Over de vraag of hij als procesadvocaat een vechter is hoeft Paul Tjiam niet lang na te denken. “Ik ben een extreme vechter. Dat hoeft niet per se als procesadvocaat, maar ze bellen me alleen als ze niet willen schikken.” Hij vindt het leuk om in de rechtszaal te staan. “Als er ruzie is, dan heb je aan mij een goede als ik je bijsta.”
Tjiams vechtlust en vasthoudendheid kwamen hem goed van pas in een van de meest spraakmakende rechtszaken uit de geschiedenis van het Nederlandse bedrijfsleven: de zaak-Sanderink. In het kort: Gerard Sanderink is oprichter en eigenaar van onder meer de bedrijven Strukton en Centric. Hij haalde het nieuws door de talrijke rechtszaken die hij en zijn huidige partner Rian van Rijbroek hebben aangespannen tegen Sanderinks ex-vriendin Brigitte van Egten. Sanderink beschuldigde Van Egten van fraude en ander wangedrag. In deze zaak zijn aan de kant van Sanderink vier advocaten veroordeeld door de tuchtrechter, een notaris kreeg een berisping en een boete. Tjiam staat Brigitte van Egten bij. Zijn tegenpartijen hebben negen tuchtklachten tegen hem ingediend, waarvan er zes zijn verworpen en drie nog in behandeling zijn, en waar hij zich geen zorgen over maakt: “Het zijn in mijn optiek allemaal flutklachten, bedoeld om mij van mijn stuk te brengen.”
Tjiam heeft in zijn carrière geen zaak meegemaakt die zoveel indruk maakte als deze. “Je staat een natuurlijk persoon bij en dat is heel anders dan een bedrijf bijstaan. Een legal counsel van een bedrijf staat er zakelijk in, die gaat gewoon naar huis en kan het achter zich laten. Als het bij een natuurlijk persoon misgaat, gaat het ook direct mis met die persoon en de familie, met vergaande consequenties voor privélevens. Je bent een soort juridische beschermer van die personen.”
Tuchtzaken
In dit geval was de dreiging enorm, zegt Tjiam. “We moesten vechten tegen iemand met een onbegrensd budget. Hij schakelde advocaten en experts in die niet altijd volgens het boekje werkten, met verzonnen rapporten met stempels erop van gerenommeerde bedrijven en personen. Er zijn veel tuchtzaken tegen Sanderinks advocaten geweest, ze hebben forse maatregelen opgelegd gekregen. Het probleem is alleen dat die maatregelen pas worden opgelegd als er een uitspraak is, en dat kan een jaar duren.”
Wat het voor Van Egten ook moeilijk maakte: “We wisten dat Sanderink en Rian van Rijbroek het op een ongezonde manier op mijn cliënt hadden gemunt, ze zijn geobsedeerd om haar kapot te maken. Je hebt vaak genoeg rechtszaken waarbij van twee kanten dingetjes zijn gebeurd, maar dat geldt niet bij Brigitte van Egten: die is compleet onschuldig. We hadden in de rechtszaal soms geen idee welke kant het op zou gaan. Mijn angst: dadelijk is er een rechter die de liegende advocaten gaat geloven. We wisten: als we verliezen maken ze ons meteen af. Er stond zoveel op het spel, er werd zoveel gelogen. Gelukkig won ik alles, de beschuldigingen werden steeds gekker. Dat vinden journalisten leuk, dus er was veel media-aandacht. Zelfs Arjen Lubach had er een item over.”
Voor hem persoonlijk was de zaak ook ingrijpend, met negen tuchtklachten die tegen hem werden ingediend. “Ja, daar heb ik enorm wakker van gelegen. De eerste drie tuchtklachten werden in één keer ingediend. Die had de wederpartij ook naar het bestuur van Simmons & Simmons in Nederland en in Engeland gestuurd, om mij onder druk te zetten. Ik voelde me verschrikkelijk, had nog nooit een tuchtklacht gekregen. Ze hadden de klachten daarna naar de Quote gestuurd. Die hebben een bericht gepubliceerd ‘op zijn Quotes’, met de tekst dat een tuchtklacht kan leiden tot schrapping van het tableau. Waarop allemaal vrienden belden: ‘Paul, gaat het wel goed met je?’ Nou nee. Tijdens een wandeling kreeg ik ineens een telefoontje van de hoogste Engelse baas. Ik heb uitgelegd dat de klachten volledig uit zijn verband gerukt waren, maar als je ze in eerste instantie leest, denk je ‘Nou nou, die Paul Tjiam doet iets niet goed.’ De pijn die ik toen voelde…toen besloot ik keihard terug te vechten. Ze kunnen het krijgen, en ze hebben het allemaal gekregen.”
Eeuwig dankbaar
Het kantoor is hem altijd blijven steunen, zegt Tjiam. “Ik heb veel geluk gehad met de Nederlandse partners van het Dispute Resolution-team. Die zijn altijd achter me blijven staan, en daar ben ik ze eeuwig dankbaar voor. Ik wist dat er ook partners waren die helemaal niet happy waren met deze zaak. Misschien logisch vanuit hun optiek, de zaak kon immers nadelig zijn voor de reputatie van het kantoor. Inmiddels staat het hele kantoor achter mij.”
