Op 22 november vierde de Stichting Beroepsopleiding Bedrijfsjuristen (SBB) het zesde lustrum. Dit gebeurde met een NGB Congres in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Prof. mr. Erik Vermeulen (Signify en Tilburg University), mr. Bas de Wit (AFM) en mr. Axel Arnbak (De Brauw Blackstone Westbroek en FD) belichtten digitale ontwikkelingen. Zij lieten nieuwe mogelijkheden zien en nieuwe gevaren, die daarbij horen. Niet in de toekomst, maar nu.
In zijn openingswoord memoreerde Jasper Spanbroek, voorzitter van het SBB-bestuur en General Counsel & Company Secretary bij KPN, dat het internet pas rond 1993 echt voor het publiek ontsloten werd en dat de mobiele telefoon rond de eeuwwisseling gemeengoed werd. ‘Helpt digitalisering ons te focussen op onze kerntaak, of moeten we vrezen voor ons beroep? Een uitdagende vraag’, aldus Spanbroek.
Legal Tech
Erik Vermeulen, senior legal counsel bij Signify (voormalig Philips Lighting BV), hoogleraar aan de Tilburg University en hoofddocent en bestuurslid bij SBB, stelde vast dat bedrijfsjuristen nog absoluut niet klaar zijn voor de digitale toekomst. ‘In tests wint Artificial Intelligence, AI, van de bedrijfsjurist op alle fronten. Dan moet het wel om een goed getraind, en daardoor slim gemaakt systeem gaan.’ Vermeulen schetste de nieuwe orde in het bedrijfsleven. Waren vroeger de banken en oliemaatschappijen de grootste bedrijven ter wereld, nu zijn dat de bedrijven die data en data analytics gebruiken. ‘Data wordt de nieuwe olie, en data analytics wordt het nieuwe geld’.
Juristen moeten een digitale mindset ontwikkelen, zei Vermeulen. Elke bedrijfsjurist moet weten wat blockchain, smart contract en AI is. En dus ook wanneer een blockchain niet nodig is, maar een excelbestand volstaat. Vermeulen: ‘De bedrijfsjurist van de toekomst zal samenwerken met techneuten. De hoodies komen bij de stropdassen aan tafel.’
Zorgplicht
Mr. Bas de Wit, hoofd juridische zaken bij AFM, besprak de zorgplicht bij digitale dienstverlening van financiële producten aan consumenten en beleggers. Dienstverlening is geïndividualiseerd, versneld en versimpeld, denk aan apps, en 24/7 beschikbaar. Daarmee biedt digitalisering nieuwe manieren om consumenten en beleggers te verleiden bij het aanbieden van financiële diensten en producten. Meer dan ooit kan aandacht worden getrokken en gedrag worden geconditioneerd. De wetgeving houdt de digitalisering niet bij.
Een manier om de zorgplicht te garanderen is door naar bestaande wetgeving te kijken door een andere bril. Daarbij zijn twee deels overlappende aspecten van belang. Is de dienstverlening in lijn met de verwachtingen en kan de gebruiker voor schade worden behoed in de zin van de welbekende Kelderluik-criteria.
Vanuit de toezichthouder zijn twee begrippen essentieel bij de voortschrijdende digitalisering, aldus De Wit: de beheersing en de uitlegbaarheid. Een bedrijf moet haar IT beheersen, en wat daaruit voorkomt aan adviezen en andere resultaten moet uitlegbaar zijn.
Cybersecurity
Na de pauze nam mr. Axel Arnbak, advocaat bij De Brauw Blackstone Westbroek NV en columnist bij FD, de aanwezigen mee in de wondere wereld van Cybersecurity.
Na een overzicht van de grote cybercrime-incidenten sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw liet Arnbak zien hoe eenvoudig het is om toegang te krijgen tot IP-adressen van zaken als camera’s, muziekapparatuur etc. die met het internet zijn verbonden, en die niet zijn beveiligd met wachtwoorden. Zo konden de aanwezigen even meekijken met webcams en in muziekafspeellijsten.
Arnbak adviseerde schotten aan te brengen in de beveiliging, zodat een hack niet hele systemen infecteert. Verder is het van belang niet alleen voor technologische beveiliging te zorgen, maar er ook beleid op te maken. Cybersecurity is een zaak van IT, compliance, de business en legal. ‘Het is een misvatting te denken dat dit het terrein van IT’ers is. Als jurist heeft u veel toe te voegen. Ga eens met elkaar zitten en bespreek: waar liggen onze kroonjuwelen?’
Het is van belang in de organisatie uit te dragen dat useability en cybersecurity samen moeten gaan. Want als je het te moeilijk maakt, gaan mensen uitwegen zoeken, aldus Arnbak. ‘Zoals de privé-email gebruiken.’
Dertig jaar SBB
Tot slot blikte mr. Arnold Brakel, voorzitter van het NGB en Global Head Legal, Wholesale Banking Lending & PCM bij ING Bank NV, terug op dertig jaar SBB. Eind jaren tachtig stond in het vierjarig curriculum van de juridische opleiding de algemene vorming van de jurist voorop. De opleiding Nederlands recht was toen beperkt in duur en algemeen van karakter. Dat maakte het onmogelijk de voor bepaalde juridische beroepen benodigde kennis en vaardigheden in voldoende mate bij te brengen. Het werd aan de universitaire instellingen en de beroepsorganisaties zelf overgelaten een beroepsopleiding in het leven te roepen. Eind jaren ’80 ontstonden daarom de beroepsopleidingen voor notarissen, advocaten en in 1988 voor bedrijfsjuristen Het NGB werkt samen met de faculteiten van Leiden, Rotterdam, Tilburg en Nijmegen in de SBB. CPO zorgt ervoor dat de opleiding voortreffelijk verloopt, net als het congres vanmiddag, aldus Brakel. De opleiding is een succes en staat hoog aangeschreven. Het programma wordt voortdurend aangepast aan de tijd. Natuurlijk wordt tegenwoordig aandacht besteed aan digitalisering.
Na het congres konden de aanwezigen genieten van de collectie van Stedelijk Base en napraten onder het genot van een borrel. Foto’s van de borrel staan op de website van Mr Magazine (onder ‘In beeld’).
