Mr . magazine voor juristen recensent Willem Jan Ausma (Ausma Advocaten) 65 WWW.MR-ONLINE.NL • JAARGANG 18 • NUMMER 3 • JUNI 2022 RECHTSPRAAK ONLINE publiceren, tenzij JURIST DOET WAT worstelen met klimaatregels RECRUITMENT krappe arbeidsmarkt ‘Juristen zijn grote afwezigen in debat over biotechnologie’ nachtkastje Nick van Buitenen (Van Grafhorst Notarissen) 61 Britta van Beers (Vrije Universiteit):
It’s stepping into the unknown. Bringing your whole self. Watch the world take notice. It’s Time. Vandaag een bouwproject in hartje Amsterdam. Morgen de financiering van een tankopslag in Azië. Onze cliënten komen bij ons met vragen waar nog geen antwoord op bestaat. We vinden nieuwe oplossingen voor hen en creëren precedenten. Onze mensen zijn gedreven,ambitieus en no-nonsense. Onze cultuur kenmerkt zich door een hecht teamgevoel, humor en lef. Wil je werken of stage lopen op een kantoor dat het beste in je naar boven haalt? Kijk op www.werkenbijallenovery.nl Allen & Overy means Allen & Overy LLP and/or its affiliated undertakings. © Allen & Overy LLP 2022 CS2205_CDD-69099_A3_Landscape
allenovery.com/careers
De CPO Zomeractie: • Schrijf u in de periode van 21 juni t/m 21 september in voor een CPO-cursus • Dit kan een cursus op locatie of een online cursus zijn. Kijk op cpo.nl voor ons actuele aanbod • U krijgt een cursusbevestiging waarin staat hoe u gebruik maakt van de actie • Kies een webinar uit het bestaande aanbod op cpo.nl/webinars • U kunt zich inschrijven voor een live webinar maar ook kiezen uit ruim 90 opgenomen webinars die u kunt terugkijken • U kunt kiezen uit webinars van een uur (1 PO-punt) of twee uur (2 PO-punten) • U krijgt geen factuur • U kunt zich t/m 21 september inschrijven voor het gratis webinar • Veel leerplezier! Nu: gratis webinar bij een cursusinschrijving Meer inhoud bij het CPO Zomer actie Deze zomer krijgt u extra inhoud bij het CPO: schrijf u nu in voor een cursus en volg gratis een webinar (t.w.v. 1 of 2 PO-punten). Zo haalt u extra kennis én PO-punten uit uw inschrijving. Kijk voor meer informatie op cpo.nl.
Cursus Aansprakelijkheid & litigation in de financiële sector Danny Busch Online course Settlement of international disputes Pietro Ortolani Cursus Actualiteiten Zakelijke rechten Valérie Tweehuysen Cursus Concern, financiering en aansprakelijkheid Jeroen Stal Cursus Actualiteiten Privacyrecht Friederike van der Jagt Online course International sales contracts André Janssen Cursus Actualiteiten Financieel toezichtrecht Kitty Lieverse Masterclass Contracten maken en beoordelen in de praktijk Hendrik Wammes Cursus Beslag- en executierecht Egbert Loesberg Cursus Wwft voor de praktijk Birgit Snijder-Kuipers Het CPO heeft een ruim aanbod aan (online) cursussen en webinars. Kijk voor meer informatie en ons uitgebreide cursusaanbod op cpo.nl. Voor scherpe denkers. Cursus Arbeidsrecht verdiept Femke Laagland Cursus Overnamepraktijk voor advocaten en notarissen Tom Teggelaar Welke cursus volgt u bij ons?
ONS VERTAALTEAM STAAT VOOR U KLAAR VOLG ONZE BEDRIJFSPAGINA OP LINKED JURIDISCH VERTALEN, EEN VAK APART Een Engelstalige cliënt wil voor het einde van volgende week een dagvaarding uitbrengen, en wil tussentijds input geven op de concepten, waarvan dus Engelse vertalingen nodig zijn. Herkenbaar? Hoe zou het zijn als u op het afgesproken moment een juridisch kloppende vertaling op uw bureau heeft liggen die naadloos aansluit op de wijze van communicatie en tone of voice tussen u en uw cliënt? Bij JMS Textservice zorgen wij ervoor dat dat gebeurt - en niet alleen in het Engels, maar ook in alle andere talen. Wij bespreken dit graag met u, telefonisch of in een videocall. T 0299-351851 | E info@jmstext.nl | W www.jmstext.nl
MR. 3 2022 / 7 MICHIEL VAN KLEEF managing editor (vankleef@mr-magazine.nl) redactioneel Betere toegang tot het recht Goed nieuws voor rechtzoekenden: na BrandMR is VvAA de tweede rechtsbijstandsverzekeraar die eigen advocaten inzet voor niet-verzekerden. Dat is mogelijk omdat bestuurder Sigrid Stevens van VvAA is beëdigd tot advocaat. VvAA voldoet zo aan de voorwaarden van een experiment van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) dat inging op 1 januari 2021. De proef, die de NOvA onder druk van de Autoriteit Consument & Markt opzette, krijgt zo een groter bereik. Dat verbetert de toegang tot het recht voor de grote groep van mensen met middeninkomens die niet in aanmerking komen voor sociale rechtsbijstand en het uurtje-factuurtje van de commerciële advocatuur niet kunnen betalen. De rechtsbijstandsverzekeraars krijgen zo een steeds grotere rol in de rechtsbedeling. Eerder dit jaar maakte CEO Hanneke Jukema van DAS op Mr. Online bekend laagdrempeliger te gaan werken. De marktleider in de rechtsbijstandsverzekeringen stelt gratis juridische documenten beschikbaar en wil de drempel tot het recht verlagen door zoveel mogelijk jip-en-janneketaal te gebruiken. Voor onverzekerden is er een soort juridische huisartsenpost. Dat de Rechtspraak, door experimenten als de overlegrechter, de wijkrechter en de regelrechter, helpt om de drempel tot het recht te verlagen is ook mooi meegenomen. Datzelfde geldt voor het laagdrempelige conflictoplossingsproject Samen Recht Vinden in Zeeland. Om de kansarmen in de samenleving ook toegang tot het recht te verlenen, is echter meer nodig. De Toeslagenaffaire heeft aangetoond dat rechtsbescherming tegen de overheid absoluut noodzakelijk is om wantoestanden te voorkomen. Om de schade die de vorige minister van Rechtsbescherming, Dekker, met zijn bezuinigingen heeft aangericht teniet te doen, trekt het kabinet dit jaar 154 miljoen euro uit voor gefinancierde rechtsbijstand en gaan de griffierechten met een kwart omlaag. De sociaal advocaten krijgen een hogere vergoeding in lijn met de aanbevelingen van de Commissie-Van der Meer. Het ziet er dus goed uit voor de toegang tot het recht. Nu is het aan andere rechtsbijstandsverzekeraars om zich aan te sluiten bij het experiment van de NOvA. En aan de regering om zich in deze geldslurpende energie- en klimaatcrisis aan de afspraken uit het regeerakkoord te houden. Want in de rechtsstaat moet iedereen toegang hebben tot de rechter. Juist ook de mensen met lage inkomens. Mr. is hét onafhankelijk magazine voor juristen. Het bericht, belicht en becommentarieert actuele zaken in de juridische wereld. De oplage van Mr. is 20.000; het blad verschijnt zes keer per jaar. Mr. heeft een website, www.mr-online.nl, en kent ook een wekelijkse nieuwsbrief. Informatie over Informatie over abonnementen en adreswijzigingen: zie verderop onder Abonnementen en Adreswijzigingen. Redactieadres Donkere Spaarne 14 rd, 2011 JG Haarlem mail: redactie@mr-magazine.nl Redactie Michiel van Kleef (managing editor), mr. drs. Michel Knapen (nieuwsredacteur), mr. Sam Maasbommel (nieuws- redacteur), mr. Karen Rijlaarsdam (eindredacteur), drs. Christa Rompas (bureauredacteur) Vaste medewerkers mr. Jurjen Boorsma (Arrest van de maand), mr. Alieke Bruins, mr. Peter Louwerse, drs. Michiel Rohlof (Dealmakers), mr. Wouter Rohlof, mr. Henriette van Wermeskerken Fotografie Chantal Ariëns, Chris van Houts, Geert Snoeijer Website www.mr-online.nl Webmeester Joris Withagen mail: webmeester@mr-magazine.nl Uitgeverij Uitgeverij Mr. BV Paul Krugerkade 45A, 2021 BN Haarlem Charley Beerman (publisher) mail: beerman@mr-magazine.nl Ontwerp & vormgeving colorscan bv, www.colorscan.nl Drukwerkinkoop en productiebegeleiding RVV/Grafisch, Almere Media-advies Bas van Wooning, 023 – 711 3200 mail: vanwooning@mr-magazine.nl Abonnementen Abonnementen zijn gratis voor juristen die als zodanig werkzaam zijn en voor wo-rechtenstudenten. Voor anderen: jaarabonnement € 124,50. Meer informatie: www.mr-online.nl/abonneren/ Adreswijzigingen Adreswijzigingen alleen per e-mail en onder vermelding van abonneenummer (zie adresdrager) via abonnementen@ mr-magazine.nl Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvoudigd. ISSN 1388-3372 Copyright Uitgeverij Mr. BV 2022
