Persvrijheid en openbaarheid van bestuur hebben weinig met elkaar te maken. Dat zei minister Piet Hein Donner van Binnenlandse Zaken dinsdag op een bijeenkomst in Amsterdam op de Dag van de Persvrijheid. Hij nam er de Persvrijheidsmonitor 2010 in ontvangst. Donner wil oneigenlijk gebruik van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) door journalisten aanpakken en daarmee het ambtelijke apparaat ontlasten.
“Tientallen ambtenaren hebben nu vaak een dagtaak aan de behandeling van de Wob-aanvragen. Dat is het gevolg van het schot hagel dat journalisten op de overheid afvuren in de hoop dat een korreltje een primeur oplevert. Dat vind ik geen efficiënte tijdsbesteding”, zei Donner. “In die situaties wil ik optreden. Dit raakt de persvrijheid niet.” Hij zei de wet op een aantal punten te willen aanpassen. Binnenkort informeert hij de Tweede Kamer.
Donner zei ook beraadslagingen die aan overheidsbesluiten voorafgaan, uit de openbaarheid te willen houden. “Veel Wob-geschillen die er nu zijn, hebben betrekking op afwegingen en beraadslagingen voorafgaand aan besluitvorming. Daarvoor gelden andere overwegingen.”
Volgens de minister hoeft Nederland zich in internationaal opzicht niet te schamen. Hij wees erop dat via internet steeds meer overheidsinformatie beschikbaar komt.
Donner vindt dat de pers niet louter afhankelijk moet zijn van gegevens die de overheid verstrekt. “Natuurlijk is de Wet openbaarheid van bestuur een mooi instrument voor journalisten om nieuws te vergaren. Maar ook toen de wet er nog niet was, hadden we in Nederland persvrijheid.”
Donner vindt beslotenheid in sommige gevallen nuttig. Volgens hem kan openheid vernieuwing tegenwerken, omdat er commotie kan ontstaan, als ideeën in een vroeg stadium bekend worden. “Ambtenaren en ministers zijn terecht voorzichtig met openbaarheid. Één verkeerde opmerking van de minister van Financiën kan tegenwoordig miljoenen aan schade opleveren.”
De IJslandse parlementariër Brigitta Jónsdóttir reageerde geschokt op de toespraak van de minister. “Dit was meer dan een bom. Hier moeten journalisten tegen protesteren”, zei de voormalige woordvoerster van onthullingssite WikiLeaks, die eerder op de middag de jaarlijkse persvrijheidslezing uitsprak. Ze was verbaasd dat de journalisten in de zaal niet gelijk in verweer kwamen. (bron: ANP)
