De digitalisering van het recht zal grote gevolgen hebben voor de tuchtrechtspraak. Dat zei directeur-generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Anita Vegter (ministerie van Veiligheid en Justitie) bij het afscheidssymposium voor Joost van Dijk als voorzitter van het Hof van Discipline.
“Wie online de doopceel van een beroepsbeoefenaar kan lichten, vertrouwt niet meer zomaar op een titel. Het kan niet anders dan dat die ontwikkelingen invloed hebben op de tuchtrechtspraak,” betoogde Vegter op woensdag 28 juni. Het kan volgens haar gaan om de inhoud van de zaken en ook om het volume.
Het tuchtrecht waarborgt dat professionals zich behoorlijk gedragen, zodat de samenleving het vertrouwen behoudt, stelt Vegter. “En als de samenleving verandert, verandert ons idee van vertrouwen mee.”
Wennen
Wat de invloed van digitalisering precies zal zijn, is voor Vegter lastig te voorspellen. “Als minder menselijke handelingen zijn onderworpen aan het tuchtrecht, kan dat leiden tot minder zaken. Maar aan de andere kant kunnen veranderingen in de taakuitoefening van de beroepsbeoefenaren in een overgangsperiode ook leiden tot méér tuchtrechtelijke overtredingen. Men moet immers wennen aan de nieuwe manier van werken.” Een toename van tuchtrechtelijke vergrijpen is ook mogelijk omdat onderlinge concurrentie ertoe kan leiden dat de grenzen van het toelaatbare worden opgezocht en bewust overtreden, denkt Vegter.
Ze verwacht in de toekomst uiteindelijk minder tuchtrechtspraak omdat juridisch apps nu eenmaal niet onder het tuchtrecht vallen. Tegelijk voorspelt ze dat zaken door de technologische component complexer worden: “Hoe dient een advocaat om te gaan met een door een computer gegenereerde uitkomst? Hoe moeten we omgaan met uiteenlopende adviezen van computers? De vraag zal zijn of wij als juristen genoeg van de techniek begrijpen om deze vragen te kunnen beantwoorden.”
Harmonisatie
Als antwoord hierop grijpt Anita Vegter terug op het rapport van de Werkgroep Tuchtrecht die tien jaar geleden de opdracht had om consistentie te bewerkstelligen in het tuchtrecht. Deze Commissie Huls pleitte voor een brede aanpak. Een kaderwet tuchtprocesrecht zou moeten gelden voor alle vormen van tuchtrecht, van juristen tot medici en accountants.
Dit voorstel tot harmonisatie van tuchtrecht sneuvelde in 2007 in de Tweede Kamer, na verzet van tuchtcolleges en de advocatuur.
Kracht
Vegter wil de concentratie, uniformering en harmonisering van het tuchtrecht nu opnieuw op de politieke agenda zetten. “Het bij elkaar brengen van tuchtrecht voor verschillende beroepen kan de kracht ervan vergroten. De norm waaraan getoetst wordt, is voor juridische beroepsgroepen, voor medici, voor accountants gelijk: Het gaat over het handelen zoals van een goede beroepsbeoefenaar verwacht mag worden.”
“Wettelijk tuchtrecht verzekert een hoge standaard voor de beroepsethiek,” oordeelt Vegter. Door bejegening van de klant kan een goede professional zich volgens haar onderscheiden van de computer. Denk daarbij aan integriteit, goede omgang met de cliënt, uitleg van de situatie, uitleg van moeilijke begrippen of uitleg van het probleem van de cliënt en de rol van een eventuele ander partij.
Het bij elkaar brengen van tuchtrecht van verschillende beroepen vergroot volgens Vegter het volume en daarmee ook de betekenis.
De vertrekkend voorzitter Joost van Dijk van het Hof van Discipline wordt op 1 juli opgevolgd door Tjeerd Zuidema.
