Het onderzoek werd uitgevoerd door Ipsos I&O, onder een representatieve groep van 1.000 Nederlanders. Komende dinsdag vindt een paneldebat plaats over maatschappelijke rechtszaken en het vertrouwen in de rechtsstaat plaats. Onder leiding van landsadvocaat Reimer Veldhuis (Pels Rijcken) zullen onder andere de Haagse rechtbankpresident Robine de Lange-Tegelaar, voorzitter van het College van procureurs-generaal Rinus Otte en, rechtbankverslaggever Saskia Belleman van De Telegraaf hierover in debat gaan.
Maatschappelijke rechtszaken
Ipsos onderzocht onder meer de kijk op ‘maatschappelijke rechtszaken’ − burgers, bedrijven of maatschappelijke organisaties die naar de rechter stappen als zij denken dat de overheid zich niet aan de wet houdt. Bijna de helft van de geënquêteerden steunt dergelijke zaken (45 procent), vooral jongeren en hoogopgeleiden. Een derde is neutraal, 12 procent beschouwt rechtszaken tegen de overheid als ondermijning van effectief en democratisch bestuur.
De steun voor procedures tegen de overheid stijgt als concrete voorbeelden werden genoemd. Gaat het om een milieuorganisatie die de overheid aanklaagt vanwege het niet halen van de klimaatdoelen, dan vindt 55 procent dat een goede zaak. Bij een boerenorganisatie die tegen de regels van de overheid procedeert, is dat 67 procent.
Politiek en rechters
Uit het onderzoek blijkt dat de meningen over de rol van politici en rechters in juridische procedures tegen de overheid uiteenlopen. De helft van de geënquêteerden vindt dat politici hun mening over rechtszaken duidelijk moeten maken, ook als die zaken nog onder de rechter zijn. 39 procent vindt dat politici te vaak kritiek hebben op uitspraken van rechters.
29 procent vindt dat rechters zich niet moeten uitspreken over onderwerpen waarover politieke discussie is, terwijl dat volgens 36 procent wel kan. 21 procent meent dat rechters te vaak over regeringsbeleid oordelen, 35 procent is het daar niet mee eens.
Ruim een derde (36 procent) vindt dat het voor actiegroepen te makkelijk is om naar de rechter te stappen om het kabinet aan de wet te houden.
Week van de Rechtsstaat
Tijdens de Week van de Rechtsstaat, die van 9 tot en met 16 september plaatsvindt, laten verschillende instituten zoals de Hoge Raad en de Raad van State het publiek zien wie ze zijn en welke rol ze spelen in onze rechtsstaat. Ook de Rechtspraak doet mee en biedt door het hele land activiteiten aan.
Er zijn symposia en lezingen (zo houdt Hoge Raad-president Dineke de Groot in de bibliotheek in de Haagse Schilderwijk de familielezing ‘Wat doet een rechter?’), er kunnen zittingen van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State worden bijgewoond en op 13 september (tevens Open Monumentendag) kan men tal van gerechten bezoeken tijdens het Rondje Rechtsstaat.
Muzikale voorstelling
Ook is er een voorstelling over de Hoge Raad waarin “muziek en recht elkaar ontmoeten”. Hieraan doen onder andere procureur-generaal Edwin Bleichrodt, advocaat-generaal Peter Wattèl (die met zijn band chansons ten gehore zal brengen) en raadsheer Lieke Coenraad (tevens mezzosopraan) mee.
De Universiteit Utrecht organiseert op 15 september de Rechtsstaat Parade, met onder meer panelgesprekken met de hoogleraren Hanneke van Eijken, Henk Kummeling, Sacha Prechal en rechtbankpresident Patricia Messer-Dinnissen, en een workshop Democratiefitness. De dag wordt afgesloten met een ludieke nieuwsshow door De Speld Live.
Het programma van de Week van de Rechtsstaat is hier te vinden.
