Afgelopen september besloot de stad New York een verbod in te voeren op het verkopen van frisdrank in extra grote bekers (de zogenaamde ‘supersize’: bijna een halve liter, of meer natuurlijk voor als je écht dorst hebt). Dat was een mooi voorbeeld van stedelijk activisme à la Benjamin Barber: het nuttigen van grote hoeveelheden frisdrank is een belangrijke oorzaak van obesitas en daarmee een gevaar voor de volksgezondheid. De drankenindustrie kondigde onmiddellijk een juridisch offensief aan tegen deze maatregel die in haar ogen de vrijheid van de consument te zeer aantast. Een eerste oordeel van de rechter is er nu: enkele uren voor het verbod op verkoop vorige week ingevoerd zou worden oordeelde rechter Milton Tingling van de New York Supreme Court het verbod onrechtmatig, onder andere omdat niet burgemeester Bloomberg bevoegd zou zijn, maar enkel de gemeenteraad. Het einde van de juridische strijd is dit zeker niet: de stad heeft al beroep aangetekend en het lijkt relatief eenvoudig om nieuwe maatregelen in te voeren die de bezwaren van de rechter zullen omzeilen.
De vraag is wat we van dit type maatregelen moeten vinden. Is dit een te zeer de individuele vrijheid inperkende maatregel van de bekritiseerde nanny state of een gerechtvaardigde manier om een gezonde(re) levensstijl te bevorderen? Ik kies zonder aarzeling voor het laatste. Obesitas kost de stad New York meer dan vier miljard dollar per jaar. Die ziektekosten worden uiteindelijk gedragen door de gehele gemeenschap. En: het gaat hier niet om afdwinging van een maximum hoeveelheid frisdrank per inwoner per dag. Iedereen die meer dan een halve liter wil drinken kan dat doen, maar moet dan wel minimaal twee bekers kopen. Dat past geheel bij het geven van een duwtje in de goede richting. Deze ‘nudge’ staat sterk in de belangstelling dankzij het bekende boek van Sunstein en Thaler: de overheid mag burgers helpen bij het maken van wat zij de juiste keuze vindt. Wie het met die keuze niet eens is, moet gewoon iets meer moeite doen. Met een dergelijke choice architecture is niets mis.
