De Rechtspraak heeft het zwaar te verduren. Steeds vaker is er bemoeienis en kritiek van buitenaf. Dat is vervelend, maar nog erger is het als er ophef binnen de eigen gelederen ontstaat. Opstandige rechters zorgden de afgelopen tijd voor veel beroering. Maar nu lijkt de rust binnen de rechtspraak weergekeerd. Althans zo goed als. Dat zegt Frits Bakker, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, in een interview in Mr. dat aanstaande vrijdag verschijnt.
Frits Bakker is sinds 1 juli voorzitter van de Raad voor de rechtspraak. Voordat hij in 2012 lid werd van de Raad was hij rechtbankpresident in Den Haag, en daarvoor in Haarlem.
Gepusht
“De rechtspraak gaat steeds meer lijken op een groot bedrijf waarin productiecijfers leidend zijn.” Met deze woorden gaf eind december 2012 een aantal raadsheren van het (toenmalige) gerechtshof in Leeuwarden uiting aan hun onvrede over de gang van zaken binnen de Rechtspraak, in wat het Leeuwarder manifest is gaan heten. De derde staatsmacht zou volgens de raadsheren worden “gemarginaliseerd tot een product dat op basis van productiecijfers gemanaged kan worden”. Het bestuur zou zover van de werkvloer afstaan dat het geen oog meer had voor het primaire proces en “de bedreigingen waaraan dat blootstaat”. Het manifest werd door honderden rechters uit het hele land ondersteund.
Onmiddellijk na de openbaarmaking van het manifest sprak Bakker uitgebreid met de raadsheren uit Leeuwarden om vervolgens samen met andere leden van de Raad voor de rechtspraak door het land te trekken. In twee fases zijn alle gerechten bezocht. In fase één is de gerechten de mogelijkheid gegeven om hun kritiek te spuien. In fase twee heeft de Raad zijn standpunt breder toegelicht.
Bakker is niet ontevreden over het resultaat van de gespreksrondes. “De rust is wel redelijk weergekeerd.” Om daar onmiddellijk aan toe te voegen dat de onderliggende problematiek – de productiedruk – onverminderd aanwezig is. “De Raad heeft in het verleden misschien te veel gepusht op het voorkomen van verliezen en het sturen op productie”, geeft de voorzitter toe. “Nu staat kwaliteit meer voorop. Je moet het kunnen uitleggen als je in het rood schiet, maar als je dat kunt, neemt de raad daarvoor verantwoordelijkheid richting regering en parlement. Productiedruk is echter een veelkoppig monster. Het ene gerecht kampt met tekorten omdat het te weinig personeel heeft, het andere wordt overspoeld door grote strafzaken of een prop in de familiesector, dat is eigenlijk niet centraal te regelen. Daarom hebben we besloten dat er meer geld van centraal naar decentraal niveau wordt overgeheveld met als voorwaarde dat zoveel mogelijk geld in het primaire proces moet worden geïnvesteerd en minder in overhead.”
Sprong voorwaarts
Een van de manieren om efficiënter te werken en effectiever om te gaan met mensen en middelen was de herziening van de gerechtelijke kaart die begin dit jaar werd doorgevoerd. Het aantal gerechten werd teruggebracht en bepaalde diensten (zoals de financiële administratie) werden centraal geregeld. “Maar de winst van fusies is een kwestie van tijd”, tempert Bakker de verwachtingen. “Het duurt nog wel even eer de herziening echt wat oplevert.” Meer verwacht hij van het lopende KEI-programma. KEI, wat staat voor Kwaliteit En Innovatie, moet dé grote klapper worden waardoor de rechtspraak in één keer met beide voeten in de 21e eeuw komt te staan. Toegankelijker, sneller en begrijpelijker zijn de doelen, digitalisering het middel. “We hebben als Rechtspraak lange tijd de kat een beetje uit de boom gekeken op ICT-gebied, omdat alleen bewezen technieken voor ons goed genoeg zijn,” zegt Bakker. “We hebben veel schepen zien stranden op de kust van de overheidsdigitalisering, maar dat mag geen reden zijn om stil te blijven staan. Wij kunnen als Rechtspraak niet bij papier blijven. Het is tijd voor de grote sprong voorwaarts.”
Lees het gehele interview met Frits Bakker in het septembernummer van Mr. dat vrijdag 6 september verschijnt.
