Dat blijkt uit de zesde meting van de Monitor nazorg ex-gedetineerden van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). Het hebben van dagbesteding, huisvesting en een identiteitsbewijs blijkt van groot belang om ex-gedetineerden met succes te kunnen laten re-integreren.
Basisvoorwaarden
Tussen 2013 en 2017 keerden jaarlijks ongeveer twintigduizend mensen na een gevangenisstraf van meer dan twee weken terug in de maatschappij. Het re-integratiebeleid is erop gericht om hun terugkeer zo goed mogelijk te laten verlopen en te voorkomen dat mensen opnieuw in de fout gaan. Een belangrijk onderdeel van dit beleid is dat er wordt gewerkt aan vijf basisvoorwaarden voor re-integratie: een geldig ID, inkomen en dagbesteding, huisvesting, inzicht in schulden en zorg. De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), reclassering en de gemeente waarnaar iemand na detentie terugkeert werken samen om gedetineerden te ondersteunen en ze te helpen aan deze basisvoorwaarden te voldoen.
Maar niet alle als basisvoorwaarden genoemde factoren hebben evenveel invloed op de kans op recidive, zo blijkt uit het WODC-onderzoek. Zo heeft ruim een kwart van de gedetineerden schulden bij een zorgverzekeraar, wat een indicator is dat zij problematische schulden hebben, maar dit hangt niet samen met een grotere kans op recidive of minder kans op werk, aldus het WODC.
Betere samenwerking
Van veel gedetineerden is niet bekend of zij een identiteitsbewijs hebben. Van degenen van wie dit wel bekend is, blijkt 14 procent geen geldig ID te hebben op het moment dat zij uit de gevangenis komen. Omdat de kans op een baan groter en de kans op recidive kleiner is met een ID-bewijs, moeten de DJI en gemeenten beter samenwerken bij het registreren van identiteitsbewijzen, stellen de onderzoekers. Ook moeten mensen tijdens hun detentie bij de aanvraag van een ID worden geholpen.
Sociale contacten
Van degenen die de gevangenis verlaten heeft 85 procent de eerste maand geen werk of opleiding. Een derde heeft geen inkomen uit werk, een uitkering of pensioen. Toch lijkt het erop dat niet het inkomen maar vooral het hebben van dagbesteding en sociale contacten door werk tot minder recidive leidt, concluderen de onderzoekers. Dit kan volgens hen worden afgeleid uit het feit dat een uitkering de kans op recidive minder blijkt te beïnvloeden.
Volgens de onderzoekers is het belangrijk dat er naast betaald werk ook wordt ingezet op vrijwilligerswerk, sport of andere activiteiten waarbij ex-gedetineerden in contact kunnen komen met mensen zonder crimineel verleden.
Extra aandacht voor vrouwen
Ook stabiele huisvesting, vooral bij een partner, ouders of anderen, zorgt ervoor dat een ex-gedetineerde eerder werk vindt en minder snel weer in de criminaliteit belandt. Bijna een kwart van degenen die uit de gevangenis komen staat na detentie niet op een adres ingeschreven. Vooral vrouwen plegen daardoor sneller opnieuw een delict. Het regelen van huisvesting is volgens de onderzoekers voor hen daarom extra belangrijk.
