Mr. magazine voor juristen recensent Derk Venema (Open Universiteit) 55 WWW.MR-ONLINE.NL • JAARGANG 19 • NUMMER 3 • JUNI 2023 Marjolein Dieperink (Vrije Universiteit/AKD) Recht als katalysator voor klimaattransitie ik en mijn cliënt Martijn van de Hel (Maverick Advocaten) 37 CIVIELE TAKEN OM gerommel met stichtingen aanpakken LEGAL TECH AI is meer zegen dan vloek voor juristen
With last year’s public release of OpenAI’s ChatGPT, generative AI went from niche to nova. Generative AI has reached an astonishing level of capability, from producing near-human text responses and photorealistic images of non-existent events, to suggesting software code and creating websites. In turn, political and regulatory focus has sharpened regarding how to ensure responsible AI use and development. Balancing risk and reward in the deployment of AI has entered uncharted territory as the legal landscape for AI evolves and this versatile technology disrupts the way we work and create across sectors. GENERATIVE AI: THE BIG QUESTIONS
As legal, technology and risk-management teams collaborate to support business-critical decisions, establish forward-looking frameworks and embed responsible AI in company strategy, being able to assess and advise on AI with a holistic understanding of the changing legal and policy landscape has never been more important. Our experts examine some of the big questions to address when exploring generative AI opportunities. Scan the QR code below to download our report.
De brug tussen recht en tech Legal fact-finding, chatbots, smart contracts, e-courts… Legal technologies kunnen het werk van juridische professionals efficiënter maken of zelfs gedeeltelijk overnemen. Hoe moet je je daartoe verhouden? Wat zijn mogelijkheden van nieuwe technieken? En wat zijn hun beperkingen? In het Joint Legal Technologies Programma (JLTP) van de Open Universiteit en de Universiteit Leiden bouw je mee aan de brug tussen recht en tech. In dit multidisciplinaire onderwijsprogramma voor professionals reflecteer je op de (on) mogelijkheden van legal tech in je eigen werkveld. Ook raak je vertrouwd met belangrijke juridische, ethische en rechtsstatelijke vragen die technologie oproept. Nieuwe strategische en praktische inzichten uit het JLTP zullen je als juridische professional in staat stellen al tijdens de ontwerpfase van nieuwe technologie te adviseren over rechtvaardige, maatschappelijk verantwoorde digitalisering. Zo pak jij kansen voor jezelf en je organisatie en draag je bij aan het behoud van privacy, soevereiniteit en veiligheid in onze digitaliserende maatschappij. Stel jij jezelf centraal in hét vraagstuk van onze tijd? Schrijf je nu in! www.ou.nl/jltp Joint Legal Technologies Program start september 2023 →
MR. 3 2023 / 5 redactioneel Het wemelt in Nederland van de experimenten met laagdrempelige rechtspraak, zoals de spreekuurrechter, de overlegrechter, de buurtrechter, de regelrechter en de wijkrechter. Deze experimenten hebben met elkaar gemeen dat ze snel, goedkoop, oplossingsgericht, informeel en laagdrempelig willen zijn. En vooral ook dicht bij de burger, om de kloof tussen burgers en rechtspraak niet alleen geografisch maar ook mentaal te dichten. Die experimenten zijn door de Rechtspraak bedacht om, na de sluiting van een groot aantal rechtspraaklocaties, een handreiking te doen aan de rechtzoekenden. Sympathieke initiatieven in een tijd waarin veel burgers het vertrouwen in de instituties verliezen. Jammer alleen dat ze tot nu zo weinig zoden aan de dijk zetten. Want omdat meedoen tot voor kort alleen op vrijwillige basis kon, bleef het aantal deelnemers laag, soms zelfs onder de twintig. Mede daardoor kon een fatsoenlijke evaluatie inclusief vergelijking met een controlegroep niet van de grond komen. En leiden de experimenten een geïsoleerd bestaan, nutteloos voor de reguliere rechtspraak. Gelukkig is die vrijblijvendheid nu verleden tijd dankzij de Tijdelijke Experimentenwet Rechtspleging. Rechtbanken zijn voor het afwijken van standaardprocedures niet langer afhankelijk van de medewerking van partijen en advocaten. Rechters kunnen gewoon zeggen: “Dit zijn de regels, zo doen we het.” Het is goed dat een toetsingscommissie daarbij een oogje in het zeil houdt. Experimenteren mag alleen als op voorhand duidelijk is wat en hoe er wordt geëvalueerd. Ook moet de rechtsbescherming van de burger gewaarborgd zijn en moeten er voldoende mogelijkheden bestaan om bezwaar te maken. Nu is de Rechtspraak aan zet. Er moet een plan komen voor een grootschalig experiment, dat niet afhankelijk is van het enthousiasme van individuele rechters, en dat lang genoeg duurt om serieuze aantallen deelnemers aan te trekken. Daarna stevig evalueren en, zo nodig met aanpassingen, uitrollen over de hele rechtspraak. Dat is hard nodig, omdat uit veel recente onderzoeken blijkt dat vooral de mensen aan de onderkant van de samenleving een grote afstand voelen tot het recht, terwijl zij het recht juist het hardst nodig hebben. Het is belangrijk dat de Rechtspraak nu haast maakt. Het speelkwartier is voorbij. Het speelkwartier is voorbij Mr. is hét onafhankelijk magazine voor juristen. Het bericht, belicht en becommentarieert actuele zaken in de juridische wereld. De oplage van Mr. is 20.000; het blad verschijnt zes keer per jaar. Mr. heeft een website, www.mr-online.nl, en kent ook een wekelijkse nieuwsbrief. Informatie over Informatie over abonnementen en adreswijzigingen: zie verderop onder Abonnementen en Adreswijzigingen. Redactieadres Donkere Spaarne 14 rd, 2011 JG Haarlem mail: redactie@mr-magazine.nl Redactie Michiel van Kleef (managing editor), mr. drs. Michel Knapen (nieuwsredacteur), mr. Sam Maasbommel (nieuws- redacteur), mr. Karen Rijlaarsdam (eindredacteur), drs. Christa Rompas (bureauredacteur) Vaste medewerkers mr. Jurjen Boorsma (Arrest van de maand), mr. Alieke Bruins, mr. Peter Louwerse, drs. Michiel Rohlof (Dealmakers), mr. Wouter Rohlof, mr. Henriette van Wermeskerken Fotografie Chantal Ariëns, Chris van Houts, Geert Snoeijer Website www.mr-online.nl Webmeester Richard de Vries mail: webmeester@mr-magazine.nl Uitgeverij Uitgeverij Mr. BV Paul Krugerkade 45A, 2021 BN Haarlem Charley Beerman (publisher) mail: beerman@mr-magazine.nl Ontwerp & vormgeving colorscan bv, www.colorscan.nl Drukwerkinkoop en productiebegeleiding RVV/Grafisch, Almere Media-advies Bas van Wooning, 023 – 711 3200 mail: vanwooning@mr-magazine.nl Abonnementen Abonnementen zijn gratis voor juristen die als zodanig werkzaam zijn en voor wo-rechtenstudenten. Voor anderen: jaarabonnement € 124,50. Meer informatie: www.mr-online.nl/abonneren/ Adreswijzigingen Adreswijzigingen alleen per e-mail en onder vermelding van abonneenummer (zie adresdrager) via abonnementen@ mr-magazine.nl Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvoudigd. ISSN 1388-3372 Copyright Uitgeverij Mr. BV 2023 MICHIEL VAN KLEEF managing editor (vankleef@mr-magazine.nl)
Als jurist wil je het verschil maken. Voor je cliënt, voor je bedrijf, voor de samenleving. Natuurlijk moet je kennis dan up-to-date zijn. Maar er is meer. Scherpe juristen zijn in staat om verder te denken en vanuit verschillende perspectieven naar dezelfde zaak te kijken. Daarom nodigen onze docenten uit om kritisch door te vragen tot de kern en de essentie achter de actualiteit te doorgronden. Zo krijg je grip op de zaak en loop je steeds voorop als expert in je vakgebied. Dat maakt een wereld van verschil. Ga naar cpo.nl/maakhetverschil en lees hoe CPO-docent Birgit Snijder-Kuipers het verschil maakt. De universitaire opleider voor scherpe juristen Onderdeel van de Radboud Universiteit De nieuwste wetenschappelijke inzichten Praktijkgericht en actueel Topdocenten met een frisse blik Interactieve onderwijsmethode Voor een succesvolle rechtspraktijk Hoe maak je het verschil?
