Nee, pleiten was niet haar ding. Tijdens haar rechtenstudie belandt Barbara van Kampen in een pleitgenootschap. Casussen naspelen, rechtbankje imiteren en dan de pet op van een advocaat. Ligt haar niet. In plaats van te benadrukken waarom haar standpunt zo goed was, denkt ze steeds: dit geschil hadden partijen kunnen voorkomen door het netjes te regelen en alles beter op papier te zetten. Maar wie schrijft afspraken netjes op, wie zorgt ervoor dat de zaken goed worden geregeld? Juist, de notaris. En zo ‘rolt’ Barbara van Kampen (1971) erin – eerst bij een baas, daarna begint ze in Oss een eigen kantoor. Sinds oktober 2024 is zij ook voorzitter van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie.
Hoewel de combinatie met een eigen praktijk en het besturen van het notariaat ‘veel werk’ is, spreekt Van Kampen van ‘weinig grote zorgen’. Het economisch klimaat is goed, de woningmarkt is up and running, er is veel behoefte aan familierecht, voldoende werk binnen het vennootschapsrecht. “Het notariaat heeft het druk en doet het goed. Het is alleen maar fijn als er geen issues zijn.”
Ook niet over voldoende instroom?
“We zien gelukkig veel studenten notarieel recht. Maar er zijn meer partijen in hen geïnteresseerd. Het is onze taak om te laten zien dat het notariaat aantrekkelijk is. Daarvoor lopen dan ook allerlei programma’s, zoals Future Proof. Er zijn ook programma’s om mensen te behouden voor ons vak. We hebben onzekerheid geconstateerd bij kandidaat-notarissen. Klaar met de beroepsopleiding, waarnemingsbevoegd en dan komt de fase: wil ik notaris worden of niet? We gaan steeds meer met hen in gesprek om hen te behouden voor het notariaat. Daarvoor werken we met buddy’s, een initiatief dat is ontstaan vanuit kandidaat-notarissen zelf. Buddy’s werken als een soort coach: vakgenoten die bespreken wat wel en niet goed gaat. Dat wordt gewaardeerd.”
Strafdossiers
Een onderwerp dat al langer op de agenda staat: moeten namen van notarissen in strafdossiers staan – met het risico dat criminelen hen makkelijk weten te vinden. Gesprekken daarover met het ministerie lopen continu, zegt Van Kampen. “De strijd tegen ondermijning is belangrijk en het notariaat doet daaraan mee. We werken nu intensiever samen met de politie, FIOD en de Belastingdienst. We hebben ingezet op awareness bij onze beroepsgenoten. Maar de naam van de notaris in het strafdossier zal nooit worden gerepareerd zolang de huidige wetgeving van kracht is. Verdachten hebben immers het recht te weten hoe het dossier is opgebouwd. Of er nu meer bedreigingen zijn dan vijf jaar geleden, weten we niet: dat hebben we niet recent gepeild.”
Poortwachter
Een ander dossier dat al enige tijd voortsleept: notarissen kunnen hun functie als poortwachter van het financieel systeem niet waarmaken: ze beschikken niet over de juiste instrumenten. De KNB wil graag een meldsysteem voor notarissen onderling. “Je vertrouwt een klant niet helemaal en je weigert een bepaalde transactie. Die klant probeert het dan bij een andere notaris, zonder dat de eerste anderen heeft kunnen waarschuwen. Nieuwe Europese wetgeving biedt daar openingen voor. We kunnen dan meldingen doen aan een register bij de KNB, andere notarissen hebben daar inzage in. Is er een ‘hit’, dan wordt de geheimhouding tussen die twee notarissen opgeheven. De ene notaris mag dan aan de andere vragen: klopt het dat jij die cliënt hebt geweigerd? Wat was jouw reden daarvoor? Zo hopen we dat het net van shoppende criminelen sluit.” Dat systeem is op de tekentafel klaar maar de wetgeving is nog niet rond, er zijn nog privacy-issues. Over twee jaar zou het operationeel moeten zijn.
AI in het notariaat
Van Kampen ziet AI als een mooi hulpmiddel om drukte te ondervangen, maar het zal de mens absoluut niet vervangen, stelt zij. Op notarieel gebied zijn er al genoeg AI-toepassingen. Een punt van zorg is wel de informatieveiligheid van de systemen. “Wat we nu al gebruiken zijn vooral tools op het gebied van tekst. AI kan behulpzaam zijn bij vragen als: hoe leg ik mijn cliënt in korte en makkelijke taal een lastige bepaling in een testament uit? Het opmaken van een testament, dat laten we niet aan AI over. Het kan hooguit een hulpmiddel zijn om aktes op te stellen, maar het vervangt het denken niet. Het feit dat iemand een bepaald type testament krijgt, moet op basis van menselijke knowhow worden afgewogen. Daarin zit ook een stuk empathie waarover AI niet beschikt. Overigens willen we eerst een andere stap zetten: de digitale akte, dan hoeven we niet meer alles op papier te doen.” AI zal dus niet zorgen voor een revolutie in het notariaat, vermoedt Van Kampen. De KNB werkt wel aan een ‘AI-weegschaal’, een tool die notarissen helpt bij hoe ze in hun werk veilig AI kunnen gebruiken.
Sociaal notariaat
Stappen zijn er ook gezet op het gebied van het sociaal notariaat. Pijlers als ‘toegang tot het notariaat’ en ‘toegang tot het recht’ vallen al langer binnen de strategie van de KNB, zegt Van Kampen. “Het sociaal notariaat is daar één onderdeel van en laat ook richting politiek zien: kijk, er is behoefte aan. Wel willen wij daarmee onder het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand vallen. Op veel notariskantoren lopen vergelijkbare initiatieven met een sociaal karakter: gratis inloopspreekuren, kosteloos een stichtingsakte opstellen voor goede doelen, samenwerking met het Juridisch Loket. Dat blijft een beetje onder de radar, maar het zit wel in het DNA van het notariaat. Het is wat versnipperd, we moeten het beter bundelen en zo presenteren richting politiek.”
Dit is een samenvatting van een interview dat verschijnt in het oktobernummer van Mr. Klik hier voor het volledige artikel.
