Naves waarschuwt in zijn toespraak – te zien in een YouTubefilmpje – voor het marginaliseren van de rol van de rechter. Bijvoorbeeld door delen van zijn werk uit te besteden aan de markt of door een juridische procedure, met al zijn zorgvuldigheid en waarborgen op het gebied van rechtsbescherming, af te snijden.
Als voorbeeld daarvan noemt Naves het plan om het mogelijk te maken vermogen en goederen met een criminele oorsprong te confisqueren, zonder voorgaande strafrechtelijke veroordeling. “We willen allemaal minder criminaliteit. Maar willen we écht een staat die op eigen houtje, zoals men dat noemt, kan afpakken?”
Rechtsbescherming
Als de rechter buitenspel wordt gezet, wordt voorbijgegaan aan zijn rol in de samenleving, stelt Naves. Die rol is veel ruimer dan alleen het beslechten van geschillen. “De rechter is er ook om rechtsbescherming te bieden, bijvoorbeeld aan het individu tegenover een machtige overheid. Of om de minderheid te beschermen tegen de meerderheid, zodat niet het recht van de sterkste geldt. Met zijn uitspraken vervult hij daarnaast een normerende rol in de samenleving, zodat mensen weten waar zij aan toe zijn. Hij bewaakt die norm en sanctioneert als onze gezamenlijke afspraken worden geschonden. Waar regels ontbreken of de norm niet duidelijk is, vult de rechter deze nader in.”
Druk op de knop
Volgens Naves is het belangrijk om de samenleving te blijven uitleggen wat die van rechters mag en kan verwachten. Dat ze deskundig, integer, onpartijdig en onafhankelijk kijken naar de zaken die hen worden voorgelegd. Maar ook dat hun werk soms meer tijd kost dan mensen gewend zijn in de huidige snelle samenleving waarin je met een druk op de knop een bestelling kunt plaatsen die soms dezelfde dag nog wordt geleverd. Naves: “Goede rechtspraak is tijdig, maar kost ook tijd. Waar we sneller kunnen, willen we dat zeker doen. Maar de tijd – en daarmee het geld – die zorgvuldige rechtspraak van hoog niveau kost, mag geen argument zijn om de rol van de rechter daarom te verkleinen.”
Regeerakkoord
Rechtspraak is geen product, maar een fundament onder de manier van leven in ons land, aldus Naves. Hij pleit er dan ook voor de rechter de noodzakelijke ruimte te blijven geven om zijn ambt te kunnen uit oefenen, want daar plukt de samenleving de vruchten van.
Dat in het regeerakkoord van het nieuwe kabinet het belang van de democratische rechtsorde wordt benadrukt en structureel extra geld wordt vrijgemaakt voor de justitieketen, noemt Naves een hoopvol begin van het nieuwe jaar.