MR. 3 2023 / 7 mr. 3 2023 Interview Marjolein Dieperink 22 Te weinig, niet goed genoeg en te langzaam – zo hangt de vlag erbij voor klimaatwetgeving. Een gedeelde juridische visie op enkele centrale thema’s op het gebied van energietransitie en klimaatverandering ontbreekt nog. Die visie ontwikkelen en klimaatregelgeving versnellen, is de inzet van hoogleraar en advocaat Marjolein Dieperink (Vrije Universiteit/AKD). Legal tech 30 De snelle opmars van ChatGPT noopt de juridische sector tot zelfreflectie. Welke implicaties heeft dergelijke artificiële intelligentie (AI) voor juridische dienstverlening, de legaltechmarkt en universiteiten? Mr. sprak erover met Lexxyn Groep, Van Benthem & Keulen, businessstrateeg en legal coach Marloes Kuipers en hoogleraar Evert Stamhuis. Muraal 49 Naar verluidt is het een van de meest gefotografeerde kantoorpanden van Nederland: L’Arc en Ciel in Deventer. Infense Advocaten houdt sinds een paar jaar kantoor op de vijfde verdieping van deze blikvanger. JUNI Civiele bevoegdheden OM Het Openbaar Ministerie doet niet alleen strafzaken, maar heeft ook civiele bevoegdheden. Verreweg de meeste civiele OM-zaken hebben te maken met toezicht op stichtingen. 42 22 37 Nieuws 8 KORTE BERICHTEN, over onder meer juristen in de Eerste Kamer, denkfouten van advocaten & ChatGPT, wijkrechtspraak en het album Rappende Raadsman 12 MEESTERS VAN DE WEEK 14 BETER WERK, met onder meer personalia en de overstappers van de week Column 29 ARREST VAN DE MAAND Geen mietjes in Mokum Rubrieken 19 SNELRECHT Actualiteiten op vele rechtsgebieden 37 IK EN MIJN CLIËNT Martijn van de Hel (Maverick Advocaten) en Jozien Snijders (Parnassia Groep) 40 DEALMAKERS Deals van de afgelopen maand Subsidiair 53 NACHTKASTJE Wat leest Ludger de Bruijn (Adfiz)? 55 LEZEN recensenten Derk Venema (Open Universiteit) en Willem F. Korthals Altes 58 NETWERKEN Borrel jaarvergadering VAR “Een eenduidige juridische visie is nodig om klimaatdoelen te halen” MARJOLEIN DIEPERINK 2023
8 / Mr. 3 2023 nieuws BIJNA EEN KWART NIEUWE EERSTE KAMERLEDEN IS JURIST ler in Tweede en Eerste Kamer) en Fatimazhra Belhirch, CEO van de Stichting voor Vluchteling-Studenten. De CDA-fractie kent met bestuurder in de zorgsector Janny Bakker-Klein, bestuursrechtadvocaat en AKD-partner Hugo Doornhof en voormalig Tweede Kamerlid Madeleine van Toorenburg drie meesters. STAATSRECHTELIJK GEWETEN Nog een bestuursrechtadvocaat treffen we aan bij de Partij voor de Dieren in de persoon van Peter Nicolaï, die eerder doceerde aan de Universiteit van Amsterdam en de Open Universiteit. De PVV-fractie heeft Ilse Bezaan, vroeger bedrijfsjurist, in haar gelederen. SP’er Rik Janssen is duaal promovendus aan de Universiteit Leiden; bij JA21 versterkt de Hilversumse advocaat, mediator en bestuurder Karin van Bijsterveld de gelederen. De nummer twee in de fractie van de ChristenUnie Hendrik-Jan Talsma is officier van justitie bij het landelijk parket van het OM. Tot slot wist het ‘staatsrechtelijk geweten’ van het parlement, de SGP, een restzetel veilig te stellen voor zittend senator en jurist Diederik van Dijk, die tevens directeur is van een anti-abortusvereniging. Forum voor Democratie en Volt vaardigen geen juristen af in de senaat, net als de eenmansfracties 50PLUS en OPNL (de gezamenlijke lijst voor onafhankelijke provinciale partijen). (SM) Achttien meesters in de rechten hebben zitting in de nieuwe Eerste Kamer. Het aandeel juristen is er net iets hoger dan in de Tweede Kamer, zo blijkt uit een telling van Mr. Relatief de meesten zitten bij ‘rechterspartij’ D66; grote nieuwkomer BBB komt met twee gewezen magistraten. Voor zover Mr. kon nagaan, hebben achttien van de vijfenzeventig leden een universitaire graad in de rechten. Dat is 24 procent. Criterium bij het juristen turven was het hebben van een beschermde academische titel – mr. of LLM (master of laws). Senatoren die bijvoorbeeld ooit een kandidaatsexamen rechten behaalde, zoals oudgedienden Tiny Kox (SP) en Tineke Huizinga (CU) in de jaren zeventig en tachtig, zijn niet meegeteld. EEUWENLANG DOMINANT Het percentage juristen in Huis Huguetan aan het Lange Voorhout (het voormalige onderkomen van de Hoge Raad, waar de Eerste Kamer tijdens de renovatie van het Binnenhof zetelt) is daarmee hoger dan dat in de Tweede Kamer. Uit een inventarisatie van Mr. na de verkiezingen van 2021 bleek dat 25 van de toen gekozen 150 leden daar een juridische achtergrond hadden. Die nog geen zeventien procent staat in schril contrast met de verhoudingen rond het begin van de twintigste eeuw, toen ongeveer de helft jurist was, vertelde hoogleraar parlementaire geschiedenis Bert van den Braak destijds. Voor de Eerste Kamer gold hetzelfde. Juristen domineerden eeuwenlang de Nederlandse politiek. De rechtenstudie was dé bestuurlijke opleiding voor de politieke elite in de Republiek der Verenigde Nederlanden (de voorloper van het huidige Koninkrijk), en dat bleef nog lang daarna gelden. WEINIG JURISTEN BIJ BBB De BBB schuift in haar fractie van zestien leden – die vooral moeten toezien op wetgevingskwaliteit – relatief weinig juristen naar voren, maar levert wel twee gewezen magistraten. Robert Croll was voorheen rechter en president van de rechtbanken Arnhem en Zwolle-Lelystad. In het verleden was hij actief lid van het CDA. Een andere opvallende naam is die van voormalig officier van justitie Henk Marquart Scholtz. Ook hij was eerder verbonden aan een andere partij: namens Forum voor Democratie werd hij in 2019 statenlid in Groningen. Twee jaar later scheidde hij zich af en ging verder als eenmansfractie Ons Groningen. “Forum had helemaal geen provinciaal programma”, zei hij eerder dit jaar daarover in de Volkskrant. De op-een-na-grootste fractie wordt gevormd door volksvertegenwoordigers