Hoe de Rechtspraak aankijkt tegen AI, en wat dit kan betekenen voor rechters en gerechten, is neergelegd in de rechtspraakstrategie voor artificiële intelligentie (AI). Daarin is beschreven hoe artificiële Intelligentie effect zal hebben op hoe de Rechtspraak werkt, op het rechtspreken en op het toezichthouden. “Procespartijen gaan AI gebruiken, AI zal onderwerp van geschil zijn en AI zal impact hebben op bewijsvoering. AI kan ook oplossingen bieden voor de grote vraagstukken waarvoor de Rechtspraak staat zoals het structurele tekort aan rechters, toegang tot het recht en (te) lange doorlooptijden”, aldus de rechtspraakstrategie. Maar er zijn ook risico’s verbonden aan AI: fundamentele rechten – waaronder privacy, non-discriminatie en (rechterlijke) autonomie – moeten worden beschermd.
Kansen
Op de korte termijn biedt AI al kansen voor het verbeteren van arbeidsintensieve administratieve en logistieke processen. Daarbij kan worden gedacht aan roosteren en plannen van rechters en zittingen, het anonimiseren van het voorspellen van instroom en routering. AI biedt ook kansen bij het opstellen van nieuwsberichten, brieven en presentaties, en in het verbeteren van het contact met de maatschappij en burgers. Zo kunnen uitspraken automatisch worden samengevat (op B1-taalniveau) en kunnen chatbots voorlichting geven in natuurlijke taal. Verder kan AI worden ingezet bij arbeidsintensieve processen zoals termijncheck, het vinden van de juiste jurisprudentie en het analyseren, structureren en samenvatten van grote, complexe dossiers en het opstellen van concept-uitspraken.
Rechtsstatelijke eisen
Wel dient het gebruik van AI-technologie in overeenstemming te zijn met rechtsstatelijke eisen voor een eerlijk proces, de toegang tot de rechter en de rechterlijke onafhankelijkheid en onpartijdigheid. Technologie is niet waardevrij en bovendien door concentratie van kennis, kapitaal en data een machtsfactor. Met behulp van de Europese AI-verordening kan ervoor worden gezorgd dat het rechterlijk domein gevrijwaard blijft van ongewenste technologische invloeden. De Rechtspraak hanteert daarbij een tienpuntenplan.
Chatbot
De Europese AI-verordening stelt strenge eisen aan de inzet van AI in het rechterlijk domein, en de huidige beschikbare AI-toepassingen voldoen daar nog niet aan. De Rechtspraak kiest er daarom voor om toepassingen te ontwikkelen die buiten het rechterlijke domein blijven, zoals een chatbot om de bezoekers van de website rechtspraak.nl te helpen bij het zoeken van informatie.
