 1815 groeide in Nederland het verzet, van mensen die bijwerkingen vreesden, bang waren een koeienkop te krijgen en van strenggelovigen. Verder taande zonder booster de immuniteit na verloop van tijd. Daardoor won de ge- dachte terrein dat vaccinatie eigenlijk niet hielp. De overheid hield inzichten over teruglopende effectiviteit liever on- der de pet − waardoor de scepsis alleen maar verder toenam. Grutjes, waar ken- nen we dat van? Inenting werd een dingetje . Een Amster- damse dokter schreef dat de overheid niet de taak had “de burger tot zijn geluk te dwingen”, maar wel de plicht had de maatschappij te behoeden voor “de kort- zichtigheid van een minderheid”. De minister en de Raad van State vonden vaccinatie dwang te ver gaan. Een opflak- kering in 1822 in Amsterdam deed ech- ter het tij keren: de Raad van State be- sprak een voorstel om desnoods geweld te gebruiken bij vaccinaties: dienders zouden de bevoegdheid moeten krijgen ongevaccineerde kinderen uit de armen van hun moeders te trekken. Het werd afgewezen. senontsteking in uitzonderlijke geval- len), dus toen werd de plicht opgeschort. De SGP zei in de Tweede Kamer triom- fantelijk: “De officieele wetenschap der vaccinatie, die zoo Iangen tijd onbeperkt schier heerschte, is failliet. Niet !anger kan beweerd worden, dat de vaccinatie een geheel onschuldige operatie is. De medici hebben dat het volk steeds wijs willen maken. (…) Wat wisten zij er zelf van? Verreweg de meesten niets. Prof. X. of U. had het gezegd, en dat was genoeg.” Uiteindelijk duurde het tot 1939 tot er in de Inentingswet een regeling voor gewe- tensbezwaarden kwam. Gewetensbezwa- ren tegen pokkenvaccinatie waren ac- ceptabel, vond de Gezondheidsraad: er was immers een vaccinatiegraad van 72 procent ( Met raad en daad, De geschie- denis van de gezondheidsraad 1902-1985 , R.B.M.Rigter, 1992). Wat je dus moet verwachten van deze kleine historie? Dat rechters niks doen (zie ook: hoger beroep avondklok). Dat vaccinatiegraad arbitrair is. Dat dwang en drang gebruikelijk zijn, en gewetens- bezwaren omstreden. En dat verder ie- dereen de pokken kan krijgen. •