van twee partijen, GroenLinks en de Partij van de Arbeid. Daaronder maar liefst twee ex-rechters: voormalig media-advocaat en straf- en jeugdstrafrechter Gala Veldhoen (GL) en oudrechter en Tweede Kamerlid Jeroen Recourt (PvdA). Onlangs luidden deze senatoren nog gezamenlijk in NRC de noodklok over de wijze waarop de rechtsstaat vaak het onderspit delft tegen politieke belangen. Namens de PvdA werd ook Artie Ramsodit gekozen. Zij studeerde rechten in Amsterdam, promoveerde in Utrecht en is tegenwoordig onder meer lid van verscheidene raden van toezicht en commissarissen. De VVD moet het hebben van één meester in de rechten: Rian Vogels. Zij was voorzitter van de Integriteitskamer Sint Maarten en senior rechter bij verschillende rechtbanken. D66 is relatief gezien de hofleverancier van juristen in de Eerste Kamer. De vijfkoppige fractie telt drie meesters: docent en onderzoeker Willemijn Aerdts (Universiteit Leiden), voormalig advocaat en rechter te Alkmaar Boris Dittrich (met vele dienstjaren op de telFOTO: KARIN BORGHOUTS, HAPPEL CORNELISSE VERHOEVEN ARCHITECTEN
MR. 3 2023 / 9 Ga voor actueel juridisch nieuws en uitgebreidere versies van deze berichten naar www.mr-online.nl nieuws Denkfouten van advocaten kunnen leiden tot allerlei risico’s. ChatGPT zal daar best een slim antwoord op hebben, vermoedde advocaat Mark van Weeren (Blenheim). Hij zette de chat- robot aan het werk. Tunnelvisie, wishful thinking, egocentrische vooringenomenheid, planningsfouten. Welke risico’s lopen advocaten en hun klanten bij deze fouten? En hoe kunnen ze worden geminimaliseerd? Dergelijke denkfouten kunnen, aldus de chatrobot, leiden tot foutieve beslissingen, slechte communicatie, vertraging van de zaak, kostenoverschrijding en een slechte reputatie, wat weer kan leiden tot minder inkomsten. “Om deze risico’s te minimaliseren, is het belangrijk dat advocaten en hun cliënten zich bewust zijn van de verschillende soorten denkfouten en manieren vinden om deze te vermijden. Het is ook belangrijk om open te communiceren en te overleggen met elkaar en om altijd te streven naar de beste uitkomst voor de zaak en de cliënt”, is het antwoord van ChatGPT. Wishful thinking kunnen advocaten tegengaan “door realistisch en objectief te blijven”, tunnelvisie door “open te staan voor nieuwe informatie en perspectieven”. Ze moeten dan “bereid zijn om hun hypothese en overtuigingen te heroverwegen naarmate meer bewijsmateriaal aan het licht komt.” Ook geeft de chatrobot antwoorden op de vraag hoe planningsfouten, sunk cost fallacy (verzonken kosten, vastzitten in een zaak die niet langer de moeite waard is om te verdedigen), egocentric bias (egocentrische vooringenomenheid, advocaten beschouwen hun eigen perspectief en standpunt als de enige juiste en relevante), cognitieve dissonantie, selection bias en extension neglect kunnen worden aangepakt. OPPERVLAKKIG Van Weeren zegt over de antwoorden van ChatGPT: “De reactie is redelijk algemeen, maar wel informatief. Antwoorden zijn voorspelbaar, de onderbouwing is oppervlakkig. Echte diepgang ontbreekt in de teksten.” Hij denkt wel dat ChatGPT als tool in de dagelijkse advocatenpraktijk kan worden gebruikt. “Het zou de productiviteit van advocaten ten goede kunnen komen.” (MK) CHATGPT KAN DENKFOUTEN VAN ADVOCATEN INPERKEN KRITIEK OP ONDERZOEKEN RECHTSPRAAK-OM-DE-HOEK Prima dat er experimenten worden gehouden met laagdrempelige rechtspraak, maar het onderzoek naar de bruikbaarheid van deze vormen van rechtspraak moet beter. Dat zei hoogleraar bestuurskunde Bert Marseille (Rijksuniversiteit Groningen) tijdens het symposium Rechtsstaat en Wijkrechtspraak op 1 juni. Sinds de Rechtspraak in 2016 de Maatschappelijk Effectieve Rechtspraak omarmde, hebben veel gerechten een vorm van toegankelijke rechtspraak opgetuigd, zoals de overlegrechter (Overijssel), de buurtrechter (Rotterdam, Eindhoven en Den Haag) en de wijkrechter (Amsterdam). Ze willen snel, goedkoop, oplossingsgericht, laagdrempelig en dichtbij zijn. Volgens Marseille is er te weinig bekend over de resultaten van wijkrechtspraak. Aan de onderzoeken naar de effecten van laagdrempelige projecten mankeert nogal wat. “De kern van goed wetenschappelijk onderzoek naar een experiment is dat je de experimentele groep vergelijkt met een controlegroep”, betoogde Marseille. In dit geval dus niet alleen onderzoeken wat de wijkrechtspraak oplevert, maar ook kijken of die het beter doet dan de reguliere rechtspraak. “En dat laatste is niet gedaan.” Een tweede kritiekpunt op de onderzoeken is dat evenmin is onderzocht hoe de rechtzoekenden de rechtspraak-om-de-hoek ervaren. “Of experimenten kunnen bijdragen aan verbetering van de reguliere rechtspraak, weten we het niet”, concludeerde Marseille. Misschien wordt hij op zijn wenken bediend: de wijkrechtbank in de Venserpolder in Amsterdam is aan het verkennen of de door hem bepleite onderzoeksmethode kan worden toegepast, zo bleek tijdens het symposium. AFSTAND TOT HET RECHT Volgens hoogleraar rechtspleging Eddy Bauw (Universiteit Utrecht) ervaren burgers aan de onderkant van de samenleving een flinke afstand tot het recht: procederen is duur en tijdrovend, het ingewikkelde taalgebruik werpt een drempel op en door het sluiten van kantongerechten is ook de geografische afstand groter geworden. Daar komt bij dat de burger de afgelopen jaren steeds minder vertrouwen in de overheid heeft gekregen. De Toeslagenaffaire, de afwikkeling van de aardbevingsschade in Groningen en de vele crises (zoals de woningcrisis en de asielcrisis) hebben daaraan bijgedragen. “Misschien kan de wijkrechtbank een verbinding creëren tussen de burgers en de overheid”, aldus Bauw. (PL) Een door de AI-tool Midjourney op verzoek van Mark van Weeren gemaakte afbeelding van advocaten.
