Gewoonlijk vinden in Nederland strafprocessen plaats in het arrondissement waar het strafbare feit begaan is of waar de verdachte woont. Artikel 2 Strafvordering is daar duidelijk over.
In de Verenigde Staten van Amerika geldt die hoofdregel net zo. De aankondiging dat Khalid Shaikh Mohammed – verdacht van beraming van de aanslag op het World Trade Center op 9 September 2001 – terecht zou moeten staan voor de rechtbank van New York City, Lower Manhattan, was dan ook niet verwonderlijk. De rechtbank is een paar honderd meter verwijderd van de plek waar twee gekaapte vliegtuigen in de torens van het World Trade Center vlogen. Burgemeester Bloomberg reageerde welwillend op de aankondiging uit November 2009. “Ik vind het passend dat de 9/11 verdachten terecht staan vlakbij de plek van het World trade Center, waar zovele New Yorkers werden vermoord.”
Maar sindsdien is de plaats van de terechtzitting in politiek vaarwater terechtgekomen. New Yorkers denken verschillend over de kwestie. Sommigen vinden het een goed idee dat verdachte Mohammed zich vlakbij de plaats van het misdrijf moet verantwoorden. “Er gaat een mooie symboliek van uit”, hoorde ik een van de voorstanders op de televisie zeggen. Anderen vinden het juist een slecht idee. “We willen hier in de stad niet nog eens geconfronteerd worden met Al Qaeda.” De stadsdeelraad sprak een negatief oordeel uit. En de middenstand vreesde wegblokkades en daardoor klantenverlies. Enkele Republikeinse senatoren onder wie John McCain, de voormalige presidentskandidaat die de verkiezingsstrijd van president Obama verloor, sprongen bovenop de zaak. Ze schreven de voorzitter van het College van Procureurs-generaal een brief waarin ze er op aandrongen dat dit proces en andere processen tegen 9/11 verdachten niet in New York zouden worden gehouden. De brief werd door enkele Democratische senatoren mede-ondertekend. “Een proces in Lower Manhattan geeft een enorm platform in de wereld voor kwaadwillenden die er inspiratie uit kunnen opdoen voor toekomstige terroristische daden.” Tussen de regels door werd President Obama als ongevoelig afgeschilderd. Hoe kon hij op de ziel van zoveel New Yorkers trappen?
Voor de president begint het tij te keren. Burgemeester Bloomberg werd de grond te heet onder de voeten en hij veranderde van mening. “Het proces moet buiten New York plaats vinden. Waarom gebruiken we niet een van de militaire bases die goed beveiligd kunnen worden? Een proces in Lower Manhattan gaat te veel geld kosten aan beveiliging en zorgt voor chaos in de stad.”
President Obama heeft de mogelijkheid om extra geld uit te trekken om die beveiligingskosten uit federale middelen te betalen. Maar daar willen de Repubikeinse senatoren weer niets van weten. Ze dreigen met financiele tegenmaatregelen. En nu beginnen de bankiers op Wallstreet zich te roeren. Ze worden door de president op de hielen gezeten vanwege de kwestie van de bonussen die ze nog steeds aan elkaar uitbetalen. Dus waarschuwen ze nu voor de gevolgen van een blokkade van Wallstreet. De kans dat proces tegen Mohammed in Lower Manhattan plaatsvindt, smelt even snel als de sneeuw van de laatste sneeuwstorm.
In Nederland bepaalt het Openbaar Ministerie zonder politieke bemoeienis in welk arrondissement een proces plaatsvindt. En dat moet vooral zo blijven.
