De afgelopen drie jaar was ik, als 49-jarige, naast mijn 32-urige baan, deeltijdstudent rechten aan de Erasmus Universiteit. Soms leek het een onmogelijke opgave, maar het is me gewoon gelukt. Volgend studiejaar begin ik aan de master Privaatrecht en ik ben alvast voorzichtig naar vacatures in de advocatuur aan het kijken.
Tot mijn verbazing vraagt vrijwel elk kantoor, zowel groot als klein, sociaal of commercieel, om een cijferlijst bij je sollicitatiebrief. Nog nooit in mijn leven ben ik ergens gevraagd om een cijferlijst mee te sturen. Sterker nog, ik kreeg ooit een droombaan – een reisprogramma maken met Floortje Dessing – door simpelweg een sollicitatie in lettergrootte 72 met alleen de woorden NEEM MIJ op te sturen.
Privilege
Is de advocatuur echt zo hopeloos ouderwets dat mensen nog steeds primair geselecteerd worden op hun cijfers? Alsof dat iets zegt over hun potentieel als advocaat? Natuurlijk, de hoogte van je cijfers zegt iets over intelligentie. Maar cijfers meten niet alleen slimheid – ze meten óók (wit) privilege.
Studenten van wie de ouders niet kapitaalkrachtig genoeg zijn om de studie (volledig) te financieren, moeten vaak bijbanen nemen. Dat betekent minder tijd om te studeren. Studenten die thuis een kamer delen met broertjes of zusjes hebben niet dezelfde rustige studieomgeving als anderen. Studenten die naast hun studie mantelzorgen of kinderen opvoeden hebben minder ruimte om zich op de boeken te storten. Dit is geen gebrek aan intelligentie, maar dit zijn sociaal-culturele omstandigheden die impact hebben op studieresultaten.
Zesjescultuur
Met een baan van 32 uur, twee pubers die ’s avonds verwachten dat er eten op tafel staat, geholpen willen worden met huiswerk, én een man die mijn studie steunde maar zich op momenten ook verwaarloosd voelde, heb ik de zesjescultuur noodgedwongen leren omarmen.
En weet je wat? Een cijferlijst zegt helemaal niets over hoe je als werknemer functioneert.
Ik werk duizend keer liever samen met iemand die je uit de brand helpt als je verzuipt in het werk. Iemand die meedenkt, creatieve oplossingen aandraagt, vraagt naar je weekend en niet opgeeft als iets vastloopt, dan met iemand die cum laude is afgestudeerd.
Bovenmenselijke intelligentie
En dan een andere vraag: waarom wil je überhaupt vooral mensen die goed zijn in het maken van tentamens? Het is niet alsof er op advocatenkantoren raketten worden gebouwd waarvoor bovenmenselijke intelligentie vereist is. Iedereen die zijn rechtenstudie afrondt, beschikt over voldoende denkvermogen om een goede advocaat te worden. Het enige verschil is: sommige studenten hebben hun diploma gehaald onder aanzienlijk moeilijker omstandigheden dan anderen.
Echte representativiteit
De cijferlijst is geen noodzakelijke graadmeter, maar een luie, makkelijke selectieprocedure.
Door te selecteren op hoge cijfers, kies je automatisch vaker mensen die het door hun achtergrond toch al makkelijker hadden: financiële steun, een rustige woonomgeving, een vangnet.
Als we echt diversiteit willen – échte representativiteit – dan moeten we verder kijken dan cijfers. Net zoals vrouwen ooit ook niet zonder extra inzet en bewuste keuzes de top hadden bereikt. Door alleen naar cijfers te kijken, creëer je een homogene groep die niet weerspiegelt wat we in deze maatschappij nodig hebben: diversiteit, veerkracht, verschillende perspectieven.
Niet alle getalenteerde studenten halen hoge cijfers. Hoge cijfers zijn bovendien lang niet altijd een goede voorspeller van talent, drive of potentieel.
Kritischer
Daarom stel ik twee dingen voor. Aan net afgestudeerden: wees eens wat kritischer in het opsturen van je cijferlijst; je bent méér dan de cijfers die je hebt gescoord. Aan advocatenkantoren: stop met vragen om cijferlijsten. Het is hopeloos ouderwets.
En mocht iemand mij vanaf september twee dagen in de week willen aannemen als werkstudent? Stuur me een mailtje. Om mijn cijferlijst hoef je het niet te doen, maar voor de rest ben ik fantastisch.
Hilde Brontsema is persvoorlichter bij Aidsfonds en deeltijdstudent rechten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
