De NVvR vindt dat de commissie die het rapport Opleiden voor een toekomstige rechter heeft geschreven grondig werk heeft verricht. Maar er zijn zorgen: er worden wel goed gekwalificeerde rechters opgeleid maar een uitval van 13 procent vindt de NVvR hoog. Gezien de vergrijzing en het achterblijven van meer diversiteit zou de rechtersopleiding op korte termijn moeten worden ‘herijkt’.
Generalist
Als het aan de NVvR ligt wordt een ruime meerderheid van nieuwe rechters opgeleid als generalist, in principe moeten rio’s in twee rechtsgebieden worden opgeleid. Dat daarnaast in beperkte mate specialisten voor een bepaald rechtsgebied worden aangetrokken, vindt de NVvR aanvaardbaar.
Tweejaarseis
In het Besluit opleiding rechters en officieren van justitie (Boro) staat dat iemand minstens twee jaar buiten de rechtspraak ervaring moet hebben opgedaan wil hij in aanmerking komen voor de opleiding tot rechter. De commissie beveelt aan hiermee soepeler om te gaan en voor verschillende doelgroepen (zoals net-afgestudeerden en gerechtsjuristen) verschillende trajecten te ontwerpen. Daar is de NVvR het deels mee eens: de tweejaarseis kan er in de praktijk voor zorgen dat iemand niet solliciteert als rio, terwijl hij of zij daarvoor wel geschikt is. Zeker voor gerechtsjuristen zou de overstap eenvoudiger moeten worden gemaakt. Maar de NVvR vindt ervaring buiten de rechtspraak ook belangrijk. Vervalt de tweejaarseis, dan moet binnen de opleiding een substantiële ‘buitenstage’ worden georganiseerd.
Maatwerk
De NVvR is het eens met de commissie om meer maatwerk te bieden en flexibeler om te gaan met de opleidingsduur van rio’s. Sommige rio’s zijn al klaar voor het echte werk (voordat de opleiding erop zit), andere rio’s hebben meer tijd nodig om het niveau van startbekwame rechter te bereiken. De regeling zoals die nu bestaat, is te weinig flexibel; zelfs bij een zwangerschap of ernstige langdurige ziekte tijdens de opleiding zijn de mogelijkheden op de opleidingsduur aan te passen beperkt. Dat is volgens de NVvR geen goed werkgeverschap. Daarom zou er een hardheidsclausule moeten komen, voor het verlengen als het verkorten van de opleiding.
Feedback
De NVvR en de commissie constateren beiden dat binnen de rechtspraak het geven van feedback niet sterk is ontwikkeld. Zo kan de kwaliteit van praktijkopleiders moeilijk worden getoetst. Praktijkopleiders zijn niet altijd goed in het geven van feedback, maatstaven voor feedback verschillen tussen praktijkopleiders en er zijn te veel beoordelingscriteria. De NVvR hoopt dat de rechtspraak investeert in een gezonde feedbackcultuur.
Beoordeling
Een ander probleem is dat de beoordeling van rio’s nu soms een ‘black box’ is: het is niet altijd duidelijk waarom iemand wel of geen positieve beoordeling krijgt. Het instellen van een onafhankelijke bezwaar- en beroepscommissie voor het maken van bezwaar tegen een beoordeling kan een oplossing zijn, vinden de commissie en de NVvR. De huidige mogelijkheden om een beoordeling aan te vechten zijn te beperkt.
Mentor
Tot slot: de NVvR is het niet eens met de veronderstelling van de commissie dat de mentor weinig toegevoegde waarde heeft. Die moet juist meer bekendheid krijgen en een sterkere positie krijgen. Hij is tijdens de opleiding voor de rio een luisterend oor en sterke schouder. “Daaraan is echt behoefte”, schrijft de NVvR, “zeker in de gevallen waarin de opleiding niet al te soepel verloopt.”