UTRECHT LEIDSCHERIJN Parijsboulavard 89 3541 CS Utrecht +31 30 294 3762 utrecht@schmidtoptiek.nl AMSTERDAM ROKIN Rokin 72 1012 KW Amsterdam +31 20 623 1981 rokin@schmidtoptiek.nl LEIDSCHENDAMWESTFIELD MALL Kornoelje 1 2262 AX, Leidschendam +31 70 240 0500 leidschendam@schmidtoptiek.nl AMSTERDAM GELDERLANDPLEIN Arent Janszoon Ernststraat 569 1082 LD Amsterdam +31 20 644 2108 gelderlandplein@schmidtoptiek.nl www.schmidtoptiek.nl @schmidtoptiek
MR. 3 2022 / 9 2022 mr. 3 2022 Interview Britta van Beers 24 De biotechnologische ontwikkelingen gaan snel. Britta van Beers, hoogleraar recht, ethiek en biotechnologie, pleit voor een rechtsfilosofische reflectie én voor normering. Jurist Doet Wat 32 Tijdens het eerste fysieke congres van Jurist Doet Wat bespraken de congresgangers onder meer hoe juristen kunnen bijdragen aan duurzaamheid. Rechtspraak online 36 De Rechtspraak wil veel meer uitspraken online gaan publiceren: uiteindelijk moet dat zo’n 75 procent worden. Recruitment 42 De arbeidsmarkt piept en kraakt. Ook in juridische wereld zijn meer vacatures dan werkzoekenden. Hoe gaan werkgevers daarmee om? Muraal 57 Een nieuw leven voor het oude Paleis van Justitie in Den Bosch: tegenwoordig zetelt Banning Advocaten er. JUNI Insolventierecht Met de Wet homologatie onderhands akkoord kunnen bedrijven in moeilijkheden hun schulden laten saneren in plaats van failliet te gaan. Insolventiejuristen zijn tevreden over de wet, die nu bijna anderhalf jaar in werking is. 52 24 57 Nieuws 10 KORTE BERICHTEN, over reviews op advocatensites, conflicten oplossen in bus en buurthuis, de lengte van processtukken en nieuw: de Vebibo 14 MEESTERS VAN DE WEEK 17 BETER WERK, met onder meer personalia en de arbeidsthermometer 21 MR.STUDENTEN Column 35 ARREST VAN DE MAAND De transman en de dominee Rubrieken 21 SNELRECHT Actuele onderwerpen op vele rechtsgebieden 49 DEALMAKERS Deals van de afgelopen maand Subsidiair 63 LEZEN Hendrik Kaptein over ‘Misdaad en straf in de polder’ en Willem Jan Ausma over ‘Operatie Raaf’ 65 NACHTKASTJE Wat leest Nick van Buitenen (Van Grafhorst Notarissen)? 66 NETWERKEN Borrelen in een voormalige bajes na symposium over strafrecht “Jurist moet het voortouw nemen in het debat over voortplantings- technologie” BRITTA VAN BEERS
10 / Mr. 3 2022 nieuws GEEN REVIEWS OP WEBSITE? ‘ADVOCATEN LATEN KANSEN LIGGEN’ belde mijn advocaat in het weekend en hij heeft me direct geholpen. Inhoudelijk ga je niet op een zaak in, wel in algemene termen: het was een geslaagde overname, arbeidscontracten zijn positief afgesloten, desnoods een prettig verlopen echtscheiding. Dan zien cliënten ook wat voor type kantoor het is: formeel of juist wat losser.” Bij Machielsen werken ze met een script, aan de hand waarvan een review kan worden opgesteld. De Jong: “Welke pijnpunten heeft het bedrijf dat een review gaat plaatsen? Waarom heb je voor ons advocatenkantoor gekozen? Wat waren je verwachtingen? Hoe heeft de advocaat het opgelost?” LEGAL500 EN CHAMBERS Dat advocaten vaak reviews laten zien van Legal500 en Chambers, is volgens Tendijck vooral interessant voor concullega’s, maar minder voor cliënten: die maken weinig gebruik van deze rankings als ze een advocaat zoeken. “Cliënten zullen eerder reviews over advocaten zoeken op hun kantoorwebsite, op LinkedIn, op vergelijkingssites als Advocaatscore, Advocaat-review of Google.” Ze is geen voorstander van al te spontaan geschreven reviews. “Het beste is: geef de cliënt een paar vragen mee waarover ze kunnen nadenken bij het opstellen van de review. Bijvoorbeeld: schrijf over de bereikbaarheid en de snelheid waarmee je vindt dat wij reageren. Zo kun je de review een beetje sturen. Anders loop je het risico dat iedereen hetzelfde schrijft of iets schrijft waar je weinig aan hebt.” (MK) Advocaten zijn nog erg terughoudend in het plaatsen van cliëntreviews op hun websites. Een gemiste kans, vinden marketingdeskundigen. Klantreviews op websites? Advocatenkantoren doen het mondjesmaat. “Bekend verhaal: de advocatuur is een wat conservatieve branche”, zegt marketingspecialist Thijs van Traa (Webwonders, Eindhoven). “Advocaten zijn terughoudend in naar buiten treden, ook vanwege de geheimhoudingsplicht.” Toch adviseert hij klantreviews te plaatsen, net als Dorien Tendijck (Marketing Pepper, Breda). “Cliënten willen graag van anderen horen hoe advocaten werken en welke resultaten ze hebben behaald. Als je anderen iets laat vertellen over je werk, dan wordt dat eerder als betrouwbaar en prettig ervaren. Reviews plaatsen is een van de tools om te bouwen aan vertrouwen.” AUTORITEIT Als een cliënt op de kantoorwebsite komt, moet de advocaat dat vertrouwen proberen vast te houden, vindt Jouke de Jong van contentmarketingbureau Machielsen (Groningen). “Een advocaat wil een relatie opbouwen met zijn doelgroep. Daarvoor heb je vertrouwen nodig. In het bouwrecht is mond-totmond-reclame belangrijk en dan hebben reviews minder zin. In echtscheidingsrecht hebben reviews meer impact: dat is persoonlijker, dan wil je weten wat ervaringen zijn van eerdere cliënten, die zich dan kunnen herkennen in de problematiek. Heb je als advocaat veel mensen geholpen en die willen dat op je site vertellen, dan straalt dat autoriteit uit.” Reviews kunnen zinvol zijn omdat cliënten, na een eerste contact met de advocaat – of daarvoor al – doorgaans de kantoorwebsite bezoeken. “Om bevestiging te zoeken: past dit kantoor bij mij?”, zegt Van Traa. “Wat dan goed helpt is als je weet voor wie een kantoor nog meer heeft gewerkt. Zie je bedrijven uit jouw branche of van dezelfde orde van grootte, dan vind je zo’n kantoor al interessanter.” Tendijck: “Uit onderzoek is gebleken dat millennials je niet eens serieus nemen als je geen reviews kunt laten zien. Dan val je voor hen min of meer al af.” Als een review wordt geplaatst, dan is voorwaarde één altijd: alleen in overleg met de cliënt. “Focus daarbij op de manier waarop het kantoor werkt”, zegt Van Traa. “Zoals: ik TIPS VAN DE PROFESSIONALS Dorien Tendijck: “Maak het vragen om reviews onderdeel van je werkwijze. Vraag ernaar bij het eindgesprek met de cliënt.” Thijs van Traa: “Zorg dat de pagina met het kantoorteam op orde is. Dat is de best bezochte pagina van de hele website. Die pagina geeft ook direct een goed beeld van een kantoor.” Jouke de Jong: “Online houden advocaten te veel hun advocatentaal aan. Ze kunnen zich beter verplaatsen in de doelgroep. Daar hoort een andere taal bij.”
