Nederland telt in 2015 nog maar zo`n 9000 gedetineerden. Dat staat in het Trendwatch onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum verbonden aan het Ministerie van Veiligheid en Justitie. In 2005 waren er nog circa 14.000 gevangenen; in 2009 was dat aantal al gedaald tot ruim 11.000.
Polarisatie in de rechtszaal is volgens het rapport een van de redenen voor de daling. Een aanwijzing hiervoor is dat advocaten steeds vaker overgaan tot wraking van rechters, maar ook doordat verdachten er steeds vaker het zwijgen toe doen. Een andere indicatie is dat het Openbaar Ministerie zich steeds meer als ‘crime fighter’ presenteert, aldus het onderzoeksrapport. Ook het toenemend gebruik van hoger beroep als rechtsmiddel draagt bij aan de daling. Het is namelijk gebleken dat de straf in zware zaken na hoger beroep in 45 procent van de gevallen aanzienlijk lager uitvalt dan in eerste aanleg.
Tevens levert de afnemende kwaliteit van bewijsconstructies een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling. Het rapport noemt ‘de toenemende werkdruk bij opsporing en vervolging (zowel qua belasting als qua media-aandacht)’ als reden.
