Je zou het met enige fantasie een ‘Rembrandt van de juridische onderwijsvernieuwing’ kunnen noemen. Het boek met zeldzame juridische disputaties uit de prille beginperiode van de Leidse Universiteit lag lieflijk neergevlijd op een kussen op een verrijdbaar tafeltje in de Vossiuszaal van de Universiteitsbibliotheek, en oogstte op woensdag 13 januari bijna vertederde blikken van het publiek.
Dat was afgekomen op de officiële overhandiging van dit zogeheten convoluut, door decaan Rick Lawson van de juridische faculteit aan de rector-magnificus Carel Stolker.
De disputaties stammen uit de periode van 1596 tot 1604. Het zijn teksten die studenten van de juridische faculteit schreven ter voorbereiding van hun verbale confrontaties. Dat waren een soort oefenrechtbanken (moot courts) waarin studenten niet alleen leerden denkkracht en spreekvaardigheid ontwikkelen, maar ook standpunten formuleren. De dispuutvorm zou ook leiden tot karakterverbetering, was de gedachte.
De disputaties markeren een onderwijsvernieuwing die in gang is gezet door de toenmalige professor Everhard van Bronchorst. Het convoluut (verzameling documenten) bevat 73 disputaties uit Leiden en één uit Bremen. Een Vlaamse expert attendeerde de juridische faculteit op het antiquarisch juweeltje; hij had het zien liggen in een antiquariaat in Barcelona. Decaan Rick Lawson aarzelde geen moment toen de kans zich voordeed. Dankzij een potje geld dat door alumni is bijeengebracht, kon hij enkele duizenden euro’s (het precieze bedrag werd niet genoemd) vinden om de bundel disputaties te betalen. Lawson was dan ook trots en opgelucht. “Ik werd ook gedreven door de angst dat een Russische tycoon de bundel voor onze neus zou wegkapen,” gaf hij toe.
Dat was jammer geweest, want de bundel met Theses Iuridicae omvat volgens hoogleraar rechtspleging Margreet Ahsmann unieke exemplaren die alleen in buitenlandse bibliothekenn voorhanden waren, en bovendien kunnen we er onze kennis van handschriften mee verbeteren. Het convoluut is, in de woorden van Ahsmann, interessant voor rechtshistorici, boekhistorici, wetenschapshistorici en stadshistorici.
En we kunnen er volgens hoogleraar rechtsgeschiedenis Egbert Koops ook iets uit leren voor de huidige tijd: “Als de universiteit de geschriften van studenten in boekvorm uitgeeft, zal dat de studenten met trots vervullen, waardoor ze ijveriger zijn.”
De overhandiging van de Bundel zeldzame juridische disputaties uit de beginjaren van de universiteit trok ongeveer 50 belangstellenden.
