Volgens het beoogde nieuwe Wetboek van Strafvordering kunnen slachtoffers van misdrijven hun schadeclaim indienen bij een nieuwe ‘schadevergoedingskamer’. Dat kan als de strafrechter de rechtszaak te complex vindt. Slachtoffers hoeven dan niet meer naar de civiele rechter met hun claim. De staat schiet slachtoffers via de Voorschotregeling de toegewezen schadebedragen voor als de dader niet direct alles betaalt. Het Amsterdamse Centrum voor beleidsadviserend onderzoek (Cebeon) raamde de jaarlijkse extra staatskosten van zo’n afzonderlijke behandeling van schadeclaims. Dat deed Cebeon in opdracht van het WODC.
Voorschotregeling
De Voorschotregeling houdt in dat het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) probeert de toegewezen kosten in eerste instantie bij de dader van het misdrijf te innen. Wanneer dit niet lukt, komen de kosten ten laste van de staat. In 2021 onderzocht Cebeon de extra kosten voor de staat als de Voorschotregeling zou gelden bij het instellen van een schadevergoedingskamer voor claims van slachtoffers van gewelds- en zedenmisdrijven. Maar de commissie-Donner stelde enkele wijzigingen in de Voorschotregeling voor. In dit nieuwe rapport onderzoekt Cebeon wat de consequenties zijn van het instellen van een schadevergoedingskamer rekening houdend met de aanbevelingen van de commissie-Donner. Bekeken is wat dit betekent voor de instroom van zaken in die kamer, voor de mogelijke toewijzingen en de te verwachten kosten voor de staat bij verschillende varianten van de Voorschotregeling.
Risico
Op dit moment kent de Voorschotregeling voor ernstige gewelds- en zedenmisdrijven geen maximaal voorschot: de staat betaalt de kosten die de dader die niet betaalt. Voor andere misdrijven is het voorschot gemaximeerd op 5.000 euro. De commissie-Donner stelt voor ook het voorschot bij ernstige gewelds- en zedenmisdrijven te maximeren, maar geeft geen maximum aan. In dit onderzoek zijn verschillende varianten van de Voorschotregeling doorgerekend. Daarbij is gevarieerd in het aantal en de hoogte van schadeclaims. Cebeon schat het risico voor de staat van instelling van een schadevergoedingskamer tussen 4 miljoen euro en 34 miljoen euro.
