Strafzaken draaien in Nederland steeds vaker uit op een vrijspraak. Uit cijfers van het CBS blijkt dat in 2014 meer dan 10 procent van verdachten een vrijspraak kreeg. In 1995 was dan nog maar 4 procent. Dit percentage stijgt gestaag, meldt het AD op maandag 26 oktober.
Strafrechtgeleerden uiten daarover hun zorgen. “Rechters vinden vaker dat de officier van justitie zijn zaak niet rond heeft, en dat is ernstig,” zegt hoogleraar rechtspsychologie Peter van Koppen. Hoogleraar strafrecht Nico Kwakman denkt dat de bezuinigingen op het Openbaar Ministerie en de reorganisatie van de nationale politie een rol spelen. Ook CDA-Kamerlid Peter Oskam uit zijn zorgen: “Als het OM zaken niet rond krijgt door gebrek aan capaciteit, is dat heel zorgelijk.”
Kwakman wijst op een andere oorzaak voor het stijgend aantal vrijspraken: door een aantal spraakmakende gerechtelijke dwalingen zijn rechters voorzichtiger geworden. Vooral sinds de Schiedammer Parkmoord zijn rechters bang om een onschuldigen te veroordelen.
Of de bezuinigingen op het Openbaar Ministerie effect hebben op de kwaliteit van opsporing en vervolging, is al geruime tijd een punt van discussie. Bij de presentatie van de jaarcijfers in juni gaf OM-topman Herman Bolhaar nog een winstwaarschuwing af. Hij zei dat het OM tegen de grenzen van zijn kunnen oploopt. In een artikel in Mr. in september noemde voormalig procureur-generaal Dato Steenhuis het aantal vrijspraken één van de maatstaven voor kwaliteit van het Openbaar Ministerie.
Over de hele linie, concludeerde Steenhuis toen, is de kwaliteit dalende. Of er een relatie is met de bezuinigingen vond hij moeilijk te zeggen. Maar hij zei wel dat er op het OM ‘erg veel is bezuinigd’. Verder wees hij op de rol van de politie. “De kwaliteit van de politie neemt af. Als de politie slechter presteert, heeft het OM meer tijd nodig om politiewerk te corrigeren, en zo komt het OM meer in de knel. In die zin is het OM onevenredig zwaar getroffen.” Tegelijkertijd kan het OM door betere aansturing van de politie invloed hebben op de kwaliteit van het politiewerk. “Maar waarschijnlijk heeft het OM daar geen tijd voor,” denkt Steenhuis.
