Internationaal recht wordt steeds meer mondiaal recht. Regels op het terrein van milieu, mensenrechten en vrede en veiligheid zijn producten van het internationaal recht die diep doordringen in de nationale rechtsordes. Logisch gevolg is dan ook een toenemend aantal uitspraken van de Nederlandse rechter die rekening houden met internationaal recht.
Dat zegt de Leidse hoogleraar internationaal recht Nico Schrijver, voorzitter van de ILA 2010. Van 15 augustus tot en met 20 augustus vindt de 74ste International Law Association (ILA) Conference plaats in Den Haag. “Het is een hectische, eervolle maar vooral buitengewoon inspirerende week”, aldus Schrijver. Het is veertig jaar geleden dat de Conferentie voor het laatst in Nederland werd gehouden. Vanwege het 100-jarige bestaan van de Nederlandse Vereniging voor Internationaal Recht (NVIR) wordt het congres dit jaar opnieuw in Nederland georganiseerd.
Peace, Justice and International Law
Afgelopen maandag is de Conferentie met het thema ‘Peace, Justice and International Law’ geopend. Deze conferentie wordt tweejaarlijks georganiseerd door de ILA, een non-gouvernementele organisatie. Het is de belangrijkste activiteit van de ILA. In 1873 werd de ILA in Brussel opgericht met als doel het bestuderen, verduidelijken en ontwikkelen van het internationaal publiek- en privaatrecht en het bevorderen van internationaal begrip en respect hiervoor.
Schrijver, die ook voorzitter van de NVIR is, vertelt dat het internationaal recht meer pluriform is geworden: “Vroeger was internationaal recht het recht dat tussen staten gold. Tegenwoordig hebben we wel 200 staten en dat maakt dat er een heel intensief rechtsverkeer is tussen staten. Maar vandaag de dag is het internationaal recht veel meer, omdat we een heel pluriforme wereldsamenleving hebben. We hebben honderden internationale organisaties, grote bedrijven en mensen die subject van het recht zijn geworden. Volken hebben rechten en er zijn vele non-gouvernementele organisaties. Het internationaal recht is een wereldrecht geworden.”
Volgens Schrijver is het internationaal recht voor Nederland ontzettend belangrijk en noodzakelijk. “Nederland heeft een relatief klein grondgebied, maar we zijn verder een groot land. We hebben veel mensen, die veel reizen en internationaal zaken doen, multinationals, de haven van Rotterdam. Onze economie draait voor meer dan 50% op export en import. Onze krijgsmacht is er mede om de internationale rechtsorde te bevorderen. Om alles te reguleren is internationaal recht echt nodig.”
Platform
De ILA is een belangrijk platform van overleg over de ontwikkelingen in het internationaal recht. Daarnaast heeft de ILA eerder belangrijke resoluties aangenomen die de stand van het recht goed samenvatten en de richting aanwijzen voor de ontwikkeling van nieuw recht. De ILA is de meest wereldwijde beroepsorganisatie van internationale juristen. Decennia lang heeft de NVIR penningmeesters aan de ILA geleverd. De NVIR heeft binnen de ILA een sterke positie. Afgelopen zondag vond de verkiezing voor de nieuwe president van de ILA plaats. Nico Schrijver was de enige kandidaat. “Het is mij niet gelukt om iemand anders daartoe te bewegen. Ik ervaar het presidentschap als zeer eervol en een kroon op mijn internationaalrechtelijke loopbaan. Niettemin is het een hele verantwoordelijkheid.”
Schrijver: “Dat de ILA Conference 2010 in Den Haag plaatsvindt is echt een visitekaartje voor Nederland. Het thema ‘Peace, Justice and International Law’ is een knipoog naar Den Haag als stad van vrede en recht. Het recht van de mensheid is het overkoepelende onderwerp deze week en dat is terug te vinden in het programma. In de 21ste eeuw hebben we dit recht naast het recht van staten nodig. Klimaatverandering, wereldvrede, veiligheid, het bevorderen van universele mensenrechten vereisen het ius humanitatis. Hier maakte Hugo de Groot zich al sterk voor. Andere onderwerpen zijn: piraterij, immigratiepolitiek, biotechnologie en wat de rol van het recht is om dat te kunnen reguleren.”
Bijzonder is dat niet alleen wetenschapsbeoefenaren, maar ook rechters, advocaten, ambtenaren van nationale ministeries en studenten uit meer dan 60 landen bijeenkomen. Zij proberen met elkaar de stand van het recht in kaart te brengen, ook op nieuwe terreinen. “Onderwerpen waarover aanstaande donderdag op basis van de rapporten een zestal resoluties wordt aangenomen, zijn onder andere: wanneer de gemeenschap een ‘responsibility to protect’ heeft ten opzichte van mensen die in nood verkeren als hun eigen land niets doet en de verspreiding van massavernietigingswapens.”
Intellectuele voeding
De bijna 700 deelnemers krijgen tijdens de Conferentie een goede intellectuele voeding. Mensen uit verschillende disciplines kunnen elkaar ontmoeten en met elkaar in debat gaan. Iedereen krijgt een speciaal themanummer van het Nederlands Tijdschrift voor Internationaal Recht mee, waarin uitgebreid aandacht wordt besteed aan het Nederlands internationaal publiek- en privaatrecht en volkenrecht, zodat men weet wat er in Nederland speelt. Daarnaast ontvangen alle deelnemers de 20 rapporten die de commissies van de ILA in de afgelopen twee jaar hebben opgesteld. Schrijver: “Voor het eerst in de geschiedenis krijgen 30 jonge onderzoekers uit verschillende landen de gelegenheid om tijdens de Conferentie hun onderzoek te presenteren. Op die manier proberen we ook een jonger publiek te trekken.” De week wordt afgesloten met een bezoek aan het Kröller Müller museum en Slot Loevestein.
Nico Schrijver beschrijft deze week als hectisch, eervol maar bovenal buitengewoon inspirerend. “Als ik de deelnemerslijst bekijk, dan zie ik toch wel prachtige namen zoals The Supreme Court of India, hoogleraren uit Cambridge en Berkeley, stafleden van de Verenigde Naties, een aantal rechters uit verschillende tribunalen en gelukkig ook een heel grote groep Nederlanders. Dat is echt geweldig.”
