Vorige week dinsdag kwam de president van Tunesië, Mohamed Moncef Marzouki, op de rechtenfaculteit van New York University praten over de toekomst van de Arabische Lente.
Geëngageerde hoogleraar verdwaald in presidentieel paleis
Marzouki is nu bijna twee jaar president. Tijdens zijn leven heeft hij meerdere malen als banneling buiten Tunesië moeten wonen, voornamelijk vanwege zijn mensenrechtenactivisme. Voorafgaand aan zijn presidentschap werkte hij meer dan twintig jaar als dokter en hoogleraar medicijnen. Hij verzekerde de zaal (vijfhonderd NYU-studenten, professoren, alumni en enkele journalisten) dan ook dat hij hier in de universiteit meer thuis was dan in zijn presidentieel paleis, waar hij zich een “vreemdeling” voelde.
De Arabische Lente, betoogde Marzouki, is niets dan een golf revoluties in een veel grotere geschiedenis van revoluties. En iedere revolutie kampt met dezelfde problemen. In de eerste plaats wordt er altijd een hoge prijs betaald; de uitdaging is die prijs zo weinig mogelijk bloederig te laten worden. Bovendien kunnen nooit alle idealen worden verwerkelijkt, wat noodzakelijkerwijs leidt tot een tegenbeweging van teleurgestelden. Hoe hier mee om te gaan is ontzettend moeilijk voor een staatshoofd, gaf Marzouki toe. Tunesië kampt met een gewelddadige minderheid van moslimextremisten. “Het zijn drie-, vierhonderd, maximaal duizend mensen”, schatte de president. “U kunt zich wel voorstellen hoe frustrerend het is voor een vreedzaam mens als ik om zich bezig te moeten houden met allerlei veiligheidsoverwegingen en met maatregelen tégen zo’n groep,” zei hij.
Internationaal Constitutioneel Hof
Maar zijn geloof in democratie en mensenrechten opgeven, dat zal president Marzouki niet snel doen. Zijn woorden ademden hoop. Hij presenteerde terloops zijn plan voor een op te richten Internationaal Constitutioneel Hof, dat zou moeten toezien op de verwezenlijking van democratische waarden in staten op de hele wereld.
Vrijheid
Dat een dergelijke man hier met open armen wordt ontvangen, hoeft niemand te verbazen. Want wat heeft Amerika democratische waarden toch hoog in het vaandel staan. Bekijk deze postzegels maar eens:
Equality! Justice! Liberty, Freedom! Mooie waarden, met een keerzijde. Want waar wij Nederlanders een rol voor de overheid zien, daar hechten Amerikanen meer aan vrijheid. Als gevolg daarvan word ik dagelijks geconfronteerd met echte armoede. ’s Nachts slapen allerlei mensen op straat, ook vrouwen van mijn leeftijd. Er wordt veel gebedeld in de metro. Twee weken geleden zelfs door een man zonder benen… én zonder rolstoel. Op zijn armen en romp kroop hij rond terwijl hij met een blikje rammelde. “Ladies and Gentlemen” schalde even later een omroepstem door de wagon, “om geld vragen in de subway is verboden. Geeft u alstublieft niets aan bedelaars.”
Bovendien is de Amerikaanse bevolking door alle berichtgeving over Al Qaeda behoorlijk opgestookt tegen mensen met een Arabisch uiterlijk, zo bleek vorig weekend. Een hoogleraar van Columbia University (de andere grote universiteit in New York) werd in Central Park aangevallen en achtervolgd vanwege zijn tulband.
Tovenaarsleerling
Gelukkig toont iemand als Marzouki aan dat niet alle Arabieren engerds zijn. Terwijl ik naar zijn woorden luisterde kon ik de gedachte niet onderdrukken dat hij een tovenaarsleerling is: veel toegewijder aan democratie dan zijn Westerse leermeesters. We moeten nog afwachten of Amerika een verdrag wil ratificeren dat erop neerkomt dat internationale rechters de democratie hier gaan zitten evalueren. Amerika’s democratie is tenslotte een Amerikaanse aangelegenheid? Amerika moet wel vrij blijven.
Maar laat ons voor het zover is dromen van vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid voor ons allemaal.
