Voor ondernemers is het belangrijk dat het ondernemingsrecht helder en transparant is. Rechters hebben hierin een belangrijke taak: niet zozeer de wetgever, maar zíj moeten vooral het voor de dagelijkse praktijk relevante ondernemingsrecht gestructureerder gaan vormgeven. Dit stelt prof. mr. Bastiaan F. Assink in zijn oratie ‘De Januskop van het ondernemingsrecht – Over faciliëren en reguleren van ondernemerschap’, waarmee hij op donderdag 21 januari 2010 zijn leerstoel Ondernemingsrecht aanvaardt in de Faculteit der Rechtsgeleerdheid.
In zijn rede slaat Assink de brug tussen ondernemerschap en ondernemingsrecht. Assink ziet ondernemerschap als een complexe zaak. De ondernemer moet via innovatieve activiteiten waarde zien te creëren, maar tegelijkertijd tussen vele regels en wetten manoeuvreren in een globaliserende wereld die steeds meer vergt, waarbij bovendien de foutentolerantie van de buitenwacht sterk afneemt.
Intussen wordt het ondernemingsrecht in toenemende mate onvoorspelbaar, omdat rechtsvragen steeds vaker aan de hand van de wisselende omstandigheden van het geval beantwoord dienen te worden door de rechter, waarbij deze zich bij voorkeur beperkt tot een zaaksgebonden beslissing.
Januskop
Het ondernemingsrecht is volgens Assink te vergelijken met een Januskop, omdat het twee gezichten heeft. Aan de ene kant faciliteert het ondernemingsrecht dat ondernemers economische bedrijvigheid kunnen ontplooien om waardevermeerdering te creëren. Aan de andere kant tracht het ondernemingsrecht het gedrag van betrokkenen te reguleren en waardevernietiging tegen te gaan.
Ondernemingsrecht kan niet zorgen voor succesvol ondernemingsbeleid dat is des ondernemers of een betere wereld. Het kan wel zoveel mogelijk rekening houden met de complexiteit van ondernemerschap, door te bevorderen dat de Januskop daaraan zo min mogelijk bijdraagt. Hier valt een verbeterslag te maken.
Assink bepleit in zijn oratie als oplossingsrichting dat de rechter de complexiteit van het ondernemingsrecht actief tegengaat, door de eisen die het recht stelt aan de ondernemer gestructureerder uit te lichten, waardoor die eisen transparanter en voorspelbaarder worden. Hij onderbouwt zijn pleidooi met een voorstel tot vastere invulling van notoire grijze gebieden, waaronder het richtsnoer voor de ondernemer (het belang van de vennootschap) en de gevarenzone van bestuurdersaansprakelijkheid.