MR. 3 2022 / 11 Ga voor actueel juridisch nieuws en uitgebreidere versies van deze berichten naar www.mr-online.nl nieuws De Hoge Raad vindt de beperkingen die de gerechtshoven stellen aan de lengte van civiele processtukken toelaatbaar. Stukken die niet voldoen aan de regels kunnen worden geweigerd. Processtukken in civiele dagvaardingszaken en verzoekschriftprocedures bij de gerechtshoven mogen sinds 1 april vorig jaar niet langer zijn dan 25 pagina’s, tenzij de rechter toestemming heeft gegeven voor een langer processtuk. Dit om steeds dikkere procesdossiers tegen te gaan en de doorlooptijden niet te lang te laten worden. Vanuit de advocatuur werd fel geprotesteerd tegen deze limitering, maar ondanks overleg tussen advocatuur en Rechtspraak werd het procesreglement toch ingevoerd. Om de regeling van tafel te krijgen spande een groep van zeventig advocaten een kort geding tegen de Staat aan. De voorzieningenrechter stelde prejudiciële vragen aan de Hoge Raad. Die zijn onlangs beantwoord. De Hoge Raad oordeelt dat de gerechtshoven in procesreglementen beperkingen mogen stellen aan de omvang van processtukken. Dat bevordert de uniforme toepassing van procesrechtelijke normen en bevoegdheden. De regels zijn niet in strijd met het recht op toegang tot de rechter of met het beginsel van hoor en wederhoor. Verder vindt de Hoge Raad de regels niet disproportioneel, omdat in verreweg de meeste zaken een omvang van 25 bladzijden toereikend is. Zo niet, dan kan het hof toestemming verlenen voor de indiening van een langer stuk. INKORTEN De Hoge Raad geeft, anders dan advocaat-generaal Ruth de Bock adviseerde, de hoven de mogelijkheid om te lange processtukken te weigeren. Omdat dit verstrekkende gevolgen kan hebben voor een procespartij, moet een partij wel voldoende gelegenheid hebben om die gevolgen te voorkomen. De procesreglementen voorzien daar al in, zo constateert de Hoge Raad: die partij kan, na een weigering, binnen twee weken een ingekort processtuk indienen. Daarnaast geldt dat een weigering van een verzoek om een langer processtuk te mogen indienen moet worden gemotiveerd en in cassatie kan worden getoetst. De regeling voorziet daarmee volgens de Hoge Raad in voldoende rechtsbescherming. HOGE RAAD: GERECHTSHOVEN MOGEN TE LANGE CIVIELE PROCESSTUKKEN WEIGEREN CONFLICTEN OPLOSSEN KAN OOK IN BUS EN BUURTHUIS Een rechtsgang is niet altijd nodig om een conflict op te lossen. Dat kan ook in de bibliotheek, de bus of het buurthuis, blijkt uit het rechtshulpproject Samen Recht Vinden in de provincie Zeeland. Vorig jaar hebben de eerste 87 Zeeuwse burgers de weg gevonden naar de laagdrempelige hulpverleners van dit initiatief. Van de zaken is in het beginjaar 29 procent opgelost en 26 procent loopt nog. Bij 54 procent is de uitkomst onbekend. Slechts één zaak eindigde in een rechtszaak. “We zijn niet ontevreden over de aantallen”, zegt directeur Nienke Slump van de stichting Samen Recht Vinden (SRV). “Maar we moeten sneller werken en meer bekendheid krijgen.” Samen Recht Vinden ging vorig jaar van start om conflicten tussen burgers en organisaties op te lossen. Aanvankelijk konden burgers terecht in een ‘SRV-bus’, maar in coronatijd werd steeds vaker gekozen voor bibliotheken en buurthuizen. De zaken worden behandeld door een gidsen-duo. Na de intake gaan sommige burgers aan de slag met een advies van de gidsen en lossen ze hun probleem op. Voor anderen legt SRV contact met de tegenpartij. Slump: “Een aantal instanties werkt goed mee, maar soms kunnen ambtenaren een defensieve houding hebben.” De moeilijkheid van zaken zit volgens Slump niet zozeer in het rechtsgebied, maar meer in de houding van de andere partij. “De juridische kant van de vragen is niet het meest ingewikkeld. Emotionele blokkades kunnen in de weg zitten om een oplossing te vinden en soms zijn overheidsorganisaties kopschuw.” Andere vormen van laagdrempelige conflictoplossing, zoals de overlegrechter en de regelrechter, zijn volgens Slump niet vergelijkbaar met SRV. “Wij zoeken naar een praktische oplossing. Pilots van de Rechtspraak hakken vooral juridische knopen door.” MOEILIJKE DOSSIERS Rechtsantropoloog Marc Simon Thomas (Universiteit Utrecht) is positief over de resultaten van SRV. “Proefprojecten van de Rechtspraak halen de 87 zaken in het eerste jaar meestal niet.” Hij noemt het aantal geslaagde zaken een succes, zeker omdat SRV vooral de moeilijke dossiers krijgt. SRV heeft de financiering rond voor de eerste drie jaar, dus tot eind 2023. (PL)
AKD: Internationaal, no-nonsense en passie voor het vak AKD is een van de grote kantoren in Nederland, met een stevige footprint in de Benelux. Bij ons werken ruim 500 advocaten, notarissen, belastingadviseurs en business support: aanpakkers en teamspelers met een no-nonsense mentaliteit en passie voor hun vak. Dat is wat ons bindt. We hebben kantoren in Amsterdam, Breda, Brussel, Eindhoven, Luxemburg en Rotterdam en zijn thuis in vrijwel ieder rechtsgebied, waar ter wereld onze klanten ons nodig hebben. Denk daarbij aan fusies en overnames in de Benelux, China en Japan, maar ook aan bestuursrechtzaken op het allerhoogste niveau, tot aan de minister aan toe. Of werken aan de grootste arbitragezaak uit de geschiedenis en fiscaal adviseren aan een breed palet van klanten – we doen het allemaal. We doen dit met een grote en diverse groep mensen. Want wij geloven dat je de beste en meest creatieve oplossingen en adviezen krijgt door het hebben van diverse teams. Een voorwaarde daarvoor is dat je jezelf kunt zijn – want dan pas kun je het beste uit jezelf halen. Diversiteit en inclusie is daarom bij ons meer dan een mooie tekst op de website. Wij werken elke dag aan een open, divers, veilig en inclusief kantoor. Voor verschillende praktijkgroepen zijn wij op zoek naar starters en ervaren professionals (advocatuur, fiscaal & notariaat) voor al onze vestigingen. Groei en ontwikkeling stopt nooit De groei en ontwikkeling van onze mensen vinden we belangrijk, en die stoppen nooit. Daarom krijgt iedereen de allerbeste opleidingen en persoonlijke begeleiding via ons eigen opleidingshuis, AKDMY. Ben jij klaar voor je volgende carrièrestap? Op www.werkenbijakd.nl vind je ons actuele vacatureoverzicht. Eerst weten of AKD echt bij jou past? Neem vrijblijvend contact met ons op via recruitment@akd. eu voor een kennismaking of meer informatie. Meer informatie? www.werkenbijakd.nl of recruitment@akd.eu
