Voorzichtigheid met rechtspraak met behulp van een computer is geboden, concludeert Bas van Zelst, hoogleraar Geschiloplossing (Universiteit Maastricht) op basis van een onderzoek. ‘Een robotrechter oordeelt anders dan mens’, stelt hij. Van Zelst is tevens advocaat bij Van Doorne.
Op steeds meer plekken nemen robots mensen het werk uit handen. Ook in de rechtspraak volgen de ontwikkelingen elkaar in hoog tempo op. Maar voorzichtigheid is geboden, maant advocaat en hoogleraar Bas van Zelst. Rechtspraak met behulp van een computer zou wel eens tot heel andere uitkomsten kunnen leiden dan rechtspraak door mensen alleen.
Van Zelst onderzocht de kansen en risico’s van een rechtspraak waarin de computer daadwerkelijk (mede-) beslist, dus ofwel een advies geeft aan de rechter ofwel de beslissing zelf neemt. Hij concludeert dat het zeer de vraag is of computers wel het recht kunnen spreken dat wij nu kennen. “Zelfs als je aanneemt dat het rechtstheoretisch en technisch mogelijk is een computer het werk van een rechter te laten doen, dan nog liggen vele gevaren op de loer”, schrijft hij op de website van Van Doorne.
Volgens Van Zelst zijn computer te manipuleren, zo blijkt uit diverse computerwetenschappen, terwijl hij ook een al te groot vertrouwen in de alwetendheid van computers constateert. “Mensen hebben snel het idee dat wat de computer concludeert juist is. Ze controleren onvoldoende de uitkomst.” Het in hoger beroep gaan tegen een gecomputeriseerd oordeel is moeilijk, want hoe is te achterhalen op welke basis tot een oordeel is gekomen?
Het zijn volgens Van Zelst slechts enkele voorbeelden van de vele aspecten van robotrechtspraak die we nog onvoldoende begrijpen. Hij pleit dan ook voor meer en interdisciplinair onderzoek.