Zoekt u een betrouwbare partner voor de opleidingsvraagstukken van uw kantoor? Waarbij uw medewerkers voordelig cursussen en webinars kunnen volgen? Dan is het CPO Kantoorabonnement interessant: een bundel van 50 PO-punten waarmee uw medewerkers cursussen en webinars kunnen kiezen uit ons uitgebreide aanbod. Een ideale manier om de juridische expertise in uw organisatie naar een hoger niveau te brengen. Meer info en aanmelden: cpo.nl/kantoorabonnement Het CPO Kantoorabonnement Investeer in de professionalisering van uw medewerkers De voordelen van het kantoorabonnement: Samenwerking met een professionele opleidingspartner Eén vast aanspreekpunt waarmee u alle opleidingsvragen bespreekt Geen gedoe: 1 factuur voor alle cursussen en webinars van alle deelnemers Periodiek advies en updates van uw contactpersoon Uw medewerkers kiezen uit ons uitgebreide aanbod van cursussen én webinars Voordeliger dan cursussen ‘los’ inkopen Inclusief gratis deelname aan het jaarlijkse CPO-congres
MR. 3 2023 / 11 nieuws De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie heeft samen met Steffie.nl twee modules gemaakt voor mensen die behoefte hebben aan uitleg over notariële aangelegenheden in eenvoudige taal. “Hallo! Op deze website vertel ik meer over hoe een erfenis werkt. Ik leg uit naar wie jouw geld en spullen gaan als je dood bent. En ik leg uit hoe je met een testament zelf kan bepalen naar wie jouw geld en spullen gaan.” Zo kondigt Steffie (“Ik ben Steffie en ik leg moeilijke dingen op een makkelijke manier uit”) de twee notariële modules aan. JURIDISCH JARGON De vaak lange, complexe zinnen vol jargon over juridische aangelegenheden van notarissen zijn niet voor iedereen even begrijpelijk. Bijvoorbeeld voor mensen die beperkt de Nederlandse taal spreken, laaggeletterden en mensen met een licht verstandelijke beperking. Om hen te helpen heeft de KNB samen met Steffie.nl én ervaringsdeskundigen met een verstandelijke beperking twee uitlegmodules gemaakt. In eenvoudige taal én beeld wordt in de ene module uitgelegd wie erfgenamen zijn, in de andere wat een testament is. Naast de online uitleg kunnen geïnteresseerden ook een folder downloaden. Het project maakt deel uit van het KNB-programma ‘Toegang tot het (notariële) recht voor iedereen’. (KR) Voormalig minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus is per 1 juni benoemd tot hoogleraar Rechtsstaat, Samenleving en Rechtspraktijk aan de Erasmus Universiteit. De leerstoel, die geheel wordt bekostigd en gefaciliteerd door de universiteit, betreft een deeltijdaanstelling en staat los van Grapperhaus’ functie als topman bij Deloitte Legal. CDA’er Grapperhaus was tussen 2017 en 2022 minister in het kabinet Rutte II. Daarvoor was hij partner bij Allen & Overy, hoogleraar Europees arbeidsrecht in Maastricht en tien jaar kroonlid van de Sociaal-Economische Raad. Grapperhaus zal aan de Erasmus meedraaien in zowel bachelor en master, waarbij de wisselwerking tussen rechtsstaat en samenleving een hoofdmotief vormt. Hij krijgt een belangrijke rol in de masteropleiding Toga aan de Maas, waarin de rol centraal staat van togadragers in een democratische rechtsstaat en de sociaaleconomische context. In het kader van de leerstoel wordt onderzoek gedaan naar waar de rechtsstaat in Nederland vastloopt en schuurt en hoe dit kan worden voorkomen. Onderwerpen die aan bod komen zijn de controlerende functie van de journalistiek, bedreiging van togadragers en de spanning tussen beleid en uitvoering (Toeslagenaffaire). STEFFIE LEGT TESTAMENT UIT GRAPPERHAUS BENOEMD TOT HOOGLERAAR RAPPENDE ZUIDASADVOCAAT BRENGT DEBUUTALBUM UIT nog lang niet op, want terwijl Rappende Raadsman net uit is, wordt al gezinspeeld op een vervolgplaat. (SM) Met de single ‘Typen’ verblufte Marinus Prakke alias MC Prak$ vorig jaar zowel de juridische wereld als de rapscene: de bijbehorende videoclip is inmiddels bijna 30.000 keer bekeken op YouTube. Nu is er het studioalbum ‘Rappende Raadsman’. MC Prak$ stort liefst dertien nieuwe klappers in één keer over het publiek uit. Op het album Rappende Raadsman (in zijn geheel te beluisteren op Spotify) weet de rechtsgeleerde ritmerijmer opnieuw precies de essentie te vatten van het leven in de rat race van de commerciële advocatuur. Zoals in Zuidas Flows: “Johannes Vermeer, elke penstreek is secuur. Net weer een adviesje uitgestuurd – het was net literatuur”. HAVER IN KOFFIES Een gangsterrapper kun je hem niet noemen, met zijn nette pak en meer-dan-9-tot-5-baan bij de afdeling Competition & Regulatory van ‘LoLo’ Loyens & Loeff. Maar Prakke weet het leven aan de Zuidas als geen ander te vertalen naar het hiphopidioom: “Ben niet met die dealers en rovers maar met die yuppen en kakkers. Met die schaamteloze stedelijke types in pakken of juist in oversized kloffies, drinken haver in koffies.” De thematiek op de elpee betreft niet alleen het advocatenbestaan. De tijdsgeest wordt ook in bredere zin verwoord in nummers zoals Young & Urban Dingen, Nederlandse Bond 2 (“Ik spaar en invest; behoud me van het gooien met mest”) Knowledge is the Motivation, en natuurlijk Typen. Daarbij worden de grote metaforen niet geschuwd: “Het leven is soms net een frikandelletje, je maakt ‘m zelf speciaal. Dus hang de slingers op – weet niet of ik morgen haal.” De teksten van MC Prak$ werden door producer Robin ‘Robijntje’ den Boer (in het dagelijks leven promoverend arts te Utrecht) van muziek voorzien. De inspiratie van de heren is Hoes van het album ‘Rappende Raadsman’
12 / Mr. 3 2023 Dit is een selectie van de uitspraken die de meesters van de week deden op www.mr-online.nl. MEESTERS VAN DE WEEK meesters van de week ken echter meer dan angst voor klachten of claims. Ook het anders handelen door ‘druk van patiënten’ geldt in sommige onderzoeken bijvoorbeeld als defensief. Ik heb nog geen onderzoek gezien dat kan onderbouwen dat defensief gedrag uit angst voor een juridische aansprakelijkstelling in Nederland op zo’n grote schaal voorkomt als wel eens wordt gesuggereerd.” 1 MEI GLENDA RAAP Glenda Raap (Cleerdin & Hamer) is gekozen tot voorzitter van de Nederlandse vereniging van Familie- en erfrecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS). U wilt met de VFAS meer aandacht gaan geven aan interdisciplinaire samenwerking lazen we. Wat bedoelt u daar precies mee? “Omdat het familierecht zo omvangrijk is en veel complexer is geworden, is het in sommige zaken verstandig 10 APRIL INGRID LEIJTEN Ingrid Leijten, hoogleraar constitutioneel recht aan Tilburg University, sprak haar oratie ‘Grondrechten, grondvertrouwen en de relationele constitutie’ uit. U pleit voor versterking van ons ‘constitutionele bewustzijn’. Is dat in andere landen beter ontwikkeld? “Er zijn zeker landen met een sterkere constitutionele cultuur, denk bijvoorbeeld aan de Verenigde Staten. Maar bewustzijn gaat niet zozeer over het kunnen opdreunen van de preambule van de Grondwet, of het dwepen met het Second Amendment. Het gaat vooral om begrip van de ideeën die achter de verschillende bepalingen schuilgaan, zoals het belang van een wettelijke basis voor overheidshandelen, van minderheidsbelangen en van ‘tegenmacht’ door de rechter.” 