MR. 3 2022 / 13 nieuws De Utrechtse universitair docent familierecht én illustrator Naomi Spalter maakte een animatievideo voor kinderen van ouders die gaan scheiden. “Vaak weten kinderen niet wat hun rechten zijn en dat hun stem belangrijk is in familie- en jeugdzaken. Daar wilde ik iets aan doen.” “Als wetenschapper ben ik geïnteresseerd in legal design, in manieren om het recht toegankelijk te maken in een wereld die juridisch steeds complexer wordt. Bijvoorbeeld door het te visualiseren”, vertelt Spalter, die is verbonden aan het Utrecht Centre for European Research into Family Law. “Daarbij komt dat uit veel onderzoeken blijkt dat kinderen (te) weinig gebruik maken van hun participatierechten in familie- en jeugdzaken. Een van de oorzaken kan zijn dat ze vaak niet weten dat ze deze rechten hebben.” Dit bracht haar op het idee om een animatie te maken. Spalter, die behalve wetenschapper ook illustrator is, maakte zelf de tekeningen en schreef het script. Het animeren is gedaan door motion designer Jill Vanc. De animatie is te zien via YouTube en is bedoeld voor kinderen vanaf een jaar of acht. Spalter: “Ik heb geprobeerd een script te schrijven dat aansluit bij de belevingswereld van jonge kinderen en heb gekozen voor een voice-overstem van een twaalfjarige. Op deze manier probeer ik zoveel mogelijk kinderen te bereiken die te maken hebben met dit onderwerp.” Zowel de Raad voor de rechtspraak als de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vinden dat de Nederlandse rechter moet kunnen toetsen aan de Grondwet. De discussie over constitutionele toetsing laait eens in de zoveel tijd weer op. Nu staat artikel 120 van de Grondwet daaraan in de weg. Kabinet-Rutte IV kondigde aan ernaar te gaan kijken en vroeg daarom de Raad voor de rechtspraak en de Raad van State om een ‘zienswijze’. Die reageerden allebei positief. Volgens de Raad voor de rechtspraak zou constitutionele toetsing meer dan nu het geval is waarborgen bieden “voor een goed functioneren van de democratische rechtsstaat”, en zou het “de rechtsbescherming van de burger in het concrete geval” versterken. En de voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak schreef: “Alles overziend ziet ondergetekende meerwaarde in (een vorm van) rechterlijke constitutionele toetsing.” De ministers van Binnenlandse Zaken en Rechtsbescherming zullen het zeker meenemen in hun ‘hoofdlijnennotitie’ over het onderwerp. Maar of artikel 120 zal verdwijnen is nog maar de vraag: voorstellen voor grondwetswijzigingen halen zelden de eindstreep. DOCENT FAMILIERECHT MAAKT VIDEO OVER RECHTEN VAN KINDEREN RECHTERS WILLEN TOETSEN AAN GRONDWET BIBOB-ZAKEN: SPECIALISME ÉN NICHE, DUS APARTE VERENIGING door het ook minder goed past bij het ‘klassieke’ bestuursrecht. Het is een echt specialisme. Juist gelet op de grote belangen die vaak met op de Wet Bibob betrekking hebbende vraagstukken gemoeid zijn en gelet op het feit dat de bijstand in Bibob-kwesties toch echt een vak apart is, is een eigen vereniging wenselijk. ” Waarom is het juist nu van belang dat er een Bibob-vereniging komt? “Ondanks dat de Wet Bibob bijna twintig jaar oud is, heeft de toepassing van de wet de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen. In 2010 paste twee derde van de gemeentes de wet nog helemaal niet of nauwelijks toe, inmiddels doet 97 procent van de gemeentes dat wel. Daarnaast is het toepassingsbereik van de wet ook fors uitgebreid. Daarmee is ook het aantal zaken over toepassing van de wet enorm toegenomen.” (MK) Nieuw: de Vereniging voor Bibob-advocaten (Vebiba). Bedoeld voor advocaten die zich bezighouden betrokken met Bibob-kwesties (‘bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur’). Mr. legde het bestuur enkele vragen voor. Wat beoogt u met de vereniging te bereiken? “De vereniging heeft als statutaire doelstelling het bevorderen van de deskundige beroepsuitoefening door advocaten in Nederland op het gebied van de Wet Bibob en soortgelijke wettelijke regelingen op het snijvlak van straf- en bestuursrecht. Dat doen we door het organiseren van opleidingen en studiebijeenkomsten, onderlinge uitwisseling van kennis en ervaring en het collectief optreden namens Bibob-specialisten om een goed en evenwichtig functioneren van deze wet te waarborgen.” Bibob bevindt zich op het snijvlak van bestuurs- en strafrecht. U kon met Bibob-vraagstukken onvoldoende terecht bij de bestaande strafrecht en bestuursrechtverenigingen? “Dat klopt. De Wet Bibob valt er een beetje tussenin. Het is bestuursrecht en past daarom niet echt bij de strafrechtverenigingen. Het is ook bestuursrecht waarin het strafrecht of in ieder geval strafrechtelijke vraagstukken een grote rol kunnen spelen, waar-
14 / Mr. 3 2022 Dit is een selectie van de uitspraken die de meesters van de week deden op www.mr-online.nl. MEESTERS VAN DE WEEK meesters van de week “Dat is nu nog moeilijk te zeggen. Vanuit gezondheidsrechtelijk perspectief lijkt het me in elk geval van groot belang dat patiënten een centraal aanspreekpunt blijven houden en dat ze voor een klacht over de zorg of een schadeclaim niet bij verschillende partijen moeten aankloppen. Of artsen wel verantwoordelijk willen blijven voor de ‘black box’ waarvan bij AI en zelflerende systemen sprake is, is natuurlijk een andere vraag.” 2 MEI INGEBORG HAAZEN Ingeborg Haazen (Radboud Universiteit Nijmegen) won de VBR Publicatieprijs van de Vereniging voor Burgerlijk Recht met een artikel over compensatie van vaccinatieschade. Achter de vaccinontwikkelaars zitten veel partijen. Wie moet je aanspreken als er 11 APRIL GEERTEN BOOGAARD Bijzonder hoogleraar Decentrale Overheden Geerten Boogaard (Universiteit Leiden) was co-informateur bij de collegebesprekingen in Den Haag. Waarom zien we steeds vaker informateurs op lokaal (en provinciaal) niveau? “Het is een trend die deels wordt verklaard door de toenemende complexiteit van de collegevorming. Het politieke landschap versplintert, de gemiddelde ervaring in de raad neemt af, de polarisatie neemt toe enzovoort. Dat maakt de puzzel wel steeds ingewikkelder. Maar het is soms ook een overbodige vorm van het imiteren van de politiek in Den Haag. Dan wordt er een heel circus opgetuigd terwijl de kaarten al lang geschud zijn.” Als u het voor het zeggen had? “Zou ik mijn mond houden. Hoop ik. Absolute macht is gevaarlijk.” 