Een zaak zoals er zoveel zijn: iemand rijdt door rood licht, wordt geflitst en krijgt een boete op de deurmat: € 250 plus € 9 administratiekosten. Tien weken later, als de boete niet is betaald, wordt deze met 50 procent verhoogd naar € 375. Vijf maanden later wordt dit bedrag verdubbeld naar € 750. Daags daarna betaalt de overtreder € 384, zodat er nog steeds € 375 open staat. Administratief beroep bij de officier van justitie levert niks op, zodat de overtreder naar de kantonrechter stapt. Die maakt duidelijk dat er wel een rechtsmiddel open staat tegen de boete op zich, maar niet tegen de verhoging van de boete met honderd procent. Daarover is de Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften (Wahv) duidelijk.
Kwijtschelden
Case closed? Ja en nee. Het beroep is ongegrond, dus de kantonrechter kan weinig voor de overtreder betekenen – behalve hem wijzen op de mogelijkheid het CJIB te vragen de tweede verhoging kwijt te schelden. Dat laatste kan sinds juni 2025 in bijzondere gevallen: bij overmacht of als een verhoging leidt tot onevenredige hardvochtige effecten.
Verhogingen te fors
Maar deze kantonrechter wijdt enkele bijzondere overwegingen aan deze zaak. Hij stelt dat de verhogingen die de Wahv verbindt aan niet-betalen ‘enorm’ zijn. Toen de Wahv in 1990 in werking trad, ging het nog om verhogingen van 25 en van 50 procent. Bij een wetswijziging in 2011 zijn de verhogingen zonder veel omhaal van woorden verdubbeld tot 50 en 100 procent. Deze forse verhoging zou een prikkel vormen voor een overtreder om zijn boete tijdig te voldoen. Ook de Tweede Kamer vindt nu dat deze verhogingen te fors zijn, maar de regering doet daar verder niets mee.
Moeilijk rondkomen
De kantonrechter constateert dat op zitting dergelijke verhogingen regelmatig onderwerp van gesprek zijn. Vaak betreft het mensen die moeilijk rondkomen en die iedere maand keuzes moeten maken over welke rekening zij wel en niet kunnen betalen. Het is maar de vraag of de verhogingen daadwerkelijk een prikkel zijn om tijdig te betalen, aldus de kantonrechter, of dat het iemands financiële situatie alleen maar erger maakt. De nieuwe kwijtscheldingsregeling is zo beperkt dat die daarvoor meestal geen uitkomst zal bieden.
Toeslagenaffaire
De kantonrechter verwijst naar de Toeslagenaffaire: sindsdien is het duidelijk dat rechters knelpunten in wetgeving moeten signaleren. Dat doet de kantonrechter met deze uitspraak, door een signaal te geven vanuit de praktijk van de Wahv-rechtspraak in eerste aanleg. “Die praktijk illustreert dat de verhouding tussen de Wahv-boetes en de verhogingen daarvan niet in balans is. De Tweede Kamer heeft daar terecht oog voor. De kantonrechter ondersteunt de wens van de Tweede Kamer tot het verlagen van de verhogingspercentages van Wahv-boetes.”