17 APRIL MAARTEN TROMP Advocaat Maarten Tromp stond in 2007 in een letselschadezaak de vrouw bij die door zilverruggorilla Bokito levensgevaarlijk werd verwond in Diergaarde Blijdorp. Onlangs overleed Bokito op 27-jarige leeftijd. Wat maakte deze zaak voor u bijzonder? “De bizarre toedracht, de media-aandacht en de verwensingen op social media. Ik ben destijds ook diverse malen bedreigd. Als ik de claim niet zou intrekken, zou aangifte tegen mij worden gedaan. Allen die mij destijds persoonlijk hebben bedreigd heb ik een reactie gestuurd. Daarna is het altijd stil gebleven.” Hoe herinnert u zich Bokito? “Als een typische Rotterdammer: geen woorden maar daden! Maar ook als een bijzondere, ambtshalve mooie zaak. Een zaak die tot diverse nieuwe woorden heeft geleid, waarvan het woord ‘bokitoproof’ zelfs het woordenboek heeft gehaald. En natuurlijk zal ik hem herinneren als vreemde eend in de bijt van De Club van 27.” 24 APRIL SHOSHA WIZNITZER Shosha Wiznitzer (onderzoeker Raad voor de rechtspraak) kreeg de Goudsmitprijs van de Vereniging voor Gezondheidsrecht voor haar proefschrift ‘Defensieve dokters?’ Zijn artsen inderdaad ‘defensief’, in die zin dat zij hun gedrag aanpassen uit angst voor klachten of claims? “Het antwoord op deze vraag is genuanceerd. Onderzoek naar defensief gedrag in Nederland is schaars. Alle informatie bij elkaar genomen, kun je concluderen dat defensief gedrag in Nederland wel lijkt voor te komen. ‘Defensief’ is in sommige onderzoeIngrid Leijten Maarten Tromp Shosha Wiznitzer Glenda Raap Sjoerd Lopik Ben Schaafsma Joost van der Helm
MR. 3 2023 / 13 KENT U EEN POTENTIËLE MEESTER VAN DE WEEK? MAIL ONS! INFO@MR-MAGAZINE.NL meesters van de week om er bijvoorbeeld een financieel of fiscaal deskundige bij te betrekken. Het is belangrijk dat professionals elkaar weten te vinden, maar ook dat iedere professional op zijn eigen stoel zit en niet het werk probeert te doen dat eigenlijk beter door een andere deskundige gedaan zou kunnen worden. Vergelijk het met artsen: een huisarts weet wanneer hij moet doorverwijzen naar een specialist.” 8 MEI SJOERD LOPIK Sjoerd Lopik (Allen & Overy en buitenpromovendus Universiteit Leiden) sprak op het milieucongres ‘Groene gerechtigheid’. Wat hoopt u dat uw toehoorders in ieder geval hebben onthouden van uw lezing? “Ik hoop dat zij hebben meegekregen dat het milieustrafrecht een ontzettend boeiend rechtsgebied is, waarin op dit moment veel gebeurt. Zo krijgt de handhaving van milieuregels in veel landen een impuls, waaronder in Nederland. Verder zien we met greenwashing-onderzoeken een nieuw soort strafzaak die draait om de vraag hoe bedrijven moeten communiceren over hun duurzaamheidsbeleid. Ook zorgen wets- voorstellen voor ecocide er in allerlei landen voor dat vastgeroeste denkbeelden over het milieustrafrecht ter discussie staan. Hopelijk heb ik de deelnemers aan het congres voor deze ontwikkelingen geënthousiasmeerd.” 15 MEI BEN SCHAAFSMA Ben Schaafsma, juridisch adviseur bij de Centrale Raad van Beroep, schreef de thriller ‘Tunnelvisie’. De Centrale Raad van Beroep is gevestigd in het gerechtsgebouw in Utrecht, waar de moord in uw boek zich heeft afgespeeld. Bent u uw werkplek anders gaan bekijken toen u aan het schrijven was? “Ja, je ziet je werkplek in een heel ander licht. Ik kan het iedereen aanraden om een moordverhaal op het eigen werk te verzinnen. Al is het maar even in de pauze, het is erg ontspannend en leuk. Hoe komt de dader naar binnen en weer naar buiten? Hoe reageren de collega’s? Wat gebruik je als moordwapen?” Het slachtoffer wordt gevonden op de bureaustoel van een rechter. Heeft een bestaande rechter model gestaan voor deze mr. S.U.W. de Groot? “Nee, iedere overeenkomst met bestaande personen is toeval en daar blijf ik bij. Uit de reacties van lezers maak ik op dat zij wel overeenkomsten zien en dat maakt mij dan weer aan het twijfelen... Zou ik dan toch onbewust...? Uit frustratie door al dat ondersteunende werk...? Nee!” 22 MEI JOOST VAN DER HELM Joost van der Helm, raadsheer in het gerechtshof Den Haag, promoveerde aan de Universiteit Leiden op het proefschrift ‘Het rechterlijk bevel en verbod als remedie’. U zei in een interview dat u het schrijven van een arrest makkelijker vindt dan het schrijven van een proefschrift. Waarom is het een ‘makkelijk’ en het ander ‘moeilijk’? “Het is allebei moeilijk, maar een arrest is meestal overzichtelijker omdat partijen een min of meer afgebakend probleem voorleggen. Daarover moet dan een knoop worden doorgehakt. Bij een proefschrift moet je zelf bedenken waarover je gaat schrijven.” Wat is interessant aan een rechterlijk bevel of verbod, het onderwerp van uw studie? “Het is de praktijk van alledag, heel veel vorderingen zien eigenlijk op een bevel of verbod. Vaak staat dat niet met zoveel woorden in een vordering, maar komt het er wel op neer. Ik vond het vooral interessant uit te diepen wat de rol en de vrijheid van de rechter daarbij zijn. Bovendien geldt dat het bevel en verbod preventief werken, anders bijvoorbeeld dan schadevergoeding. Hun functie is om (verdere) schade te voorkomen.” 30 MEI ANJA KROEZE Interim bedrijfsjurist en toezichthouder Anja Kroeze begon onlangs in de Amsterdam Prinsenstraat de ‘Vintagedetective’, een winkel in tweedehands kleding en spullen. U houdt kantoor in uw winkel. Is het goed te combineren, juridische klussen doen terwijl de winkelbel rinkelt en klanten moeten worden geholpen? “Dat gaat eigenlijk heel goed en dat komt omdat het een klein winkeltje is. Klanten zijn meestal niet alleen, maar met meerderen, en vinden het fijner zelf te snuffelen dan dat ik ze op de huid ga zitten. Ik kan dus rustig (door)werken en nadenken doe ik altijd en overal. Verder maakt de Prinsenstraat deel uit van een heel leuk buurtje. Het was al meteen gezellig met mijn directe buren (kreeg direct allerlei verkooptips) en er is een goede doorstroom. En af en toe afleiding tussendoor is toch ook wel prettig. Dan krijg je vaak ineens de beste ideeën.” 5 JUNI WYBRAND VAN DER MEULEN Wybrand van der Meulen (Andersson Elffers Felix) promoveerde aan de Rijksuniversiteit Groningen op het proefschrift ‘De meldingsplicht gereguleerd’. Waarin schuilt de kracht van de meldingsplicht als reguleringsinstrument? “Het is een eenvoudig instrument waarmee bestuursorganen activiteiten kunnen controleren, zonder een tijdro- vende en formele vergunningprocedure te moeten doorlopen. In die eenvoud zit een bepaalde elegantie. Er hoeft eigenlijk niet heel veel meer geregeld te worden dan de verplichting om een activiteit vooraf bij een bestuursorgaan te melden.” Wie of wat is uw juridische bron van inspiratie? “De vele verraste opmerkingen van niet-juristen dat mijn promotieonderzoek toch best praktisch is. Dat geldt volgens mij voor al het juridisch onderzoek. Hoe diep je ook in juridische theorie duikt, uiteindelijk heeft het altijd te maken met iets waar mensen in het dagelijks leven tegenaan lopen. Wie denkt dat rechten theoretisch is, heeft het niet begrepen.” • Anja Kroeze Wybrand van der Meulen