19 APRIL NARDA TEKE-BOZKURT Narda Teke-Bozkurt (Bolwerk Advocaten, Enschede) uitte in een bericht op LinkedIn haar teleurstelling over de excuusbrief van het kabinet aan haar en andere gedupeerden van de Toeslagenaffaire. ‘U bent geen fraudeur met kinderopvangtoeslag’, staat in de brief die u kreeg, en daarom biedt het kabinet u zijn ‘oprechte excuses’ aan. Wat dacht u toen u dit las? “Een belastingdienstmedewerker heeft mij telefonisch op de hoogte gebracht van het feit dat er een excuusbrief onderweg was. Ik had gehoopt dat de excuusbrief het leed dat mijn gezin en mij is aangedaan kon verzachten. Maar de brief is zo ongelukkig geformuleerd dat het voelt als een trap na. Dat mijn gezin en ik geen fraudeur zijn weet ik zelf ook. Uit de formulering druipt eigenlijk dat de excuses die gemaakt worden niet gemeend zijn. Dat de overheid tot op heden, na al die jaren onrechtvaardigheid, nog steeds geen begrip toont doet pijn.” Wat staat er bovenaan uw bucketlist? “Parachutespringen!” 26 APRIL CORRETTE PLOEM Corrette Ploem is benoemd tot bijzonder hoogleraar Recht, zorgtechnologie en geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam. Wat voor gevolgen heeft robotisering en Artificial Intelligence in de gezondheidszorg voor de verantwoordelijkheid van artsen? Geerten Boogaard Narda Teke-Bozkurt Corrette Ploem Ingeborg Haazen Aline Klingenberg Ute Acker Floris Tan BARBARA TRIENEN PHOTOGRAPHY
MR. 3 2022 / 15 KENT U EEN POTENTIËLE MEESTER VAN DE WEEK? MAIL ONS! INFO@MR-MAGAZINE.NL meesters van de week sprake is van vaccinschade? “Het aanspreken van partijen via het aansprakelijkheidsrecht is gecompliceerd. Naast de materieelrechtelijke struikelblokken zoals de vraag of het vaccin gebrekkig is (productaansprakelijkheid) en het vaststellen van het causaal verband, spelen er ook maatschappelijke belangen zoals de bereidheid van producenten om nieuwe vaccins te blijven ontwikkelen die door aansprakelijkstelling mogelijk wordt ondermijnd. Aansprakelijkheid van de overheid of van de toedienende zorgverlener lijkt mij zeer lastig en in het laatste geval ook onwenselijk.” 9 MEI ALINE KLINGENBERG Aline Klingenberg is tot hoogleraar Onderwijsinnovatie, data delen en communicatierecht aan de Rijksuniversiteit Groningen benoemd. In uw proefschrift uit 2011 deed u aanbevelingen om het gebruik van elektronische communicatiemiddelen door de overheid beter te reguleren. Hoe hangt de vlag er nu bij? “Er is veel gebeurd sinds die tijd. De berichtenbox was er in 2011 nog niet, en appen deden we amper. Vragen over archivering, beveiliging en toegankelijkheid van informatie zijn er echter nog steeds. De vlag wappert dus nog niet zo vrolijk. Hoopvol vind ik dat er nu een staatssecretaris is voor digitalisering en een regeringscommissaris voor de informatiehuishouding.” U bent verbonden aan de sectie IT-recht. Worden door de digitalisering niet alle rechtsgebieden zo onderhand subdisciplines van het IT-recht? “Haha nee hoor. Ik denk dat het IT-recht als functioneel rechtsgebied de verschillende disciplines met elkaar verbindt. De meeste rechtsgebieden zullen er echter niet aan ontkomen om aandacht te besteden aan digitalisering.” 16 MEI UTE ACKER Ute Acker (HELEX Advocaten & Rechtsanwälte) is voorzitter van de Duits-Nederlandse Advocatenvereniging, die haar 25-jarig bestaan vierde. Thema van het lustrumsymposium was ‘Legal tech – hogesnelheidslijn of zijspoor?’ (of auf Deutsch: Überholspur oder Abstellgleis?). Hoe kwam het bestuur van de DNRV op dit onderwerp? “Voor ons ‘grote’ congres, het symposium dat elke twee, drie jaar plaatsvindt, zoeken wij een breed en actueel onderwerp dat voor al onze 300 leden interessant is. Legal tech is zo’n onderwerp. Het is bovendien interessant vanuit een vergelijkend Nederlands en Duits perspectief. Het regelkader in beide landen is anders. Duitsland kent bijvoorbeeld een Rechtsanwaltsmonopol, alleen advocaten mogen juridische diensten aanbieden.” 23 MEI FLORIS TAN Floris Tan (ministerie van Buitenlandse Zaken) promoveerde aan de Universiteit Leiden op ‘The Duty to Investigate in Situations of Armed Conflict’. Als u het voor het zeggen had? “Zou ook onder het humanitair oorlogsrecht een internationaal toezichtsmechanisme bestaan waar staten verantwoording moeten afleggen over schendingen van het recht.” Wat is niet over u bekend dat wel interessant is? “Onder mijn vrienden sta ik erom bekend dat ik erg goed één wenkbrauw kan optrekken.” 30 MEI ROBERTO PENNINO Roberto Pennino (Dankers & Pennino, Heerlen) schreef zijn vierde voetbalboek: ‘Italië 1982, azuurblauwe voetbaltriomf ’. We lazen dat u wedstrijden tussen Oranje en de Azzurri volgt in een door uw schoonmoeder gemaakt shirt: half oranje, half blauw. Voor wie bent u als Nederland en Italië elkaar treffen? “Ik heb beide nationaliteiten, dus dat is moeilijk kiezen. Eigenlijk wil ik zijn voor het team dat op dat moment het beste voetbal speelt. Omdat ik Nederland een keer wereldkampioen wil zien worden zal ik tijdens een WKduel waarschijnlijk voor Oranje gaan. Maar dat zal nog even duren, vrees ik.” Met welke beroemdheid zou u weleens naar een voetbalwedstrijd willen? “Met Willem van Hanegem. Ik heb hem ooit geïnterviewd en dat was ontzettend boeiend. Ik zou hem weleens van dichtbij commentaar willen horen geven op actuele gebeurtenissen.” 7 JUNI MIRIAM GOUDSMIT Miriam Goudsmit (jurist bij DAS) geeft onder meer via TikTok een kijkje in haar dagelijkse leven met vier dochters, waarvan een met een meervoudige beperking. Uw gezinsleven kan rekenen op grote belangstelling (op TikTok heeft u meer dan 65.000 volgers). Hoe is het om nu eens als jurist in de schijnwerper te staan? “Ik was aardig verrast toen ik jullie mail ontving. Mijn social media-activeit heeft namelijk niets met het juridische te maken. Ik benoem wel eens op TikTok dat ik jurist ben, maar de gemiddelde puber heeft geen enkel idee wat dat betekent. En bij advocaten denken ze nu voornamelijk aan Camille Vasquez (Depp vs Heard) of Legally Blonde.” Krijgt u op uw werk veel reacties op uw onlineactiviteiten? “Mijn directe collega’s zijn erg enthousiast over mijn nevenactiviteiten. Zo lezen en zien ze ook waar ik naast mijn werk mee bezig ben en hoeveel tijd en zorgen ermee gepaard gaan. Ik denk dat het ook wel voor meer begrip heeft gezorgd.” • Miriam Goudsmit Roberto Pennino THIERRY SCHUT
In verbinding kom je verder Wil jij ook verder komen? Kom er bij. Dialogue Legal leidt vaardige juristen op die elke dag de wereld beter en duurzamer maken. Wij zijn op zoek naar juristen die als consultant, trainer, mediator of coach samen met ons het verschil willen maken. Benieuwd wat we voor elkaar kunnen betekenen? Ga naar dialoguebv.nl/werkenbij en bekijk onze actuele vacatures. Dialogue besteedt aandacht aan het welzijn van mens, milieu en maatschappij.
