De Rijksuniversiteit Groningen onderzocht – in opdracht van het WODC – wat Nederlanders vinden van de legitieme portie. Uit een enquête uit 1.522 mensen blijkt dat 40 procent altijd voorstander is van de legitieme portie, 19 procent is in alle gevallen tegen. Ook 40 procent is in sommige gevallen voor en in andere gevallen tegen, maar in welke gevallen de legitieme portie dan (on)wenselijk is, daarover verschilt deze groep sterk van mening. De onderzoekers noemen de uitkomst van de enquête ‘opvallend’. Een (vermeend) gebrek aan maatschappelijk draagvlak werd juist vaak als argument genoemd tegen de legitieme portie. Nu blijkt dat volledige afschaffing van de legitieme portie door de overgrote meerderheid (80 procent) niet wordt gesteund.
Familieband
De legitieme portie maakt inbreuk op de vrijheid van ouders om zelf te bepalen aan wie ze wat nalaten. Tegelijkertijd geeft deze regeling inhoud aan de familieband tussen ouder en kind. Omdat kinderen de natuurlijke opvolgers van hun ouders zijn, komt hen ten minste een deel van de erfenis toe. Lossere familiebanden werden soms als argument aangevoerd voor de afschaffing van de legitieme portie. Die familienetwerken zijn complexer geworden, maar de gevoelens van verbondenheid tussen families nemen niet af.
Boosheid
Wanneer ouders een kind onterven, leidt dit vaak tot diepe kwetsing en boosheid bij het kind. De onbekendheid met de reden van onterving is soms nog pijnlijker dan de onterving zelf, blijkt uit de interviews met erfrechtdeskundigen en onterfde kinderen. Toch hebben ouders over de onterving meestal goed nagedacht: ze kunnen ontevreden zijn over de partnerkeuze of het crimineel gedrag van kinderen, of ze vinden dat een kind al genoeg heeft en ze liever een goed doel erfgenaam maken. Ook misbruik van een kwetsbare ouder door een nieuwe partner kan leiden tot onterving. Wat mensen vinden over de legitieme portie is dan ook afhankelijk vanuit deze perspectieven.
Verbeteringen
Volledige afschaffing van de legitieme portie leidt tot vereenvoudiging van de regelgeving en tot een eenvoudigere afwikkeling van nalatenschappen. Maar kinderen blijven met een sterk gevoel van onrecht zitten en zullen andere mogelijkheden zoeken om alsnog hun recht te halen. Dit kan tot ruzies en nieuwe procedures leiden over met name de testamenten van ouders. Wel kan de huidige wettelijke regeling van de legitieme portie worden verbeterd, denken de onderzoekers: bijvoorbeeld om voor het overlijden afspraken te maken over (het afzien van) een beroep op de legitieme portie, of de mogelijkheid om een uiterste wilsbeschikking te vernietigen op grond van misbruik van omstandigheden.
Lees hier het onderzoek Draagvlak voor de legitieme portie.
