Het hardnekkige misverstand
In gesprekken met advocaten klinkt het soms: “Anonimisering is toch niet verplicht?” Dat klinkt logisch: veel AI-tools zeggen immers veilig met data om te gaan. Toch staat dit haaks op de werkelijkheid. Europese beroepsorganisaties zijn opvallend eensgezind: zonder voorafgaande anonimisering of pseudonimisering mogen persoonsgegevens niet in juridische AI-systemen worden ingevoerd.
De Europese lijn is duidelijk
- België (OVB, 2024): “Voer geen persoonsgegevens in een juridische AI-tool zonder voorafgaande pseudonimisering of anonimisering.”
- Duitsland (BRAK, 2024): “Documenten moeten indien mogelijk vooraf volledig geanonimiseerd zijn.”
- Frankrijk (CNB, 2024): “Advocaten moeten erop toezien dat geen vertrouwelijke of persoonsgegevens in AI-toepassingen worden ingevoerd, tenzij vooraf geanonimiseerd of gepseudonimiseerd.”
En het Hof van Justitie van de EU (C-413/23 P, 4 september 2025) bevestigde expliciet: gegevens die volledig anoniem zijn, vallen buiten de AVG.
Met andere woorden: anonimisering is niet een luxe, maar een harde randvoorwaarde.
De Nederlandse situatie
De Nederlandse Orde van Advocaten werkt momenteel aan haar eigen richtlijn. Dat betekent dat een formele verplichting in Nederland op korte termijn mag worden verwacht. Wachten tot de richtlijn verschijnt is riskant. Wie nu persoonsgegevens invoert zonder anonimisering, kan al strijdig handelen met zowel de AVG als de kernwaarden van de advocatuur, waaronder het beroepsgeheim.
De praktijk van Nederlandse juridische AI-tools
Juist hier wringt het. Vrijwel geen enkele Nederlandse juridische AI-tool voldoet aan de richtlijnen rondom anonimisering. Er wordt door aanbieders vaak gewezen op het feit dat ‘de data op Europese servers wordt opgeslagen’, of dat ‘de data niet wordt gebruikt voor trainingsdoeleinden’. Aanbieders praten niet over het feit dat hun AI-tool niet anonimiseert en dus niet kan worden gebruikt voor documenten die cliëntgevoelige en vertrouwelijke gegevens bevatten.
Dit zet gebruikers op het verkeerde been en maakt het gebruik in de praktijk bijzonder risicovol: de advocaat blijft immers verantwoordelijk voor elke invoer van vertrouwelijke cliëntgegevens in een juridische AI-tool.
Er is slechts één partij die vanaf de eerste codelijn anonimisering heeft geïntegreerd: LegalPA. Daarmee onderscheidt dit platform zich fundamenteel van de rest.
Conclusie
Het grootste misverstand rondom juridische AI-tools is dat anonimisering een optie zou zijn. Het tegendeel is waar: anonimisering is verplicht, technisch haalbaar en juridisch onvermijdelijk. Wie dit negeert, loopt niet alleen juridische risico’s, maar ondermijnt ook het vertrouwen dat cliënten in hun advocaat moeten kunnen hebben.