010 - 760 11 07 hoffelijk.nl/juridisch Scan de code of ga naar hoffelijk.nl/gratis-po-punten Permanent Actueel Permanent Actueel is hét vernieuwende opleidingsconcept van Hoffelijk Juridisch waarmee je volledig digitaal je benodigde PO-punten haalt en daarnaast 365 dagen per jaar je vakkennis up-to-date houdt. Gratis 10 PO-punten bij Hoffelijk Juridisch Met de subsidieregeling NL leert door
Anne Monique, dedicated hockeyster en advocaat bij BarentsKrans werkenbijbarentskrans.nl Wij zoeken advocaat-stagiaires Ben jij dedicated? We houden van uitdagingen. Net als jij. In hechte teams pak je complexe zaken aan voor cliënten. Nationaal en internationaal. Dit vraagt om kwaliteit en karakter. Van je team en van jou. Je ontwikkelt je daarom zakelijk en persoonlijk. Zo werken we met succes én met plezier.
beter werk MR. 3 2022 / 17 PERSONALIA 1 13 19 7 2 14 20 8 4 16 22 10 6 18 24 12 3 15 21 9 5 17 23 11 Mediation begonnen. Houwing, afkomstig van Family Affairs, is gespecialiseerd in personen- en familierecht, mediation en coaching. Kuijer werkte bij Buise Advocaten en is gespecialiseerd in personen- en familierecht, strafrecht en sociaal zekerheidsrecht. Kandidaat-notaris MAAIKE GROSFELD (21) is op 1 mei begonnen bij Quist Geuze Meijeren in Amsterdam. Ze komt van Loyens & Loeff en is gespecialiseerd in real estate & energy. EKRAM BELHADJ (22) is 1 mei begonnen als counsel bij Simmons & Simmons, GUIDO FAZZI (23) als associate. Beiden komen van Nysingh Advocaten en Notarissen en zijn gespecialiseerd in Europees, mededingings- en staatssteunrecht. XINGYE HUANG (24) startte op 1 april als supervising associate/patent attorney bij Simmons & Simmons. Ze kwam van het Engelse Abel & Imray en is gespecialiseerd in intellectueel eigendom, healthcare & life sciences. JAAP GELEIJNS is per 1 mei benoemd tot counsel bij Linklaters. Hij is gespecialseerd in ondernemingsrecht. JILL REIJNEN HUSAGIC, JOS VAN BOEIJEN en CAROLIEN LODE zijn Arbeidsrechtadvocaat MARCO MEIJER (1) is op 1 april begonnen als partner bij Penrose.law in Amsterdam. Hij is afkomstig van Van Till advocaten. Hij is gespecialiseerd in arbeidsrecht. LOES STAM (2) is sinds 1 april advocaat en mediator bij Banning Advocaten in ‘s-Hertogenbosch. Ze had een eigen kantoor: Stam Familierecht. REMCO DE JONG (3) is op 1 april begonnen als advocaat bij BG.legal in ‘s-Hertogenbosch. Hij komt van Taylor Wessing en is gespecialiseerd in insolventierecht. LAURENS LINNEWIEL (4) is op 1 april gestart als counsel bij Bird & Bird. Daarvoor was hij senior legal counsel bij Koninklijke Vopak. Linnewiel is gespecialiseerd in ondernemingsrecht. Arbeidsrechtadvocaat TIJMEN MARTENS (5) is per 1 mei begonnen bij Boontje Advocaten & Mediators in Amsterdam. Hij is afkomstig van Certa Legal. M&A-advocaat JEROEN LOUWERS (6) is sinds 1 april partner bij Treble in Eindhoven. Hij is afkomstig van Taylor Wessing. LAURA GRINGHUIS (7) is 2 mei begonnen als advocaat bij De Clercq Advocaten Notariaat in Leiden. Daarvoor werkte ze bij Van Poppel Croonen Advocaten. Ze is gespecialiseerd in medezeggenschap, ontslagrecht en arbeidsongeschiktheid. MARIT BALKEMA (8) is op 1 april begonnen als advocaat bij Florent in Amsterdam. Ze is afkomstig van Rutgers & Posch en is gespecialiseerd in litigation. JACK SCHRIJVER (9) is sinds 19 april local partner bij Greenberg Traurig. Hij werkte hiervoor bij Dentons en is gespecialiseerd in finance. Bird & Bird heeft per 1 mei BEREND VAN DER EIJK, gespecialiseerd in data- en privacyrecht, tot partner benoemd. PETER VAN GEMERT, gespecialiseerd in octrooirecht, is eveneens per 1 mei benoemd tot counsel. THIJS ELSEMAN (10) is 1 april begonnen als shareholder bij Greenberg Traurig. Hij komt van De Brauw Blackstone Westbroek en is gespecialiseerd in finance & restructuring. MONIQUE HANSSEN (11), PAULINE HENTENAAR-POLDERMAN (12) en DINY LOUWEN (13), afkomstig van Hanssen Spronk Familierecht en Erfrecht, zijn samen met KARLIJN HAGERAATS-BOUWENS (14), afkomstig van Van Benthem & Keulen, in Utrecht een nieuw kantoor gestart: Hans Familierecht Erfrecht. INGRID MORREMA (15) is per 1 juni senior legal counsel bij Hooghiemstra & Partners in Den Haag. Daarvoor was ze advocaat bij Integrid legal. Morrema is gespecialiseerd in data en recht. ERIK LUIJENDIJK (16) is 1 mei begonnen bij Holla in Utrecht. Hij is afkomstig van KBS Advocaten en is gespecialiseerd in gezondheidszorg/ ondernemingsrecht. Per 1 mei is SALOUA OUCHAN benoemd tot partner bij Freshfields Bruckhaus Deringer en TIM ELKERBOUT tot counsel. Ouchan is gespecialiseerd in corporate/M&A, Elkerbout in finance. ROBERT VODEGEL (17), gespecialiseerd in corporate M&A, is per 1 mei overgestapt van deBreij naar Kennedy Van der Laan in Amsterdam. Arbeidsrechtadvocaat ERIK HOLLANDER (18) is 1 mei begonnen bij KienhuisHoving advocaten en notarissen in Enschede. Hij komt van Daniëls Huisman Advocaten. MARIAN HOUWING (19) en REMCO KUIJER (20) zijn in Berkel en Rodenrijs Spoor60 Advocatuur Coaching Wilt u een overstap voor de personaliarubriek melden? Dat kan via het aanmeldformulier op de site: www.mr-online.nl/meld-een-carriereswitch/
25 26 28 30 27 29 18 / Mr. 3 2022 EMANUEL VAN PRAAG is overgestapt van HVG Law naar Kennedy Van der Laan. Hij is expert op het gebied van fintech. Naast advocaat is hij hoogleraar Financiële Technologie en Recht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij had een aantal overwegingen voor zijn overstap. “Om te beginnen is dit hét advocatenkantoor voor alles wat met de combinatie van tech en recht te maken heeft. Er is bovendien een zeer ervaren fintech-team met een uitstekende reputatie in de markt. Daarnaast spreken het informele karakter, de focus op ondernemerschap en de maatschappelijke focus me erg aan.” JAN WILLEM LOMAN startte, samen met Mirjam Fiselier, Carst Joustra en Sanne Schreurs, YoumanFischer. Loman is zakelijk mediator en afkomstig van ReulingSchutte. “In de zakelijke markt, inclusief (semi-)overheid en bij maatschappelijke organisaties, is een toenemende behoefte aan mediation en procesbegeleiding. En aan doortastende mediators met materiedeskundigheid en een juridische achtergrond. Ook rechters verwijzen steeds vaker naar mediation. Zie de eveneens per 1 mei benoemd tot managing associate bij Linklaters. Reijnen Husagic is gespecialiseerd in arbeidsrecht, Van Boeijen en Lode houden zich beiden bezig met notarieel ondernemingsrecht. BART WERNIK (25) is op 1 april begonnen bij Stijl Advocaten in Amsterdam. Hij werkte daarvoor bij de Provincie Noord-Holland en is gespecialiseerd in vastgoedrecht. Kandidaat-notaris ANKE FOLMER (26) is 4 april begonnen als counsel Corporate/M&A bij VBC Notarissen in Amsterdam. Ze komt van Baker McKenzie. Zij is gespecialiseerd in notarieel ondernemingsrecht met een focus op (her)structureringen en transacties. LIEKE VAN DER VELDEN (27) en SJOERD MEIJER (28) zijn per 1 juni benoemd tot managing partner van NautaDutilh. Zij volgen Jaap Jan Trommel en Petra Zijp op. Daarnaast maakt fiscalist Chris Warner deel uit van het bestuur. Van der Velden is gespecialiseerd in M&A, Meijer houdt zich bezig met verzekerings- en aansprakelijkheidsrecht. ROBERT VAN BEEMEN (29) is 1 juni begonnen als partner bij Dicke Röell Breedveld in Den Haag. Hij komt van Venturis Consulting Group. ALEX PRASCEVIC (30) is met Eefje Ruiter (zie bij de Mr. overstappers hieronder) LOFF Advocaten in Enschede begonnen. Hij was was hoofd Juridische zaken bij Koninklijke Grolsch en is gespecialiseerd in vastgoed, retail, franchise en horeca. recente Volt/Gündogan-zaak. Als optie zit mediation tegenwoordig in de ‘gereedschapskist’ van advocaten en bedrijfsjuristen, omdat het snel, efficiënt en costwise is.” MOO MIERO is per 1 april overgestapt van Solon Advocaten naar Turing Advocaten in Den Haag, een nieuw technologiekantoor. Ze heeft het samen met Tom de Wit, Huub de Jong, Esmée Fonville en Marijn Rooke opgericht. Gat in de markt? “Of het dat daadwerkelijk