Dat een deel van de tbs-gestelden langdurig in tbs-klinieken verblijft zonder enig perspectief op door- of uitstroom, heeft meerdere oorzaken, die ook nog eens kunnen worden aangepakt. Dat staat in het advies van de RSJ Langdurig in de tbs, dat is aangeboden aan minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) en minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid).
Voor een deel van de tbs-gestelden is uitstroom niet mogelijk door aanhoudend delictgevaar. Maar volgens de Raad voor Strafrechttoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) zijn er ook tbs-gestelden die potentieel wel zouden kunnen uitstromen, maar waarvan de behandeling stagneert door diverse knelpunten. De RSJ vindt dit problematisch, omdat naast het voorkomen van recidive, een goede door- en uitstroom van belang is voor een effectief en toekomstbestendig tbs-stelsel. De RSJ heeft daarom de knelpunten in kaart gebracht en doet enkele aanbevelingen om de situatie te verbeteren.
Langdurig tbs-gestelden
Er zijn bijna vierhonderd tbs-gestelden die langer dan acht jaar in de tbs verblijven, maar nauwelijks perspectief hebben op door- of uitstroom. Een aanzienlijk deel van hen zou in principe kunnen door- en uitstromen, maar stageert de voortgang van de behandeling door diverse factoren. Dat zijn onder andere de generieke maatregelen die worden genomen naar aanleiding van incidenten. Hierdoor wordt de ruimte in ernstige mate beperkt die nodig is om in de behandeling maatwerk te kunnen leveren en te kunnen leren van fouten. Zo kan het gebeuren dat een tbs-gestelde een jaar niet met verlof mag als hij te laat terugkeert van een verlof. Dit geldt ook als het vermoeden bestaat van een strafbaar feit, zoals handel in softdrugs. Gedurende dit jaar staat de behandeling stil.
Druk voor politiek, media en samenleving
Een ander knelpunt vormt de druk op het tbs-stelsel door de politiek, media en de samenleving. Incidenten in de tbs leveren veel aandacht op, ook kleine incidenten die niet tot ernstige risicovolle situaties leiden. De verwachting wordt gewekt dat elk risico te vermijden is, ook risico’s die weinig gevolgen hebben voor de veiligheid van de maatschappij. Dit leidt, aldus de RSJ, tot een ‘kramp’ bij de diverse verantwoordelijken.
Personele en financiële problemen
Verder wordt krapte in capaciteit, personeel en structurele financiering ervaren. Het tekort aan deskundig en ervaren personeel leidt tot onvoldoende continuïteit en tot wachttijden in de behandeling van tbs-gestelden. Het leidt ook tot risico’s voor personeel en patiënten.
Advies RSJ
Om de door- en uitstroom van tbs-gestelden te verbeteren stelt de RSJ voor om de generieke maatregelen af te schaffen die professionaliteit en maatwerk beperken – zoals de regel ‘één jaar geen verlof’. Verder zou de directe verantwoordelijkheid van de minister bij individuele verlof- en voortgangsbeslissingen moeten worden overwegen, en zou moeten worden geïnvesteerd in personele capaciteit en structureel budget.
Ook pleit de RSJ er in het rapport Langdurig in de tbs voor dat er een reëel beeld zou moeten ontstaat van het tbs-stelsel. Van belang daarbij is dat er ‘continu’ in een positieve relatie met de politiek en de media moet worden geïnvesteerd. Ook zou de RSJ graag zien dat de huidige LFPZ (voorheen: ‘longstay’) wordt verbreed tot een ‘pauze- of perspectief-voorziening’ met een lage behandeldruk. Dit voorkomt dat tbs-gestelden soms meerdere malen worden overgeplaatst naar andere klinieken.
