Het begon met een interessante casus die ik tijdens mijn werkstudentschap bij TEKZ Belastingadviseurs tegenkwam. Het ging om een belastingplichtige die voor haar definitieve aanslag inkomstenbelasting 2024 revisierente moest betalen over een lijfrente-uitkering, terwijl er helemaal geen belastingvoordeel was behaald. Toch vond de Belastingdienst dat art. 30i van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR) van toepassing was. Vandaar de vraag of je revisierente mag opleggen als de Staat eigenlijk geen heffingsverlies heeft geleden. Ik neem je mee in mijn bevindingen die wij uiteindelijk gebruikt hebben voor het bezwaarschrift.
De casus
De belastingplichtige in kwestie had vanaf 2008 geen box 1-inkomen. Er was dus geen mogelijkheid om de betaalde lijfrentepremies af te trekken. De uitkering die later volgde, d.m.v. het afkopen van de lijfrente, was dus volledig opgebouwd uit niet-aftrekbare stortingen. Toch werd er revisierente in rekening gebracht. Volgens de Belastingdienst stond dat gewoon in de wet. Art. 30i AWR bepaalt dat bij het afkopen van een ‘onzuivere’ lijfrente revisierente verschuldigd is. En daar voldeed deze situatie formeel aan.
Wat zegt de wet eigenlijk?
Art. 30i AWR is ooit ingevoerd bij de Wet Brede Herwaardering. De gedachte erachter was dat als iemand eerder belastingaftrek heeft gekregen (en dus voordeel heeft gehad) en vervolgens zijn lijfrente afkoopt, de Staat rente misloopt. Revisierente is dan een soort vergoeding aan de Staat voor dat gemiste voordeel. De revisierente is vastgesteld op 20% van de economische waarde van de lijfrente. In het geval van een uitkering van € 100.000 komt dat neer op een bedrag van € 20.000.
In de wetsgeschiedenis (Kamerstukken l 1991/92, 21198, nr. 3a, p. 17) wordt duidelijk gemaakt dat revisierente geen boete is, maar een compensatie/schadeloosstelling. Dat beeld wordt ook bevestigd in de rechtsspraak. Bijvoorbeeld in ECLI:NL:PHR:2021:538, waarin de Hoge Raad stelt dat revisierente bedoeld is om het heffingsnadeel van de Staat te vergoeden, niet om te straffen.
Maar wat als er helemaal geen nadeel is?
In deze casus had de belastingplichtige nooit gebruik gemaakt van de aftrek. Er was dus geen belastinguitstel, geen aftrekvoordeel en geen gemist belastingbedrag voor de fiscus. De stortingen waren volledig gedaan met ander soort financiering, waarbij niet is genoten van aftrek. Waarom zou je dan alsnog revisierente moeten betalen? Het lijkt erop dat de Belastingdienst de wet hier iets te automatisch toepast. Zodra er sprake is van een ‘onzuivere’ lijfrente, dus een afkoop die niet aan de fiscale voorwaarde voldoet, wordt meteen revisierente opgelegd. Maar dat gaat voorbij aan het doel van art. 30i AWR: het moet gaan om compensatie voor echt geleden nadeel. Want als je het vanuit het civielrechtelijke perspectief bekijkt, zonder schade is er niks om voor gecompenseerd te worden. Kort voorbeeld: Als iemand per ongeluk tegen een auto aanfietst, maar er is geen schade, dan kan de eigenaar geen schadevergoeding eisen. Er is immers niets te vergoeden. In het civiele recht geldt: zonder schade, geen schadeloosstelling. Naar mijn mening is deze lijn ook toepasbaar op de casus.
Conclusie
Het opleggen van revisierente terwijl er nooit fiscaal voordeel is genoten leidt tot onrechtvaardige heffing naar ons mening. Want de Staat verdient in zo een geval niets terug, want er is ook niks gemist. Revisierente is bedoeld als vergoeding voor heffingsverlies, dus als compensatie/schadeloosstelling aan de Staat en niet als standaardheffing bij lijfrente-afkoop of verkapte boete.
Wat mij betreft moet de Belastingdienst bij het opleggen van revisierente beter kijken naar de inhoud: is er daadwerkelijk sprake van heffingsverlies? Alleen dan is het terecht om revisierente op te leggen. Zo blijft het fiscale systeem niet alleen juridisch kloppen, maar wordt ook voorkomen dat belastingplichtigen onterecht met heffingen worden geconfronteerd.
Ik ben benieuwd wat de beslissing wordt op ons bezwaar tegen de revisierente.
