Hoe prettiger het contact tussen de cliënt en reclasseringswerker, hoe groter de kans op succes van het reclasseringstoezicht. Dat concludeert Anneke Menger in het proefschrift ‘De werkalliantie in het gedwongen kader’, waarop ze op 4 september promoveerde aan de Vrije Universiteit (VU).
Reclasseringswerkers helpen delinquenten bij het opbouwen van een leven buiten de gevangenis. Daarnaast controleren zij of hun cliënten zich houden aan de voorwaarden van de voorwaardelijke straf. “Dit toezicht is opgelegd door Justitie en is dus voor reclasseringscliënten niet vrijwillig,” zei Anneke Menger tijdens promotiebijeenkomst op 4 september.
Controlerende rol
“Cliënten kunnen het opgelegde contact en de controle door de reclassering ervaren als een inperking van hun autonomie en zich daartegen verzetten. Dat kan de effectiviteit van het toezicht in de weg staan.” Een grote uitdaging voor reclasseringswerker is de controlerende rol uit te oefenen zonder de goede samenwerking op het spel te zetten.
Volgens Menger richtte onderzoek naar de effectiviteit van het reclasseringswerk zich de laatste decennia vooral op de vraag ‘wat’ reclasseringswerkers zouden moeten doen om grotere effectiviteit te bereiken. Maar onderzoek naar de vraag ‘hoe’ reclasseringswerkers kunnen samenwerken met hun cliënten, bleef lange tijd uit.
Nu komt internationaal onderzoek hiernaar enigszins op gang. Cliënten recidiveren wel minder sinds de reclassering werkte met de effectievere methoden, maar het aantal voortijdige uitvallers uit toezicht daalde niet. Diverse onderzoekers veronderstellen dat een goede kwaliteit van de samenwerking tussen cliënten en reclasseringswerkers, (de ‘werkalliantie’) cliënten beter in staat stelt om het toezicht af te ronden. Want voor vrijwillige begeleiding, zoals maatschappelijk werk of psychotherapie, zijn onderzoekers het er internationaal al lang over eens dat de kwaliteit van de werkalliantie bijdraagt aan het bereiken van begeleidingsdoelen. Hier is het ook vrij duidelijk wat een goede kwaliteit van de werkalliantie kenmerkt.
Beleving
“Maar wat kenmerkt de werkalliantie in het gedwongen kader?” vraagt Menger zich af. “Is dat hetzelfde als bij vrijwillige begeleiding of stelt deze situatie andere eisen?” Voor het antwoord ondervroeg ze 267 koppels van cliënten en reclasseringswerkers. Menger ontdekte dat wederzijds vertrouwen en wederzijdse binding bijdragen aan de afronding van het toezicht. Een stroef contact en energieverlies van de reclasseringswerker werken juist averechts.
Menger concludeert daarom dat niet alleen het werken met effectieve middelen belangrijk is voor een goed verloop van het toezicht, maar ook de beleving van de werkalliantie, door zowel cliënten als reclasseringswerkers.