is zal nog moeten blijken, maar ik denk dat we goed inspelen op de behoefte op dit moment. De wereld digitaliseert in sneltreinvaart en het recht beweegt mee. Waar privacy- en IT-vraagstukken voor advocatenkantoren vroeger bijzaak waren, zie je inmiddels dat veel kantoren deze kennis in huis hebben gehaald. Maar voor antwoorden op de vragen van nu is naar ons idee steeds vaker vergaande specialistische kennis nodig. En die hebben wij.” HARMEN WIELENS is overgestapt naar het financial regulatory & asset management team van Simmons & Simmons. Hiervoor werkte hij bij Clifford Chance en Jones Day. Hij herinnert zich nog een gebeurtenis uit zijn tweede jaar als stagiair. Toen hij na een tekenceremonie voor een closing de getekende stukken aan het opruimen was, zag hij ineens een oudere man zitten “die daar naar mijn mening absoluut niet hoorde te zijn. Toen de beste man zijn spullen oppakte om elders een plek te zoeken, drong het pas tot mij door dat het Herman Wijffels was. Hij was een van de eregasten en bereidde zijn toespraak voor. Bij mijn beste weten is het gebleven bij gegrinnik om mijn onhandigheid.” EEFJE RUITER is begonnen als partner bij LOFF Advocaten in Enschede, een nieuw advocatenkantoor dat zij samen met Alex Prascevic heeft opgericht. Ze was hoofd vastgoed Koninklijke Grolsch. “Ons kantoor is gevestigd in een pand waarin vroeger het kantoor van de Twentsche Bank, voorloper van de ABN, huisde. Het pand, dat wij delen met een makelaarskantoor en diverse andere vastgoedgerelateerde bedrijven, ademt een sfeer van historie. Door bij de inrichting te kiezen voor de nodige moderne elementen is het tegelijk eigentijds. Ik heb een voorliefde voor gebouwen met cultuurhistorische waarde. In mijn rol als hoofd vastgoed kon ik wat dat betreft mijn hart ophalen.” REINIER WOLTERS is sinds 1 april partner bij Citius advocaten in Amsterdam. Hij is gespecialiseerd in arbeidsrecht en arbeidsmigratierecht. Wolters werkte hiervoor bij Valegis Advocaten. “Het was een superstart. De eerste weken zijn voorbijgevlogen en het is alsof ik hier al veel langer werk. De praktijk loopt meteen goed en er komt leuk werk binnen. Mijn eerste werkdag stond vol besprekingen, lekker druk dus.” ELMER VEENMAN is sinds 1 mei partner bij CMS. Hij is afkomstig van Eversheds Sutherland. Hij is gespecialiseerd in M&A en corporate governance, en richt zich op de TMT-sector. “Mijn start bij CMS viel samen met het eerste kantoorfeest in ruim twee jaar. Vorige week heb ik deelgenomen aan de global M&A partner meeting in Londen. Dus ik viel meteen met mijn neus in de boter en heb veel enthousiaste, nieuwe collega’s ontmoet. Het is een voorrecht onderdeel te worden van zo’n krachtig internationaal kantoor. Daar ga ik zeker van profiteren! beter werk Mr. overstappers In de rubriek Overstap van de week op onze site komt elke week een jurist aan het woord die een nieuwe baan heeft. Hieronder enkele uitspraken van de overstappers. De volledige interviews zijn te vinden op www.mr-online.nl/Mrs. van de week/Overstapmr. van de week.
MR. 3 2022 / 19 activiteiten SKILLS & CAPABILITIES De afgelopen periode werden weer tal van nuttige tips over werk en wat daarmee samenhangt gedeeld in de rubriek Skills & Capabilities op www.mr-online.nl. In het artikel ‘Advocatuur worstelt met oververhitte arbeidsmarkt’ (Mr. 5/2021) kwam aan de orde hoe kantoren omgaan met een oververhitte arbeidsmarkt. Een van de stellingen was dat het vooral moeilijk is vacatures voor jonge en mid-level advocaten op te vullen. Daarom worden externe recruiters gevraagd om op zoek te gaan naar geschikte kandidaten. Zij moeten dus op zoek naar kwaliteit, stelt trainer en coach Stefan Pieters (Pieters Business Development). Maar wat is hun idee van kwaliteit en hoe bepalen zij kwaliteit? Wordt dat alleen bepaald door de inhoud of zijn er andere aspecten waarnaar wordt gekeken? En wie bepaalt wat kwaliteit is? Volgens coach en vaardigheidstrainer Rüna Honig verspillen we op ons werk veel energie en tijd aan relatief onbelangrijke zaken. De ‘vijf bij vijf ’-regel kan dit voorkomen. Deze methode werkt als volgt: als je een lastige situatie tegenkomt, neem je even de tijd om na te denken over de vraag of het er over vijf jaar nog toe zal doen. Als dat niet het geval is, besteed je er niet meer dan vijf minuten aan om je er druk over te maken. Met deze ‘chillpil’ kun je je richten op wat echt belangrijk is in je leven en voorkom je eindeloos gemaal over zaken die er in een groter geheel bezien eigenlijk niet toe doen. Het lastige van ongewenste omgangsvormen is dat het vaak een grijs gebied betreft en dat er te weinig bewustzijn is over wat het precies inhoudt, aldus Lara van Vliet (Archie Advisory). Velen denken alleen aan situaties à la The Voice en Ajax, maar er zijn ook andere vormen. Een onderzoek naar ongewenste omgangsvormen binnen je organisatie zou een goede optie kunnen zijn om bewustwording te kweken. Bovendien geeft de werkgever hiermee aan de veiligheid van medewerkers serieus te nemen en ongewenste omgangsvormen niet te accepteren. De inflatie giert door onze economie. Alles wordt duurder en steeds meer mensen komen erdoor in de problemen, stelt Marijn Rooymans (WeLegalNetwork). “Nu zal het bij jou en mij qua problemen misschien zo’n vaart niet lopen, maar als zelfstandig ondernemer moet je er toch iets mee.” Daarom is het volgens Rooymans tijd voor tariefsverhoging, ook bij je bestaande relaties. Als je het goed doet wordt je relatie met de cliënt er alleen maar sterker van. Rooymans geeft vijf tips. Als advocaat en mediator wil je je cliënt zo goed mogelijk bijstaan. Soms ga je daarbij zover dat je je kunt afvragen of je daarmee je cliënt werkelijk dient of dat je inzet uiteindelijk niet meer goed is voor jou. Hoever ga je in je begeleiding en wat kun je doen om in je werk goed voor jezelf -- en daarmee ook voor je cliënten -- te blijven zorgen? Lees de tips van trainer en coach Mayke Smit. Het NGB, de beroepsorganisatie voor bedrijfsjuristen, organiseert de komende tijd weer een aantal interessante activiteiten voor zijn leden: • 30 juni: bijeenkomst over IP, gericht op marketing en reclame. Sprekers zijn Willem Leppink en Sabin Tigu van advocatenkantoor Ploum. • 1 september: bijeenkomst over legal tech/software en contractmanagement. Sprekers zijn Koen van Jaarsveld en Mark Zijlstra van ICTRecht. • 11 oktober: bijeenkomst Fraude & interne onderzoeken. Roan Lamp en Marlies Heemskerk (De Brauw Blackstone Westbroek) bespreken dit onderwerp. • 8 november: webinar digitalisering in het ondernemingsrecht, door de NGB-sectie vennootschapsrecht Meer informatie, activiteiten & aanmelden (alleen voor leden) kan via ngb.nl/agenda Lid worden? ngb.nl/word-lid De drie meest gevraagde juridische specialismen: 1 2 3 Global compliance Commercial contracting Corporate counsel arbeidsthermometer De stap naar het ondernemerschap Alexander van Hussen: “Het post-covidtijdperk heeft een enorm positieve invloed op de vraag naar interimjuristen. Brunel Legal is voorkeursleverancier van de Rijksoverheid en daar zien wij een te verwachten toename van de vraag naar juridische ondersteuning. Onverwachter is de enorme toename in vraag naar interim-juristen die ervaring hebben met de AVG en met ICTrecht. De vraag is natuurlijk of dit structureel of incidenteel is. Maar los hiervan blijft er een enorm tekort aan juristen, voor zowel vaste als interim-posities. Bij Brunel heb je de mogelijkheid om voor de duur van een project in dienst te treden en onderdeel te worden van onze Legal Counsel Community. Verschillende interimopdrachten, maar wel een arbeidsovereenkomst met alle zekerheden. Op deze manier heb je het beste van twee werelden. Mocht je uiteindelijk toch de stap naar het ondernemerschap willen wagen en freelancer willen worden, dan kan dat en blijf je onderdeel uitmaken van de Legal Counsel Community.” Alexander van Hussen is Business Unit Manager Legal bij Brunel.