PERSONALIA 1 13 7 19 2 14 8 20 4 16 10 22 6 18 12 24 3 15 9 21 5 17 11 23 14/ Mr. 3 2023 EMIEL JURJENS (19) is 1 april gestart als associate partner bij Prakken d’Oliveira in Amsterdam. Hij is afkomstig van Kennedy Van der Laan. Jurjens is gespecialiseerd in mediarecht, informatierecht en procederen over grondrechten. VALÉRIE VAN DEN BERG (20) is sinds 1 mei partner bij Pinsent Masons in Amsterdam. Ze komt van Baker McKenzie en is gespecialiseerd in litigation. LUCAS HOGELING (21) is sinds 1 mei partner bij VictimFirst Advocaten in Hoofddorp. Hij is afkomstig van Beer Advocaten. Hogeling is gespecialiseerd in letselschade met een focus op sportletsel. ELLINE SPIJKER (22) is ook op 1 mei begonnen als partner bij VictimFirst. Zij komt eveneens van Beer Advocaten en houdt zich bezig met letsel- en overlijdensschade. Oud-notaris PAUL KERCKHOFFS (23) is per 1 april begonnen als senior advisor bij Q.G.M in Amsterdam. Daarvoor was hij zelfstandig adviseur. Kerckhoffs is gespecialiseerd in real estate & energy. Op 6 april is SIEMKJE BATENBURG (24), toegevoegd notaris en partner bij Simmons & Simmons, benoemd tot notaris. Batenburg richt zich op de vastgoedpraktijk. PIETER VAN DER WOERD (1) is op 3 april begonnen bij AKD in Rotterdam. Daarvoor werkte hij bij NewGround Law. Van der Woerd is gespecialiseerd in bestuurs- en omgevingsrecht. FRANS MULLER (2) is per 1 juni begonnen als partner in de antitrust & competition-praktijkgroep van Baker McKenzie. Hij is afkomstig van Clifford Chance en is gespecialiseerd in complexe transacties met meerdere jurisdicties. CARLOS VAN STAVEREN (3) is gestart als counsel bij Bird & Bird. Hij komt van De Brauw Blackstone Westbroek en is gespecialiseerd in intellectueel eigendom. DIRK DE WAARD (4) is op 3 april begonnen als managing associate corporate en M&A bij Blenheim in Amsterdam. Daarvoor was hij advocaat bij Viotta. SUZANNE SILBERMANN (5) is per 1 mei aan de slag gegaan bij Blenheim Advocaten. Ze komt van BrandMR. Silbermann is gespecialiseerd in bestuursrecht. Arbeidsrechtadvocaat MYRTHE STEENHUIS (6) is per 1 april begonnen als advocaat, counsel en MfNregistermediator bij Boontje Advocaten & Mediators in Amsterdam. Ze is afkomstig van Valegis Advocaten. ADRIAAN VAN RINSUM (7) is 1 maart begonnen bij CORP. advocaten in Amsterdam. Hij was daarvoor werkzaam bij Warendorf Advocaten & Notarissen. Van Rinsum is gespecialiseerd in corporate & commercial litigation. RICK SANDERS (8) is op 8 mei begonnen als advocaat bij Finnius in Amsterdam. Daarvoor werkte hij als senior legal consultant in het FSI regulatory legal team bij Deloitte Legal. Sanders is gespecialiseerd in financieel toezichtrecht. NATHALIE GLOUDEMANS-VOOGD (9) is sinds 15 mei kantoordirecteur bij Finnius. Daarvoor was ze executive manager risk & compliance bij Clifford Chance. JOHANNY NICASTIA (10) is op 1 mei begonnen als advocaat bij Florent in Amsterdam. Hij is afkomstig van HBN Law & Tax. Nicastia is gespecialiseerd in corporate M&A. YVO DE VRIES (11) is sinds 1 juni partner bij Houthoff. Daarvoor werkte hij bij Allen & Overy. De Vries is gespecialiseerd in Europees en mededingingsrecht. Belastingadviseur EDWARD RIJNHOUT (12) is per 1 mei begonnen bij JSA Tax Consultancy in Rotterdam. Hij werkte bij bij NautaDutilh. Notaris ARIEF VAN RHEE (13) is begonnen als partner bij Lexence in Amsterdam. Daarvoor werkte hij bij NautaDutilh. Van Rhee is gespecialiseerd in vastgoedrecht. FRÉDÉRIQUE VOS (14) is van HJ Advocaten overgestapt naar Köster Advocaten in Haarlem. Vos is gespecialiseerd in faillissements- en ondernemingsrecht. Kandidaat-notaris ETIËNNE DIJKHORST (15) is 1 april begonnen als partner bij NewGround Law in Amsterdam. Hij werkte daarvoor bij De Brauw Blackstone Westbroek. Dijkhorst is gespecialiseerd in de vastgoedpraktijk. Arbeidsrechtadvocaat FLOOR HINTZEN (16) is per 15 mei overgestapt van Pallas Advocaten naar Pinsent Masons LLP in Amsterdam. Ondernemingsrechtadvocaat MENNO STOFFER (17) begint 1 juli als partner bij Pels Rijcken. Hij komt van De Brauw Blackstone Westbroek en houdt zich bezig met financieringen, transacties, (her)structureringen en insolventies. ALAIN DE JONGE (18) is 1 mei begonnen als partner bij Ploum Rotterdam Law Firm. Hij komt van Pels Rijcken en is gespecialiseerd in huurrecht en civiel vastgoedrecht. Wilt u een overstap voor de personaliarubriek melden? Dat kan via het aanmeldformulier op de site: www.mr-online.nl/meld-een-carriereswitch/
MR. 3 2023 / 15 Mr. overstappers In de rubriek Overstap van de week op onze site komt elke week een jurist aan het woord die een nieuwe baan heeft. Hieronder enkele uitspraken van de overstappers. De volledige interviews zijn te vinden op https://www.mr-online.nl/ mrs-van-de-week/overstapmr-van-de-week/. afkomstig van Saltrex, een online platform voor de wereldwijde verkoop van beschadigde en overbodige grondstoffen. “Ik heb eerder vijftien jaar lang in de advocatuur gewerkt. Ik wilde altijd al ondernemen en in 2016 heb ik besloten dat te gaan doen. De afgelopen jaren heb ik een aantal bedrijven opgezet, dat was fantastisch om te doen. Toch bleef de advocatuur trekken en dat deed mij uiteindelijk besluiten weer terug te keren.” ANDRIES POLKERMAN en SIMON POLKERMAN zijn sinds 1 maart 2023 als advocaat-counsel verbonden aan CMS. Ze zijn gespecialiseerd in commercial litigation en werkten hiervoor twaalf jaar bij De Brauw Blackstone Westbroek. We vroegen wat voor bijzonderheden ze als tweelingbroers meemaken in de advocatuur. “Dat er twee exemplaren van ons zijn, is niet altijd voor iedereen direct duidelijk. Zo werd Simon tijdens een cursus ooit eens onaangenaam verrast door een merkwaardige eerste kennismaking met een advocaatwederpartij van Andries, die dacht met hem nog een appeltje te schillen te hebben.” LORIJN KOOIJ is begonnen als advocaat bij HBN Law & Tax op Bonaire. DANIËL SEGBERT is overgestapt van Lexence Advocaten naar VANEPS op Curaçao. Hij is gespecialiseerd in vastgoedrecht en arbeidsrecht. “Als advocaat in de Cariben moet je niet alleen goed zijn in het recht, maar ook in het dansen op carnavalsmuziek. Grapje natuurlijk, maar er zit wel een kern van waarheid in. Het is hier iets informeler en er is meer ruimte