Toepassing van de hardheidsclausule door de staatssecretaris van Financiën had volgens het gerechtshof mogelijk de schrijnende situatie in deze zaak kunnen voorkomen.
Geen bijtelling bij de man
De procedure gaat over een naheffingsaanslag voor bijtelling voor privégebruik van een auto. De belastingplichtige en zijn vrouw werken bij hetzelfde bedrijf; ze hadden allebei een auto van de zaak en hadden afgesproken alleen de auto van de vrouw voor privédoeleinden te gebruiken. De vrouw overleed medio 2019. Tot haar overlijden had de werkgever geen bijtelling toegepast bij de man (auto 1, een Volkswagen Up), maar wel bij de vrouw (auto 2, een Hyundai i30). Vlak na het overlijden van de vrouw ruilde de man, op verzoek van de werkgever, auto 1 om voor auto 2.
Vervolgens is bij hem voor de rest van het jaar wel bijtelling voor auto 2 toegepast. De Belastingdienst legde echter ook een naheffingsaanslag loonbelasting op voor de bijtelling voor het privégebruik van auto 1 door de man over het eerste deel van 2019, omdat hij niet aan de voorwaarden voldeed voor 0% bijtelling. Hij heeft namelijk in het gehele kalenderjaar 2019 niet met auto 1 en auto 2 samen minder dan 500 kilometer privé gereden.
Naheffingsaanslag te hoog
Volgens het hof heeft de man weliswaar niet voldaan aan de wettelijke voorwaarden om 0% bijtelling toe te passen, maar is het bedrag van de naheffingsaanslag te hoog. Omdat de man en de vrouw voor hetzelfde bedrijf werkten en ze hadden afgesproken auto 1 alleen te gebruiken voor (het gezamenlijke) woon-werkverkeer, moet de bijtelling worden verdeeld tussen de man en de vrouw. De bijtelling van de man wordt door het hof daarom ongeveer gehalveerd.
Hardheidsclausule
Buiten deze procedure om heeft de man het ministerie van Financiën gevraagd de ‘hardheidsclausule’ toe te passen. Dan wordt gevraagd een uitzondering te maken op de wettelijke regel, als die tot onredelijke gevolgen leidt.
Het ministerie heeft dit verzoek afgewezen, omdat het vast beleid is dat de hardheidsclausule nooit wordt toegepast als het gaat om de bijtelling privégebruik auto. De belastingrechter is niet bevoegd om de hardheidsclausule toe te passen en is ook niet bevoegd om te controleren of de afwijzing door het ministerie terecht is. De rechtbank had in deze procedure toch de hardheidsclausule toegepast, en hoewel dat niet mag, heeft het hof daar begrip voor.
Zorgvuldige afweging
Ten overvloede overweegt het hof dat een beleidsmatige en stelselmatige uitsluiting van de hardheidsclausule niet past bij de zorgvuldigheid die van de overheid mag worden verwacht. “Het onderhavige geschil is een direct gevolg van het overlijden van de echtgenote van belanghebbende en dit noopt tot een zorgvuldige afweging van alle betrokken belangen”, aldus het hof. Dat is hier niet gebeurd, terwijl deze schrijnende situatie mogelijk voorkomen had kunnen worden. Het Haagse hof geeft het ministerie daarom in overweging het beroep op de hardheidsclausule opnieuw te beoordelen.