De les van deze zaak is voor Tjiam dat het toezichtsysteem voor advocaten en notarissen moet veranderen. “Het principe ‘Je dient nu een klacht in en over een jaar horen we wat de uitkomst is’ kan prima werken met een huis-, tuin- en keukenklacht. Maar bij de ernstige verwijten waarmee ik te maken heb gehad, is het een manco dat er geen partij is die direct kan ingrijpen, onderzoek doen en op de stopknop drukken. Ik hoop dat er in het nieuwe toezichtsysteem een mogelijkheid komt om direct in te grijpen. De reden waarom deze zaak zolang duurt is dat advocaten minstens een jaar konden doorgaan met hun wanpraktijken.”
Pro bono
Tjiam werkte in een Indonesisch weeshuis, deelde speelgoed uit aan vluchtelingenkinderen in Irak, voerde pro-bonozaken tegen het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en de gemeenten Delft en Veenendaal. Toch noemt hij zichzelf geen idealist. “Nee, dat zou te veel eer zijn. Ik probeer met pro bono iets goeds terug te doen voor de samenleving. Maar voor mij werken de echt goede advocaten in de sociale advocatuur, omdat die met extreem weinig middelen mensen zonder geld en status helpen. Dat zijn de idealisten, daadwerkelijk advocaten die van top tot teen een goed hart hebben. Ik ben een commerciële advocaat die ook goede dingen doet.”
De zaak tegen het UMCG draait om een vader die het medisch dossier van zijn overleden zoon wilde hebben. “Die kwam via via bij me. Normaal gesproken zou ik niet snel een pro-bonozaak voor een individu doen. Ik dacht dat ik het kon oplossen met een boos briefje. Maar we liepen tegen een muur aan. Dan heb je intussen een band met een cliënt, en je wilt hem helpen. Je voelt onrecht. Je krijgt er geen geld voor, dus je kunt dergelijke zaken alleen oppakken als je er iets bij voelt. Ik heb dat niet met klimaatzaken, maar wel met mensenrechtenzaken zoals het bespioneren van moslims in moskeeën.” In die laatste zaak nam Tjiam het namens twee moskeeën op tegen de gemeenten Delft en Veenendaal. In de Delftse zaak trok Tjiam aan langste eind. “Daar hadden we mazzel dat er een opname was waarin de burgemeester vertelde dat moslims werden geobserveerd in een winkelcentrum. Beter wordt het niet qua bewijs.”
In de Veenendaalse zaak heeft de moskee op 30 juli gelijk gekregen bij de rechtbank Midden-Nederland. De civiele rechter oordeelde dat de gemeente onrechtmatig heeft gehandeld door het bureau NTA een onderzoek te laten uitvoeren in de islamitische gemeenschap in Veenendaal. Volgens de rechter is artikel 8 van het EVRM (recht op privacy) geschonden. “Ik ben superblij”, zegt Tjiam over deze overwinning.
Ongenuanceerd klimaatdebat
Voormalig staatssecretaris Teun Struycken heeft de samenwerking tussen de commerciële en de sociale advocatuur weer op de kaart gezet. Op de vraag wat Zuidaskantoren moeten doen voor sociale rechtsbijstand, antwoordt Tjiam: “Commerciële kantoren moeten daar hun verantwoordelijkheid nemen, en dat doen ze ook al. Veel Zuidas-kantoren hebben samenwerkingsverbanden met sociale kantoren. Wij werken bijvoorbeeld samen met het sociaal advocatenkantoor Oorsprong in Utrecht, en we steunen ze financieel. Ik denk dat de Zuidas daar te bescheiden over is, we geven er geen ruchtbaarheid aan. We moeten dit misschien meer gecoördineerd aanpakken en naar buiten brengen. Het is niet chic om te koop te lopen met dit soort dingen, maar in dit geval bijten we in onze eigen staart.”
Tot slot de vraag of een goede advocaat ‘foute’ zaken moet weigeren? “Wat de buitenwereld denkt vind ik vaak ongenuanceerd. Met name in het klimaatdebat. Daar heb je twee smaken: goed en fout. Maar in negentig procent van de gevallen is er geen goed of fout. Neem nou Shell. We hebben jarenlang geprofiteerd van Shell, het is de motor van onze economie. We vliegen allemaal, we rijden allemaal auto, we kunnen op dit moment nog niet zonder fossiele brandstof. Advocaten op de zogenaamde morele highground van het klimaatdebat, daar spreekt zoveel dedain uit. Terwijl ze weten dat de realiteit anders is. Waarom doen ze dat? Om te scoren? Om zichzelf als morele advocaat te profileren? In distributieketens van bedrijven kunnen wereldwijd dingen fout gaan. Een mens kan fouten maken, een bedrijf ook. Beoordeel dat alsjeblieft genuanceerd. Eén fout maakt een bedrijf nog niet tot een slecht bedrijf. Maar ja, er komt weinig tegengeluid, want dat is niet netjes. Over het algemeen zijn er twee kanten aan het verhaal. Begrijp me niet verkeerd: natuurlijk kun je een klimaatzaak aan een rechter voorleggen: dan heb je een debat. Maar om de ene advocaat voor te stellen als de nette advocaat en de ander als de grote graaier… dat gaat er bij mij niet in.”
Dit is een samenvatting van een interview dat verschijnt in het septembernummer van Mr. Klik hier voor het volledige artikel.