voor persoonlijkheid en creativiteit in de manier waarop je je werk doet. Bovendien zijn de culturele verschillen en juridische systemen hier net anders dan in Nederland, wat het werk uitdagend en interessant maakt. Maar uiteindelijk gaat het zowel in Nederland als in de Cariben om het helpen van mensen en het oplossen van juridische problemen. Dat is waar het echt om draait in ons vak.” JUDICA KRIKKE is sinds 1 maart partner bij Kennedy Van der Laan. Ze houdt zich bezig met softwarelicenties, cloudsourcing en IT-transacties. Ze is afkomstig van Stibbe. “Ik ben nu samen met anderen verantwoordelijk voor een heel grote praktijk van twintig specialisten. Ik kijk enorm uit naar de samenwerking met zo’n grote groep en evenzeer naar het gezamenlijk leiderschap. Kennedy Van der Laan is wel wat meer gedigitaliseerd dan ik. Ik hou van wat stapels om me heen en dat vinden ze hier een tikje ouderwets. Op mijn oude kantoor krijgen ze de slappe lach van het idee dat ik zonder zou kunnen. Gelukkig zag ik hier inmiddels wel degelijk wat stapeltjes her en der.” GUUS WIFE is overgestapt van De Clercq Advocaten naar La Gro Geelkerken Advocaten in Leiden. Hij is gespecialiseerd in het arbeidsrecht. Zijn eerste ‘ontslag op staande voet’-zaak is de zaak die hem tot nu toe het meest is bijgebleven. “De vertegenwoordiger van het internationale bedrijf dat ik bijstond had ik voorafgaand aan de zitting alleen via Teams gesproken, aangezien zij in het Verenigd Koninkrijk woont. Ik was dan ook heel benieuwd (lees: gespannen) hoe de zitting zou verlopen. Het was immers toch de eerste ontmoeting in ‘real life’. Gelukkig verliep de zitting uitstekend en werden alle verzoeken van de werknemer in kwestie afgewezen. Al met al een mooi avontuur.” MICHAEL HAJDASINSKI versterkt als counsel de Transport & Trade-praktijk van AKD. Hij is gespecialiseerd op het gebied van commodities. Hajdasinski is BENOEMINGEN In de afgelopen periode hebben de volgende benoemingen plaats- gevonden: • PETER VAN GEMERT, partner bij Bird & Bird • WILFRED STEENBRUGGEN, partner bij Bird & Bird • DANIËLLE VAN BERKEL, partner bij DLA Piper • ROSALIE BRAND, partner bij Kennedy Van der Laan • MARLEEN WESSEL, partner bij Linklaters • GEORGIOS FASFALIS, managing associate bij Linklaters • DOUGLAS GIBBS, managing associate bij Linklaters • FRANS LAMBERT, managing associate bij Linklaters • KYRA VAN WERELD, managing associate bij Linklaters • CHRISTY WILS, managing associate bij Linklaters • JINNE VAN BELLE, partner bij NautaDutilh • WILLEM BIJVELD, partner bij NautaDutilh • JANNEKE DE GOEIJ-PRINS, partner bij NautaDutilh • ANKE HOLTLAND, counsel bij NautaDutilh • LISA SCHOENMAKERS, counsel bij NautaDutilh • BART WIJNSTEKERS, counsel bij NautaDutilh • ROBERT WOUDENBERG, counsel bij NautaDutilh • ANNEMARIE ELENBAAS- VAN DEN BERGE, partner bij Simmons & Simmons • MACHTELD HIEMSTRA, partner bij Simmons & Simmons • MANON BEIJERINCK- DEZENTJÉ, partner bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten Ze is gespecialiseerd in Finance law en verdiept zich nu in het civiel (proces)- recht. Kooij was hiervoor verbonden aan de Amsterdamse vestiging van HVG Law. “Bonaire is een klein eiland. Dit brengt mee dat je veel cliënten en wederpartijen ook tegenkomt op het strand en in de sportschool. Mijn grootste uitdaging wordt daarom, denk ik, het houden van een goede balans tussen werk en privé.” MATS REIJMAN is half april overgestapt van Defares naar Maverick Advocaten in Amsterdam. Hij houdt zich bezig met Europees en Nederlands mededingingsrecht en sectorspecifieke regulering. Als Reijman niet voor de advocatuur gekozen had, dan was er een goede kans geweest dat hij “een poging had gewaagd om binnen te komen bij het diplomatenklasje. Ik ben erg geïnteresseerd in (internationale) betrekkingen en studeerde zowel internationaal publiekrecht als Europees recht. Ik beschouwde het dan ook lang als de logische route om te solliciteren voor een functie bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Daarbij leek het mij een eervolle uitdaging op het internationale toneel de belangen van Nederland te beter werk
Groei jij met ons mee? Werken bij Gerrits & van Gulick Notarissen betekent uitdaging en verantwoordelijkheid. Ben je toe aan een nieuwe uitdaging en ben je op zoek naar een ambitieus full-service notariskantoor, met de allure van de stad en tegelijkertijd de gemoedelijkheid van de Brabantse Peel, dan maken we graag kennis met je. Scan QR-code en bekijk de vacature. Ervaren kandidaat-notaris/ jurist Ondernemingsrecht Werk samen met ons aan de juridische kennis van morgen Gemert | Uden | Deurne Wij zijn Aanvoerder van Ambitie en steunen Brabant Sport
MR. 3 2023 / 17 beter werk activiteiten Dé beroepsvereniging van bedrijfsjuristen organiseert komend najaar diverse bijeenkomsten voor haar leden: • 21 september: webinar Amerikaanse contracten, door Jochem Dousi en Alexander Logtenberg (Wijn & Stael Advocaten) • 28 september: bijeenkomst Web 3.1, door de Sectie Digitalisering in samenwerking met Baker McKenzie. Deze bijeenkomst is een vervolg op de bijeenkomst van 9 maart over web 3.0 (metaverse, NFT, crypto) en zal dieper ingaan op de juridische aspecten. • 10 oktober: NGB Extra bijeenkomst ESG, met Jacques Kröner en Sofie Nijhuis (Houthoff) • 9 november: NGB najaarsseminar, waar de resultaten van de Nationale Enquête Bedrijfsjuristen 2023 worden gepresenteerd Meer informatie, activiteiten & aanmelden (alleen voor leden): ngb.nl/agenda Lid worden? ngb.nl/word-lid SKILLS & CAPABILITIES: DOE ALS PICASSO, ZONDER JE AF EN MAAK METERS De afgelopen periode werden weer tal van nuttige tips over werk en wat daarmee samenhangt gedeeld in de rubriek Skills & Capabilities op www.mr-online.nl. Feedback, we hebben het er vaak over. We weten dat het belangrijk is, maar toch is het vaak moeilijk om het te krijgen en te geven. Waarom lukt het wel bij de één, maar niet bij de ander om feedback te geven of te ontvangen? Welke aspecten spelen hierbij een rol en hoe kun je stappen zetten om dit onder de knie te krijgen? Hoe feedback werkt, bespreekt trainer en coach Stefan Pieters (Carrière Buddy) in de serie ‘Alles over Feedback’. Na feedback geven gaat het deze keer over feedback ontvangen. Hoe is het? Ja druk! “Laten we allemaal lekker stoppen met bevestigend beantwoorden van de druk-vraag”, aldus Lara van Vliet (Archie Advisory). “Dan vergaat de wereld niet, creëren we niet onze eigen verplichting tot druk zijn en staan we allemaal een stuk relaxter in het leven. Stel de vraag ook zelf niet te pas en te onpas, anders hou je dit verknipte statussymbool in stand. Natuurlijk, soms zie je een collega overlopen en is het goed om hier even op door te vragen. En als je het écht altijd druk hebt, besef dan dat jij de enige bent die hier verandering in zult kunnen