Juridisch redacteur Folkert Jensma van NRC schrijft erover in zijn maandelijkse rubriek Recht en Onrecht, waarin hij het functioneren van de rechtsstaat onderzoekt. In de augustuseditie werpt hij licht op een vonnis dat in april werd gewezen door de rechtbank Noord-Holland en dat sindsdien per mail rondgaat onder advocaten. Een milieustichting die de bouw van woningen in Weesp vertraagde, werd door de civiele kortgedingrechter het verbod opgelegd om bestuursrechtelijk verder te procederen.
Misbruik van recht
De rechter van dienst trok een streep. Door bezwaar in te dienen tegen de bouw van 162 woningen, terwijl woningnood en energietransitie het aantal omgevingsrechtszaken de pan doen uitrijzen, maakte de stichting misbruik van recht. Met een behandeling in beroep zouden de kopers van de te bouwen huizen voor miljoenen aan schade kunnen worden berokkend.
Rekening houden
In het vonnis wordt een aantal criteria aangelegd waarop rechtsmisbruik kan worden beoordeeld. Jensma vat het samen als “nadrukkelijk rekening houden met de belangen van de wederpartij, kritischer zijn op je eigen slagingskans en afwegen of deze procedure daarvoor de juiste weg is.” Kwade trouw is voor aannemen van misbruik van recht hierin niet meer vereist. Overigens wordt aan de precies geformuleerde maatstaf voor het procesverbod niet snel voldaan.
Maatschappelijk probleem
Hoe verstrekkend de gevolgen zullen zijn van de uitspraak, is nog niet te zeggen. Voordat het gerechtshof zich erover in beroep uitlaat, zijn we maanden tot een jaar verder. Maar tegelijkertijd is er volgens Jensma een taboe doorbroken: “Vrije toegang tot de rechter is heilig in de rechtsstaat, rechtsmisbruik wordt haast nooit aangenomen.” Hoewel de wetenschappelijke commentaren niet mals zijn, erkennen zelfs deskundigen dat er een maatschappelijk probleem is. Aan procederen als obstructie komt mogelijk een eind.
