In een beschouwing op het platform Sociale Vraagstukken blik Liefaard terug op de vooruitgang die is geboekt sinds het Facultatief Protocol bij het Verdrag inzake de rechten van het Kind ten behoeve van een klachtprocedure (OPIC) tien jaar geleden in gebruik werd genomen. Dat protocol is een instrument om over deelnemende landen een klacht in te dienen bij het VN-Kinderrechtencomité.
Slechts 52 landen nemen echter deel aan OPIC, terwijl 196 landen zich hebben aangesloten bij het IVRK. Ook Nederland is één van de landen die zich wel bij het IVRK aansloot, maar het facultatieve protocol niet ondertekende. Dat leidt er volgens Liefaard toe dat er maar mondjesmaat verbetering komt in de toegang tot het recht voor kinderen: “Het is een ware opgave om rechtsprocedures toegankelijk te maken voor kinderen.”
Klachten
De meeste klachten die bij het Kinderrechtencomité binnenkomen, hebben betrekking op Europese landen die de rechten van kinderen schenden, constateert Liefaard. Dikwijls gaat het dan om migrantenkinderen. “Diverse Europese landen onderwerpen migrantenkinderen aan vernederende procedures. Ook detineren en deporteren ze migrantenkinderen, zonder een rechterlijk vonnis daartoe af te wachten. Verder krijgt het comité geregeld klachten over met name Europese landen die migrantenkinderen het recht op medische zorg en onderwijs ontzeggen.”
Constateert het Kinderrechtencomité op basis van een klacht dat een land de bepalingen uit het IVRK niet nakomt, dan kan het zo’n land opdragen om de rechten van kinderen beter te beschermen. Dat kan echter alleen als een land ook deelneemt aan OPIC.
Resultaat
In enkele gevallen heeft dat al tot aantoonbare resultaten geleid. Liefaard noemt daarbij enkele Europese voorbeelden: “De uitspraken van het Kinderrechtencomité hebben in Spanje geleid tot een betere waarborg van de rechten van vluchtelingenkinderen, en in Frankrijk tot snellere repatriëring van kinderen uit Noord-Syrië.”
Tegelijkertijd ziet Liefaard nog veel ruimte voor verbetering, ook bij het Kinderrechtencomité zelf: “Of kinderen effectief toegang krijgen tot OPIC-procedures, hangt sterk af van hoe het comité zijn eigen reglement van orde interpreteert en handhaaft. En op dit punt kan het comité nog veel stappen zetten.”
Meer ondertekenaars
De belangrijkste stap die echter volgens Liefaard moet worden gezet om meer kinderen duurzaam toegang te geven tot onafhankelijke rechtspraak, is meer landen die OPIC ondertekenen. “Voor de geloofwaardigheid van OPIC is het van groot belang dat meer landen zich aansluiten en overheden serieus opvolging geven aan de maatregelen die het VN-Kinderrechtencomité aanbeveelt.”
De Nederlandse regering nam vorig jaar het principebesluit om OPIC te gaan ratificeren. Van daadwerkelijke ondertekening is het echter nog niet gekomen.