Bij Ekelmans Advocaten werken 30 advocaten samen, in gespecialiseerde teams, aan mooie en toonaangevende zaken. Hechte onderlinge samenwerking vinden wij belangrijk. Wij bieden onze advocaten ruimte voor ontwikkeling, eigen initiatief en verantwoordelijkheid. Wij zoeken mensen met ambitie. Ben je een creatieve denker die het leuk vindt in een team, maar ook zelfstandig zaken te behandelen? Wil je het beste uit jezelf halen, daarbij gecoacht door ervaren advocaten? Kijk dan naar de kennismakingsmogelijkheden op onze website. Persoonlijk en ambitieus ekelmansadvocaten.com
MR. 3 2022 / 21 LEES DE COMPLETE STUKKEN OP WWW.MR-ONLINE.NL/STUDENTEN. SUGGESTIES VOOR STARTERS OF STAGIAIRS? INFO@MR-STUDENTEN.NL Op www.mr-online.nl/studenten staan elke dag nieuwe berichten over studie en studentenleven, gemaakt voor en door de ambitieuze rechtenstudent. Op deze pagina een selectie. STUDENT-STAGIAIR VAN DE WEEK mr. studenten VAN DE SITE: ZO VIND JE DE PERFECTE STAGEPLEK Ferdous Ameri (25) doet de duale master Onderneming & Recht aan de Radboud Universiteit Nijmegen en verwacht in december van dit jaar af te studeren. Hij loopt van mei tot en met juli stage bij Allen & Overy, op de afdeling Corporate. Wat moet je zoal doen? “Een beetje koffie halen en printjes maken, the usual – nee hoor, mijn werkzaamheden variëren behoorlijk. Dat maakt M&A vaak ook heel leuk. De ene keer houd ik me bezig met het schrijven van memo’s over verschillende onderwerpen binnen voornamelijk het ondernemingsrecht. Op andere momenten ondersteun ik advocaten bij het opstellen en controleren van overeenkomsten die zien op de grote overnames die door ons Corporate- team begeleid worden.” Sabine van de Meent (26) studeerde privaatrechtelijk af aan de Universiteit Utrecht. In mei begon ze als juridisch medewerker op de sectie Vastgoed, Markt en Overheid van Nysingh. Binnenkort wordt ze beëdigd als advocaat; ze gaat zich specialiseren in aanbestedingsrecht. Wat is je leukste ervaring tot nu toe? “In mijn tweede week bij Nysingh mocht ik met mijn nieuwe collega’s mee naar een kort geding. De rechter was heel proactief en stelde tijdens de pleidooien al veel gerichte vragen. Dit maakte het voor mij als publiek boeiend om naar te luisteren, maar ik dacht ook: ‘Dit is voor een advocaat best wel pittig.’ Je moet natuurlijk erg goed voorbereid zijn om het standpunt van jouw cliënt bij het beantwoorden van die vragen goed over te brengen. Dit wil ik de komende jaren bij Nysingh heel graag leren en deze ervaring was daarom voor mij een voorproefje van wat er hopelijk nog in het verschiet ligt.” Mr.-ambassadeur Bettine Wils, die rechten studeert in Nijmegen, gaf in een blog op de site vier praktische tips voor het vinden van de perfecte stage. THOSE WERE THE DAYS: ROBERTO PENNINO Na zijn propedeuse bij de (toen nog) Rijksuniversiteit Maastricht stapte Roberto Pennino over naar de Universiteit Utrecht. Daar studeerde hij in 1997 af in Nederlands recht. Nu is hij advocaat bij Dankers Pennino Advocaten in Heerlen en schrijft voetbalboeken (zie ook pagina 15). Wie was tijdens uw studie een inspiratiebron? “Dat is wijlen prof. Peter van Schilfgaarde geweest. Van hem kregen we het practicum rechtspersonenrecht. Het bijzondere was dat dit onderwerp mij niet speciaal interesseerde, maar de manier waarop Van Schilfgaarde doceerde was zo ter zake doende en casual tegelijk dat die uurtjes me nog altijd bijstaan. Die man ademde passie voor zijn vak. Aan het einde van het traject kregen we een boekje van hem met daarin een bloemlezing van zijn NRC-columns. Erg interessant en vermakelijk.” TIPS OM DE PERFECTE STUDENT-STAGE TE VINDEN 4 STARTER VAN DE WEEK Tip 1. Bekijk goed welke kantoren de sectie van jouw voorkeur hebben Handig om voor je solliciteert te weten wat het betreffende kantoor in huis heeft. Zeker als je geïnteresseerd bent in een heel specifiek rechtsgebied, zal een aantal kantoren direct afvallen. Vaak is informatie te vinden op de kantoorsite, maar je kunt natuurlijk ook contact opnemen met een recruiter of iemand anders van de HR-afdeling. Tip 2. Keuzestress? Zoek een kantoorbrede stage Er zijn kantoren die een kantoorbrede stage bieden. Dan loop je stage bij meerdere secties tegelijk, of je wisselt halverwege je stage van sectie. Zo kun je mooi twee secties met elkaar vergelijken. Tip 3. Bedenk of de stage praktisch mogelijk is Voor een goed beeld van een kantoor en de werkzaamheden is het aan te raden zoveel mogelijk tijd op kantoor door te brengen. Studeer je Groningen en wil je stage lopen in Maastricht, dan moet je kijken of je wat dichterbij kunt gaan wonen. Sommige kantoren bieden (tijdelijke) woonruimte aan voor studenten die ver moeten reizen. Tip 4. Zoek een kantoor dat bij jou past Het is goed om voor je gaat solliciteren een kantoor dat je leuk lijkt al te bezoeken, bijvoorbeeld via een kantoorbezoek met een studievereniging. Soms kun je (bijvoorbeeld via de recruiter of de HR-afdeling) een medewerker spreken. Alvast de sfeer proeven kan helpen bij je keuze tussen verschillende kantoren. En het helpt om tijdens je eventuele sollicitatiegesprek goed te kunnen aangeven waarom je juist hier stage wilt gaan lopen.
www.mr-online.nlRkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=