aanbrengen.” Lekker hands on, overal meteen op inspringen en daardoor continu uit je concentratie worden gehaald. Wat heeft dit voor gevolgen in de juridische praktijk, vraagt coach en vaardigheidstrainer Rüna Honig zich af. We kunnen ons daardoor niet meer goed concentreren op het deep work, het werk waarvoor we echt even moeten gaan zitten. Dit leidt tot productie- en kwaliteitsverlies en we krijgen er ook nog eens stress van. De oplossing volgens Honig is ‘Picasso’s Rule’: afzondering is noodzaak om iets te bereiken. Af en toe even uitpluggen en in full focus je werk doen, thuis, in een stilteruimte, met een koptelefoon op, ergens waar niemand je kan storen. Dan kun je echt even meters maken in dat dikke dossier en uiteindelijk een meesterwerk afleveren, zoals Picasso. Voor veel zelfstandige advocaten en juristen is de manier waarop opdrachten vergeven worden een soort black box. Marijn Rooijmans (WeLegalNetwork) schrijft dat hij zich kan voorstellen dat het frustrerend is als een opdracht aan je neus voorbijgaat zonder dat je er helemaal een vinger achter krijgt waarom hij niet naar jou gaat. In zijn blog probeert hij inzicht te geven in hoe het geven van opdrachten werkt, zodat je beter begrijpt waarom je soms wordt afgewezen, maar vooral ook zodat je er beter op in kunt spelen. mogen behartigen, en te wonen en werken in verschillende landen.” LOES DE VISSER is 3 april begonnen bij Van Doorne. Daarvoor werkte zij bij Clifford Chance en Lemstra Van der Korst. Zij is gespecialiseerd in corporate en commercial litigation. “Op mijn eerste werkdag heb ik met name introductietrainingen gehad. Zo maakte ik direct kennis met het bestuur en de toekomststrategie van kantoor en kreeg ik uitleg over de interne systemen. De dagen daarna ben ik vrijwel direct aan de slag gegaan en ben ik betrokken in een aantal interessante zaken.” ALEXANDRA WEIDNER is per 1 mei begonnen als advocaat bij BarentsKrans. Ze werkte hiervoor bij Van Doorne. Weidner is gespecialiseerd in commerciële contracten. Gevraagd naar een zaak die die haar goed is bijgebleven, luidt haar antwoord: “Ik stond in mijn eerste jaar als advocaat-stagiaire tegenover een ervaren advocaat die schermde met rechtspraak uit 1920/1930, die een foto van zichzelf op zijn faxpapier had en die ook meteen dreigde met een klacht. Dat was wel een pittige start, die veel indruk maakte. De zaak is overigens tot een goed einde gekomen.”
Hoog, ja. Hoogmoedig, nee. CMS is één van de grootste advocatenkantoren ter wereld met meer dan 70 vestigingen in ruim 40 landen. Je vindt ons in een van de hoge torens aan de Zuidas, maar hoogmoedig zal niemand ons noemen. Ons kantoor is, hoe groot ook, altijd nuchter gebleven want we weten wat ons te doen staat: onze cliënten helpen, met veelal complexe vraagstukken. We kennen hun markten en staan hen als sparringpartner op beslissende momenten terzijde. Werk je als ambitieuze en scherpzinnige advocaat graag in een omgeving waarin topprestaties voor je opdrachtgevers belangrijker zijn dan prestige? Kijk op cms.law. cms.law
MR. 3 2023 / 19 SNELRECHT snelrecht Snel op de hoogte zijn van actuele ontwikkelingen in het recht? Ook daarvoor kunt u in Mr. terecht. In de rubriek Snelrecht belichten vooraanstaande juristen periodiek de ontwikkelingen op hun rechtsgebied. Hier samenvattingen van de bijdragen die de afgelopen tijd op de site verschenen. De uitgebreide versies én nieuwe bijdragen kunt u vinden op www.mr-online.nl/overzicht-snelrecht/ STRAFRECHT Het ondervragingsrecht van belastende getuigen is een fundamenteel recht op basis van artikel 6 EVRM, wat mede blijkt uit een aantal door het Europese Hof voor de Rechten van de mens geconstateerde schendingen. Toch krijgt de verdediging het verwijt dat zij dat ondervragingsrecht enkel aangrijpt als vertragingstactiek, schrijft Patrick van der Meij (Cleerdin & Hamer/ Universiteit Leiden). TUCHTRECHT De Beleidsregel Toezicht Wwft voor advocaten lijkt niet helemaal uitgekristalliseerd te zijn, stellen Suzanne Hendrickx (Advius) en Bas Martens (Delissen Martens). Kleine advocatenkantoren die veel Wwft-zaken doen hoeven geen compliance- en auditfunctie te hebben. Ieder kantoor met tenminste één Wwft-zaak moet zijn medewerkers VOG’s laten opvragen. Zijn afwijkingen nog mogelijk? ONDERNEMINGSRECHT Chris van Oostrum (Universiteit Leiden) gaat in op het voorstel van de Europese Commissie voor een Green Claims Directive. Dit richtlijnvoorstel beschermt consumenten tegen misleidende groene claims en labels.De conclusie van Van Oostrum: “Het is de Commissie ernst om greenwashing te bestrijden. Wanneer het Europese wetgevingstraject succesvol is doorlopen, zal deze richtlijn het nodige van ondernemingen vragen. Het devies is daarom: if you talk the green talk, you better walk the green walk.” In de lagere rechtspraak en de literatuur werd al langer aangenomen dat het voor het aanmerken van iemand als feitelijk beleidsbepaler als bedoeld in artikel 2:138/248 lid 7 BW voldoende is dat de formele bestuurder(s) diens optreden hebben gedoogd. Of zij ook feitelijk terzijde zijn gesteld – wat dit ook moge inhouden – is van minder gewicht. De Hoge Raad heeft dat ruime standpunt nu onderschreven, aldus Steef Bartman (Bartman Company Law/Universiteit Maastricht) naar aanleiding van een recente uitspraak. FINANCEEL-ECONOMISCH STRAFRECHT Als een bank verneemt dat een klant verdacht wordt van een financieel-economisch feit, zal hij de klantrelatie willen beëindigen om eigen risico met betrekking tot reputatieschade of risico’s voor eigen strafbaarheid te vermijden. De enkele verdenking van betrokkenheid bij een strafbaar feit van de klant biedt hier echter niet voldoende grondslag voor, schrijft Sabine Pijl (Cleerdin & Hamer Advocaten) naar aanleiding van een vonnis van de rechtbank Amsterdam. MEDEDINGINGSRECHT Martijn van de Hel (Maverick Advocaten) schrijft over het oordeel van het Hof van Justitie dat een nationale mededingingsautoriteit een fusie of overname die niet onder het Europese of nationale concentratietoezicht valt, achteraf als misbruik van economische machtspositie kan kwalificeren. “Mededingingsautoriteiten hebben hiermee een extra middel om transacties te verbieden die de concurrentie beperken.” FINANCIEEL RECHT De risico’s en gevolgen van un- bankability worden meer en meer door rechters onder ogen gezien. Het uitbannen van contant geld en de tendens bij banken hun risico’s uit te sluiten in plaats van te beheersen, krijgen ook in de jurisprudentie terecht steeds meer aandacht, aldus William Schonewille (BarentsKrans) naar aanleiding van een arrest van het gerechtshof Amsterdam. Het hof oordeelt dat omdat er geen acuut en onacceptabel gevaar bestaat voor illegale (witwas) activiteiten, een rekening-
www.mr-online.nlRkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=