Als een land wil dat een taal extra bescherming verdient, dan moet het een groot aantal maatregelen uit het Europees Handvest voor regionale talen en minderheidstalen van toepassing verklaren. Nederland deed dit eerder voor het Fries. De regering wil dat nu ook doen voor het Papiaments op Bonaire, een Creoolse taal. Daarvoor moet Nederland 35 maatregelen uit het Handvest uitkiezen en van toepassing verklaren op Bonaire. Bonaire is sinds 2010 een ‘bijzondere gemeente’ van Nederland. Van de bevolking (20.000 mensen) spreekt twee derde thuis Papiaments, de meesten daarvan spreken ook Nederlands. Papiaments betekent letterlijk: gepraat, gebabbel.
Limburgs
Sinds het Handvest in 1998 voor Europees Nederland geldt zijn het Fries, Nedersaksisch, Limburgs, Jiddisch en Romanes erkend als minderheidstaal. De bescherming die deze talen nu genieten, zou ook moeten gelden voor het Papiaments. De bescherming is alleen beoogd voor Bonaire (waar het Papiaments onder druk staat van andere talen), niet voor Sint Eustatius en Saba.
Minimumvereiste
Volgens de Afdeling advisering van de Raad van State wordt het minimumvereiste van 35 maatregelen niet gehaald. Op bepaalde punten sluiten de maatregelen die de regering van toepassing verklaart niet aan bij de bestaande regelgeving of praktijk op Bonaire, en Nederland wil geen extra regels invoeren om die 35 maatregelen te halen. Zo wordt het Papiaments geen officiële minderheidstaal, met consequenties voor de rechtspraak.
Rijkswet
De Rijkswet Gemeenschappelijk Hof van Justitie bepaalt dat dit hof (en de gerechten in eerste aanleg) uitspraak doen in het Nederlands. De voertalen zijn Engels, Nederlands en Papiaments. Deze wet verplicht deze rechtscolleges om toe te staan en mogelijk te maken dat woordvoering door of voor een partij, of de taal waarin de rechter ondervraagt, al dan niet met een tolk in onder meer het Papiaments plaatsvindt. De procedure hoeft echter niet in het Papiaments te worden gevoerd, ook niet als een partij daar om verzoekt.
Uitspraken
De Afdeling advisering wijst ook op dat de regelgeving op Bonaire in de Nederlandse taal is gesteld en dat de uitspraken in het Nederlands moeten geschieden. Bovendien hebben veel rechters en advocaten in Bonaire een diverse achtergrond, waarvan een aanzienlijk deel afkomstig is uit Europees Nederland. Procedures vinden in de regel dan ook in de Nederlandse taal plaats, waar nodig met gebruik van een tolk. In onder meer burgerlijke en strafzaken is bovendien de Hoge Raad der Nederlanden bevoegd het beroep in cassatie te behandelen, hetgeen in de Nederlandse taal geschiedt.
Minder vergaande maatregelen
De Afdeling advisering dan ook voor om voor minder vergaande maatregelen te kiezen, bijvoorbeeld dat voor procespartijen wordt gewaarborgd dat zij (kosteloos) de regionale taal of minderheidstaal kunnen gebruiken tijdens de zittingen. De hele rechtszaak voeren in het Papiaments, of ook uitspraken in die minderheidstaal schrijven, is vooralsnog een stap te ver.
Lees hier het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State.
